Financial Times’ın 23 Ocak 2025 tarihli haberine göre, Batılı istihbarat kaynaklarından alınan bilgilere dayanarak roket yakıtının ana bileşenini taşıyan iki İran gemisi önümüzdeki birkaç hafta içinde Çin’den İran’a hareket edecek. Gazetenin belirttiğine göre, ABD yaptırımları altında bulunan bu gemilerin sevkiyatında yer alan Çinli şirketler de potansiyel olarak yeni yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
Haberde, İran bandıralı Culbun ve Ciran adlı gemilerin toplamda bin tondan fazla sodyum perklorat taşımasının beklendiği ifade ediliyor. Sodyum perklorat, katı roket yakıtının önemli bir unsuru olan amonyum perklorat üretiminde kullanılıyor. Habere göre iki Batılı güvenlik yetkilisi, bu miktarın yaklaşık 960 ton amonyum perklorat üretmeye yeteceğini, bunun da İran’ın orta menzilli yaklaşık 260 füzesi için 1.300 ton roket yakıtı sağlayabilecek kapasitede olduğuna dikkat çekti. Amonyum perklorat, gönüllü bir uluslararası kontrol mekanizması olan Roket Teknolojisi İhracat Kontrol Rejimi (MTCR) kapsamında takip edilen kimyasal maddeler arasında yer alıyor.
Financial Times’ın haberinde ayrıca, İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) gideceği iddia edilen bu kimyasalın büyük kısmının, 34 adet altı metrelik konteyner halinde Çin’in Daishan Adası’ndan Culbun’a yüklendiği ve geminin Şubat ayı başında 22 konteynerle birlikte doğrudan İran’a doğru hareket etmesinin beklendiği ileri sürülüyor. Yetkililer, Culbun ve Ciran’ın yaklaşık üç haftalık bir seferle hiçbir limana uğramadan İran’ın güneyindeki Bender Abbas limanına varacağını öngörüyor.
Gazetenin aktardığına göre, Pekin yönetiminin bu ihracattan haberdar olup olmadığı net değil. Çin’in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Bingyu, konuyla ilgili bilgisinin olmadığını belirtti. Washington’da yaptırım hukuku alanında çalışan Doug Jacobson ise, Birleşmiş Milletler’in (BM) İran’a yönelik balistik füze geliştirme yaptırımlarının resmen kaldırılmış olmasına rağmen, İran’ın silah programlarında halihazırda ABD yaptırımı altındaki gemilerle ve DMO’yla işbirliği yapan Çinli şirketlerin de yaptırımlarla karşılaşabileceğini ifade etti.
Emekli ABD’li bir yetkili olan Van Van Diepen ise İran’ın 1980’lerden bu yana Çinli kuruluşlardan roket teknolojisi ve kimyasal tedariki konusunda destek aldığını söyledi. İran’ın kendi amonyum perklorat tesisine sahip olsa bile, sodyum perklorat gibi hammaddelere gereksiniminin sürdüğünü vurgulayan Diepen, “Bu sevkiyatların periyodik olarak devam edebileceği” görüşünü paylaştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı habere ilişkin henüz resmi bir açıklama yapmadı. Ancak adı açıklanmayan bir ABD’li yetkili, bu roketlerin Ukrayna savaşında Rusya tarafından kullanılmak üzere tasarlanması halinde yeni ABD yaptırımlarının gündeme gelebileceğini savundu. Daha önce de İran ile Çin arasındaki benzer askeri teknoloji alışverişleri, ABD’nin yaptırım kararlarını tetiklemişti. Dolayısıyla Culbun ve Ciran gemilerinin yolculuğu, Orta Doğu’daki güç dengesini ve uluslararası diplomatik çabaları yakından ilgilendirecek yeni bir süreç başlatmış görünüyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: