Rusya’nın balıkçılık filosunu yenilemek amacıyla başlatılan “kota karşılığı gemi” (yatırım kotaları) programı kapsamında, 2025 yılında 13 yeni geminin tamamlanarak hizmete girmesi planlanıyor. Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Minpromtorg) verilerine göre, bunların beşi balıkçı (balıkçı-trawler) ve sekizi yengeç avı gemisi (krabolov) olarak inşa edilecek. Böylece 2017’de başlatılan ilk aşamadan bu yana inşa edilen gemi sayısı, 2026’ya gelindiğinde 50’ye ulaşmış olacak. Sektör temsilcileri, bu büyümenin uzun vadede Rusya’nın balıkçılık kapasitesini ve ihracat potansiyelini artıracağı görüşünde.
Program çerçevesinde bugüne kadar (2025 başına dek) yerli tersaneler toplam 37 gemiyi yatırımcılara teslim etti. Bunların 15’i yengeç avı gemisi, 22’si ise balıkçı-trawler tipi olarak üretildi. Ayrıca ikinci aşama dahilinde inşa edilen ilk yengeç avı gemisi de teslim edilmiş durumda. Rusya Balıkçılık Kurumu (Rosrybolovstvo) ve Birleşik Gemi İnşa Kurumu (OSK) yetkilileri, 2024’te sektörde rekor bir ivme yakalandığını, o yıl içerisinde 16 geminin teslim edildiğini söylüyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, 2023’te 10 gemi, 2019-2022 dönemindeyse toplam 11 gemi teslim edilmişti.
Yatırım kotaları programı, su ürünleri avcılığı için ayrılan kotaların yüzde 20’lik kısmının özel ihalelerle dağıtılmasını öngörüyor. İhaleye girerek kota hakkı kazanan balıkçılık şirketi, Rusya’da yeni bir işleme tesisi veya yerli bir tersanede balıkçı gemisi inşa etmekle yükümlü oluyor. Bunun karşılığında ise belirli türlerde su ürünleri avcılığı yapabilmek için öncelikli haklar elde ediyor. Proje, yerli gemi inşa sanayiine yatırım çekmeyi ve Rusya’nın su ürünleri pazarındaki rekabet gücünü artırmayı hedefliyor.
Süreçte iki ayrı aşama tanımlanmış durumda. Birinci aşama 2017’de başladı ve 2027’ye kadar olan zaman dilimini kapsıyor. Burada önceden planlanmış 64 balıkçı-trawler ve 41 yengeç avı gemisinin, toplamda 270 milyar rublelik maliyetle üretilmesi öngörülüyor. İkinci aşama ise 2023’te devreye alındı; burada da yeni ek gemi ve tesis yatırımına yönelik anlaşmalar yapılıyor. Programın tamamının yaklaşık 15 yıllık bir takvimde ilerleyeceği tahmin ediliyor.
Ancak inşa süreçleri, pek çok zorlukla karşı karşıya kalmış durumda. İlk başta gemi inşası için belirlenen beş yıllık süre, COVID-19 salgınındaki kısıtlamalar ve sonrasındaki uluslararası yaptırımların yol açtığı tedarik sorunları nedeniyle üç yıl daha uzatıldı. Özellikle yabancı menşeli gemi ekipmanları ve makine aksamlarının temininde yaşanan sıkıntılar, tersanelerin gecikme ve ek maliyet taleplerini gündeme getirdi. Bu, yatırımcılar ve tersaneler arasında sözleşme değişikliği müzakerelerine yol açtı.
Örneğin Baltık Denizi kıyısındaki Yantar Tersanesi’nde inşa edilen “Viktor Gavrilov” isimli büyük dondurucu balıkçı-trawler, yaşanan gecikmelerin somut bir örneği olarak öne çıkıyor. 121 metre uzunluğunda ve 7 milyar ruble değerinde olan bu geminin, başlangıçta 2023’te teslim edilmesi planlanıyordu. Fakat tersane, tasarım revizyonu ve yabancı parça tedarikindeki problemler yüzünden ek 1,2 milyar ruble fiyat artışı ve yeni teslim tarihi talep etti. Önce 2024’e, ardından Ekim 2025’e ertelenen teslimat takvimi, geminin ancak 2025 başında denize indirilmesiyle birlikte biraz daha netleşti. Şu anda son donatım çalışmaları sürüyor.
2025 yılında tamamlanacak diğer gemilerin büyük kısmı yine Birleşik Gemi İnşa Kurumu’na (OSK) bağlı tersanelerde üretiliyor. OSK sözcüsü, geçen yıla kıyasla bu yıl daha fazla teslimat yaparak balıkçılık filosunu büyüteceklerini belirtiyor. Böylece 2017’den bu yana yürütülen “kota karşılığı gemi” programında ciddi bir ivme kazanılmış olacak. Gelinen noktada, sektörün mevcut potansiyelini güçlendiren bu gemilerle, Rusya’daki balıkçılık filolarının teknolojik altyapısında da kapsamlı bir yenilenme yaşanması bekleniyor.
Uzmanlar, teslim edilecek 13 yeni gemiyle birlikte 2026 yılına doğru balıkçıların yakıt verimliliği, balık işleme kapasitesi ve açık deniz avcılığında rekabet gücünün artacağına dikkat çekiyor. Devreye girecek modern gemilerin yanı sıra yeni işleme tesisleri de balık ürünleri ihracatını artırıp Rus iç pazarında fiyat istikrarını destekleyebilir. Rusya yönetimi, söz konusu programın hem tersaneleri hem de balıkçılık sektörünü uzun vadede daha sürdürülebilir kılacağını vurguluyor.
Sonuç olarak, 2025 yılı içinde beş balıkçı-trawler ve sekiz yengeç avı gemisinin daha teslim edilmesiyle, yatırım kotaları programında toplam gemi sayısı 50’ye yaklaşacak. Bu adım, Rusya’nın balıkçılık filosunu modernleştirme hedefinin önemli bir aşaması olarak görülüyor. Yüksek maliyet ve gecikmelere rağmen, sektör temsilcileri programın ülke ekonomisine ve denizcilik altyapısına olumlu katkılarını sürdürmesini umuyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: