Rus Petrol Taşımacılığında Navlun Ücretleri Artıyor
Batı ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımlar, küresel petrol piyasasında yeni bir sorun ortaya çıkardı: Rus petrol sevkiyatlarını gerçekleştirecek yeterli sayıda tanker bulunamaması. Bu tanker kıtlığı, özellikle uzun mesafeli taşımacılıkta navlun (yük taşıma) ücretlerinin hızla artmasına yol açıyor. Rusya’nın Ural tipi ham petrolünün, başta Asya olmak üzere dünya piyasalarına taşınması için kullanılan tankerlerdeki arz-talep dengesizliği, kısa sürede navlun oranlarını rekor düzeylere taşıdı.
Tanker Kıtlığı Neden Yaşanıyor?
Rusya’ya yönelik yaptırımlar, Avrupa Birliği (AB), G7 ve diğer Batılı ülkeler tarafından uygulanan petrol fiyat tavanı (Price Cap) ve sigorta kısıtlamaları gibi çeşitli yöntemler içeriyor. Bu kısıtlamalar, Batı şirketlerinin Rus petrolünü taşıyan gemilere sigorta sağlamasına veya bu gemilerle finansal işlem yapmasına sınırlamalar getirdi. Sonuç olarak, Batılı armatörler Rus petrolünü taşımaktan büyük ölçüde kaçınıyor. Rusya ise “gölge filo” (shadow fleet) olarak adlandırılan, yaptırımları aşmaya çalışan tanker ağını genişletmeye çalışıyor. Ne var ki bu filonun kapasitesi henüz küresel ticaretin tamamını karşılayabilecek düzeyde değil.
Navlun Fiyatlarındaki Tırmanış
Piyasa kaynaklarına göre, Rus petrolünü taşımak için gerekli tankerleri bulmak hem daha zor hem de çok daha pahalı hâle geldi. Örneğin, Ural tipi ham petrolü Uzak Doğu’ya götürecek bir Aframax veya Suezmax tanker kiralama bedelleri birkaç hafta içinde belirgin ölçüde yükseldi. Armatörlerin daha büyük riskler alması gerektiğinden, navlun ücretlerine “risk primi” adı verilen ek maliyetler yansıtılıyor.
Tanker Türleri ve Taşınan Petrol Miktarı
- Aframax: Yaklaşık 80.000 ila 120.000 ton petrol taşıyabilen bu gemiler, orta segmentte yer alır ve kıyı bölgelerindeki limanlara rahatça yanaşabilir.
- Suezmax: 120.000 ila 200.000 ton kapasiteye sahip olan bu gemiler, Süveyş Kanalı’ndan geçecek şekilde tasarlandığı için stratejik konumdaki ticaret yollarında önemli rol oynar.
- VLCC (Very Large Crude Carrier): 200.000 tonun üzerinde ham petrol taşıma kapasitesine sahip, en büyük tanker sınıflarından biridir ve uzun mesafeli seferlerde yaygın olarak kullanılır.
Batı Dışı Pazarlara Kayış ve Alternatif Rotalar
Rus petrolü, Avrupa pazarına yönelik yaptırımların ardından daha çok Asya ülkelerine yöneldi. Çin ve Hindistan, Rus Ural tipi ham petrolünü indirimli fiyattan satın alarak rafinerilerinde işlemeye devam ediyor. Ancak bu alım için gemilerin Süveyş Kanalı veya Afrika burnu gibi daha uzun rotaları takip etmesi gerekebiliyor. Bu da seyir süresini artırarak hem maliyeti hem de gemi sıkıntısını büyütüyor.
Küresel Piyasalar İçin Önemi
Uzmanlara göre, navlun fiyatlarındaki bu yükseliş, küresel petrol fiyatlarının dalgalanmasında etkili olabilir. Çünkü petrolün taşınması pahalılaştıkça, rafinerilere yansıyan ek maliyetler piyasaya da yansıyabilir. Yaptırımların devam etmesi hâlinde, Rusya’nın tanker filosunu büyütme çabası sürecek ancak bu kısa vadede küresel tanker arzının hızla artacağı anlamına gelmiyor. Dolayısıyla navlun fiyatlarının orta vadede yüksek seyrini koruyabileceği öngörülüyor.
Sonuç olarak, yaptırım baskısıyla daralan tanker arzı ve artan risk primi, Rus petrol taşımacılığında ciddi bir navlun artışına neden oluyor. Bu gelişmeler, hem Rusya’nın petrol gelirlerini hem de uluslararası enerji piyasalarındaki fiyat dengelerini yakından etkilemeye devam edeceğe benziyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: