İSTANBUL - BANDIRMA TREN BAĞLANTILI İZMİR SEFERLERİ
Sanayi Devrinin ürünlerinden biri olan demiryolları, sanayinin gelişmesinde hızlandırıcı bir rol üstlenmişti. Demiryolları, Endüstri Devrimi’yle birlikte çok daha fazla ihtiyaç duyulan hammaddeler ile fabrikalarda seri olarak üretilen malların uzun mesafelerdeki pazarlara daha çabuk ve hızlı taşınması ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İlk Buharlı Lokomotif Richard Trevithick adlı mühendis tarafında yapıldı ve 6 şubat 1804 tarihinde Galler’de Merthyt Tydfil yakılarında Pennydarren demir yolunda denendi. Ağırlığı 10 ton olup, saatte 8 km hız yapabiliyordu. 1829 yılında İngiliz Stephenson, oğlu ile birlikte “Rocket” isimli lokomotifi yaptılar. Dört ton ağırlığındaki lokomotif, saatte 21,5 km hızla zamanın en iyi lokomotifi seçildi. Özellikle 1830’lardan sonra hızlı bir gelişme gösteren Demiryolları tarım, ticaret, askeri ve mali açılardan faydalarını çok iyi kavrayan Osmanlı devlet adamları da, en az Osmanlı’da sömürü düzeni kurmak isteyen Avrupalı emperyalistler kadar demiryolu yaptırmak istiyorlardı. Çünkü ülkenin ihtiyaçlarına cevap veren iyi bir ulaşım ağının bulunmaması, devletin geri kalmasının en önemli sebeplerinden birisiydi. Osmanlı Devleti’nin demiryollarından ülkede merkezi otoritenin sağlanmasıyla ilgili beklentisi önem arz etmekteydi. Çünkü demiryolları, ülkede sıklıkla görülen eşkiyalık ve isyan hareketlerini bastırmak için hızlı bir şekilde asker sevkiyatını mümkün kılmaktaydı. Ayrıca demiryolları, ulaştırma maliyetini düşürerek iç bölgelerde henüz ekilmemiş alanlarda ihracata yönelik tarımsal üretime geçişi sağlayabilirdi. Tarımsal üretimin artışı, ihracat gelirlerinin yanı sıra vergi gelirlerinin artışına da etki edebilirdi. Osmanlı Devleti, demiryolu yapmaya kararlıydı. Ancak bu pahalı ve teknik işi kendi imkânlarıyla gerçekleştirmek için ne sermayesi ne de tecrübeli teknik elemanı mevcuttu. Bu yetersizlik sebebiyle yabancı şirketlere başvurmak zorundaydı.
Osmanlı Hükûmeti, 4 Temmuz 1863 tarihinde İzmir'den Kasaba (Turgutlu)'ya bir demiryolu inşa edilmesi için bir İngiliz şirketi olan The Smyrna Cassaba Railway / İzmir - Kasaba Demiryolu (SCR) Şirketi'ne imtiyaz verdi. Demiryolu hattının inşaatı 1864 yılında başladı ve hat 10 Ekim 1865 tarihinde Manisa'ya, 10 Ocak 1866'da ise Kasaba (Turgutlu)'ya ulaştı. 1866'da SCR'ye hattı Manisa'dan Alaşehir'e uzatması için ikinci bir imtiyaz verildi ve bu hat da 1875'te hizmete girdi. Ardından SCR, hattın Manisa'dan Soma'ya uzatılması için verilen üçüncü imtiyazı da kazandı. Bu hattın inşaatı 1887'de başladı ve 1890'da hat hizmete girdi.16 Temmuz 1893'te hattın işletim hakkı, bir Fransız şirketi olan Société Ottomane du Chemin de fer de Smyrne-Cassaba et Prolongements / Osmanlı İzmir - Kasaba Demiryolu ve Uzantıları Şirketi (SCP)'ne devredildi. SCP, mevcut hattı doğuda Alaşehir'den Afyonkarahisar'a uzatmak için yeni bir imtiyaz kazandı. Ardından Chemins de Fer Ottomans d'Anatolie / Osmanlı Anadolu Demiryolları (CFOA) Şirketi ile SCP arasında iki hattın Afyonkarahisar'da birbirine bağlanması konusunda bir anlaşma imzalandı. Alaşehir - Afyonkarahisar hattı 1899'da tamamlanarak hizmete girdi. SCP mevcut hattın kuzeyde Soma'dan Bandırma'ya uzatılmasını ise 1912'de tamamladı. Böylece Bandırma'daki vapur bağlantısı İzmir - İstanbul arasındaki en kısa yol oldu.
İstanbul- Bandırma arasında vapur seferleri 1843 yılında Fevaid-i Osmaniye ’nun kurulması ile başlamıştır. (Fevaid-i Osmaniye Bu günkü Türkiye Denizcilik İşletmeleri ilk adıdır) Fevaid-i Osmaniye adlı kuruluş Civar anlamına gelen Sevail-i Mütacavire hattında Üsküdar, Kadıköy, va Adalar’a, Yakın Sahiller anlamına gelen Sevalhil-i Karibe hattında İzmit. Gemilik, Tekirdağ, Bandırma ve Gelibolu’ya Uzak Sahiller anlamına gelen Sevahil-i Baide hattında Selanik, İzmir, Varna, Samsun ve Trabzon’a yük ve yolcu taşıyorlardı. Fevaid-i Osmaniye’nin ilk dönemlerinde seferimler sık değildi. Yolcu potansiyeli buna imkân vermiyordu. Kış mevsiminde ise seferler yapılmıyordu. Bu dönemde Bandırma hattın hangi günler çalıştığına dair maalesef bir bilgiye ulaşılamamıştır. 19 YY sonları ile 20 YY ilk yıllarında devlet gemilerinin yanında Özel Sektöre ait. Karadeniz Milli Vapur şirketi, Feyyaz gemisi ile Hasan oğulları Vapur İdaresi Y.Bandırma ve Zaferi Milli gemisi ile Bigalı Halil Bey işletmesi Erdek gemisi ile İstanbul’dan Bandırma’ya seferler yapıyorlardı. Yolcu taşımacılığının 1934 yılında kamu tekeline alınması ile kaldırılmıştır.
1926 yılında eski harflerle basılmış olan Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi Rehberinde İstanbul’dan Cumartesi, Pazartesi, Salı ve Perşembe günleri Saat 17.00 ’de kalkan vapur ertesi gün saat 05.00’de Bandırma Limanında oluyordu. Bu seferlerin İstanbul’dan hareket saati 19,00’dur. Cumartesi ve Salı günleri İstanbul’dan kalkan vapurlardan inen yolcular Bandırma’dan Ekspres Trenle Pazartesi ve Perşembe günler ise Posta seferi ile İzmir’e giderlermiş.
POSTA TRENİ EKSPRES TREN
|
POSTA TRENİ |
EKSPRES TREN |
|
|
Bandırma- Hareket |
5,55 |
7,55 |
|
Balıkesir |
9,45 |
11,38 |
|
Soma |
13,03 |
14,34 |
|
Akhisar |
14,55 |
15,38 |
|
Manisa |
17,50 |
17,00 |
|
Menemen |
19,06 |
17,47 |
|
Karşıyaka |
19,55 |
18,28 |
|
İzmir-Varış |
20,25 |
18,50 |
29 Ağustos 1933 tarih ve 2488 sayılı Resmi gazete ’de Bandırma Hattında Haftada üç defa Nisan ve Mayıs ayı sonuna kadar iki ay haftada altı posta Bandırma doğru gidiş geliş olarak belirtmiştir.
1937 yılında Denizbank’ın bir dergide yayınlanan reklamında Bandırma Seferlerinin Pazartesi, Çarşamba ve Cuma Günleri saat 08,15’te İstanbul’dan posta Seferleri, Çarşamba ve Cumartesi günleri akşam saat 20.00’de aralık (Sür’at) postaları Trak sistemi vapurlarla yapıldığını yazıyor. Trak sisitemi vapurlardan kasıt 1936 yılında Almanya’da inşa edilen Trak, Sus ve Marakaz vapurlarıdır. 1936 yılına kadar Bandırma’ya özel sektör gemileri de çalışmıştır. 1936 yılında Kabotaj hattın yolcu taşıma Devlet tekeline geçmesinden sonra bu seferler yapılmamıştır.
1948 yılında Yüksek Denizcilik okulundan Mezun olan Kaptan Refik Akdoğan Bir Kaptanın 60 yılı adlı kitabında İstanbul- Bandırma seferlerini Etrüsk,Tırhan, Kadeş, Konya, Anafarta, Çanakkale gemileri ile yapılan bu seferler için gemi her gece saat 22.00’de İstanbul’da Kalkarak saha karşı Bandırmaya varırdı. Bandırmaya varan yolcular trene binerek, İzmir ya da güzergâhında bulunan yerlere giderlerdi. Gemilerin İstanbul’a dönüş seferlerinde gemiye canlı hayvan yüklenirdi. İkinci bir Bandırma seferi Pazartesi ve Cuma günleri yapılırdı Gemiler Sabah İstanbul’dan saat 08.15’de kalkar Bandırmaya 12,30’da varırlar Yolcular İzmir vapuruna yetişerek akşam İzmir’de olurlardı. Aynı gün saat 17.00’de İzmir’den trenle Bandırma’ya gelen yolcuları alarak Bandırma’dan İstanbul’a hareket ederdi. Bu Seferler sayesinde İzmir-İstanbul-İzmir yolcuları gün içinde yerlerine uluşabilmek olanağını elde ederlerdi. Bu Seferleri Gemlik, Ayvalık. Bandırma. Uludağ gemileri tarafından yapıldığını yazmaktadır.
İstanbul’dan Bandırma’ya 1978 yılına kadar Pazartesi, Çarşamba, Cuma ve Cumartesi günleri saat 08,15 hareketle 12,30 Bandırma’ya varış saat 16,50’de Bandırmadan Kalkış saat 21,15 İstanbul varış Pazartesi ve Çarşamba günleri geçi 21,00’de İstanbul’dan kalkış, 05,00 ‘de Bandırma varış gece 22,40’de Bandırma’dan kalkış 06,00 İstanbul’a varış seferleri devam etmiştir.
1970’li yıllarda 1967 yılında Otosan Fabrikasında Anadol Arabanın imalinden sonra 1968 yılında Tofaş, 1969 yılında Renault otomobil fabrikalarının kurulması ve 1971 yılında üretime geçmesi ile birlikte Türkiye’de araba sahibi olan aileler hızla artmış seyahatlere kendi araçları ile gitmeleri ile iç turizm gelişmesiyle denizlerde feribot ile taşımacılık ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla, Türkiye 1966 yılında Fransa’da Truva feribotunu inşa ettirmiş, 1972 yılında Yeşilada Feribotunu Norveç’ten hazır olarak almış, 1970 yılında Camialtı ve Haliç Tersanesinde İstanbul Feribotu, 1972 yılında Gökçeada feribotunu Hasköy Tersanesinde, 1976 yılında Bandırma 1977 yılında Tekirdağ Feribotlarını Camialtı Tersanesinde inşa ettirerek inşa ettirmiştir. Bu feribotları çeşitli hatlara tahsis ederek arabaları ile seyahat eden vatandaşların taleplerini karşılamıştır. Yeşilada Feribotu’nun 18 Mart 1974 tarihinde İstanbul - Bandırma hattına tahsis edilmesi yolcular tarafında büyük ilgi görmüş ve bu hatta bir evvelki yıla göre taşınan insan sayısında %39,7’lik bir artış olmuştur.
1988 yılında dönemin Ulaştırma Bakanı Ekrem Pakdemirli’nin talebi ile Türkiye Denizcilik İşletmeleri TCDD ile birlikte İstanbul-Bandırma- İzmir hattını daha etkin olarak kullanılması amacıyla Denizyolları- Demiryolları İşbirliği içinde İstanbul Bandırma = Feribot + Bandırma-İzmir = Tren adı altında seferler düzenlenmesi amacıyla bir anlaşma imzalamışlardı. Yapılan anlaşma çerçevesinden kalkış ve varış saatleri aşağıda çıkarılmıştır. Bu seferlerde bir Hafta Bandırma Feribotu, bir Hafta Tekirdağ Feribotu sefer yapmıştır.
FERİBOT TREN
|
FERİBOT |
TREN |
||
|
İstanbul Kalkış |
Bandırma varış |
Bandırma Kalkış |
İzmir Varış |
|
09,30 |
14,00 |
14,30 |
20,15 |
|
20,00 |
00,30 |
02,30 |
08,15 |
|
FERİBOT |
TREN |
||
|
Bandırma Kalkış |
İstanbul varış |
İzmir Kalkış |
Bandırma varış |
|
14,30 |
19,00 |
08,15 |
14,00 |
|
02,30 |
07,00 |
18,55 |
24,00 |
İstanbul-Bandırma Feribot Seferleri
|
YIL |
1988 |
1989 |
1990 |
1991 |
1992 |
1993 |
1994 |
1995 |
|
Sefer |
610 |
652 |
648 |
538 |
363 |
264 |
164 |
229 |
|
Yolcu |
583,739 |
618,610 |
468,974 |
308,943 |
201,843 |
155,878 |
111,043 |
170,039 |
|
Oto |
32,839 |
31086 |
28,304 |
23,848 |
16,3552 |
13,793 |
1,730 |
12,441 |
|
Kamyon |
12,907 |
16,181 |
12,778 |
7,746 |
4850 |
2,445 |
379 |
3,236 |
|
TIR |
12 |
81 |
16 |
17 |
15 |
10 |
2 |
0 |
1991 yılından sonra yolcu talebinin azlığı nedeniyle gece seferleri yapılmamıştır. 1998 yılında İDO 200 araç 800 yolcu taşıma kapasiteli Adnan Menderes ve Turgut Özal adlı Feribotlarını İstanbul Bandırma Seferlerine tahsis etmesi bu feribotlarla yolculuk süresinin de iki saat otuz dakikaya indirmesi nedeniyle de1999 yılı itibarı ile Türkiye Denizcilik İşletmeleri Denizyolları İşletmesi 1843 yılından beri ile yaptığı İstanbul-Bandırma seferleri 1999 yılı itibarı ile kaldırılmıştır. Günümüzde İDO’nun yanı sıra Ambarlı’dan özel sektöre ati gemiler İstanbul-Bandırma arasında yolcu ve araç taşımacılığı yapmaktadır.
TCDD İzmir – Bandırma arasında 6 Eylül ve 17 Eylül adı verilen Tren seferleri aşağıda belirtilen tarife üzerinden devam etmektedir.
6 EYLÜL 17 EYLÜL
|
6 EYLÜL |
17 EYLÜL |
||||||
|
Bandırma |
08,00 |
İzmir |
08,50 |
Bandırma |
16,00 |
İzmir |
13,55 |
|
Balıkesir |
09,53 |
Manisa |
10,13 |
Balıkesir |
17,51 |
Manisa |
15,13 |
|
Soma |
11,10 |
Akhisar |
10,56 |
Soma |
19,12 |
Akhisar |
15,55 |
|
Akhisar |
11,45 |
Soma |
11,33 |
Akhisar |
YAZARIN DİĞER YAZILARI
KÖŞE YAZARLARI
| ||
Yorumlar
Kalan Karakter: