Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği Başkanı Kaptan Mutlu Dündar, bugün yapılan DTO Meclis Toplantısı'na katılarak son dönemde meydana gelen çarmıh kazalarını gündeme getiren bir konuşma yaptı.
Kaptan Cafer Kıribrahim’i elim bir iş kazası sonucunda kaybettiklerini hatırlatan Dündar, Kıribrahim'in 18 Temmuz 2022 Pazartesi günü, Yalova Çiftlikköy gemi demir sahasında “Yalova Pilot 2” isimli pilot motorundan kılavuzluk hizmeti vereceği “Alhani” adlı tankere transferi sürecinde denize düştüğünü ve bir süre sonra Deniz Polisi botuyla denizden alınıp ilk müdahalenin yapıldığını, daha sonra 112 Acil Servis ekipleri tarafından Yalova Devlet Hastanesine kaldırdığını, maalesef tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadığını söyledi.
"Mevcut standartlar geliştirilmelidir"
Kaptan Mutlu Dündar, şöyle devam etti:
"Öncelikle meslek şehidimize Allah’tan rahmet, kederli ailesine, sevenlerine, meslektaşlarına ve tüm denizcilik camiamıza başsağlığı dilerim. Bu elim kaza, duyduğumuz büyük üzüntünün yanında, benzer iş kazalarının olmaması, can kayıpları ve yaralanmaların yaşanmaması, daha emniyetli çalışma koşullarının sağlanması için hepimize sorumluluklar yüklüyor. Kılavuz kaptanların hizmet vermek için gemilere katılma ve ayrılmalarının, böyle kazalar olmadan, emniyetle yapılabilmesi için gerek donanım gerekse mevzuat ve standartlar olmak üzere her türlü önlem tekrar gözden geçirilmeli ve değerlendirilmelidir. Başka iş kazalarının olmaması için, mevcut durum tespit edilmeli, eksiklikler varsa ivedilikle giderilmeli, kusurlar varsa düzeltilmeli ve mevcut standartlar geliştirilmelidir."
Kaptan mutlu Dündar, Kılavuzluk mesleğinin emniyet, hizmet kalitesi ve verimliliğinin sağlanması için ele alınması gereken konuları başlıklar altında topladığını belirtti. Bu başlıkları Hava ve Deniz Koşullarına İlişkin Sınır Değerlerin Limanlar Özelinde ilgili Mevzuatta Yer Alması, pilot motoru standartları, Kılavuz Kaptan Transfer Donanım ve Düzenlemelerinin Denetlenmesi, Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulamasının Yeniden Tesis Edilmesi ve Yıpranma Hakkımızın İadesi ve Mesleğin “Ağır ve Tehlikeli İş” olarak kabul edilmesi olarak sıralayan Dündar, şöyle devam etti:
"Kılavuz kaptanlar yaz kış, gece gündüz, bayram, tatil, iş günü ayırt etmeden sürekli verilen bir hizmetin sağlayıcılarıdır. Bu süreklilik herkesin de kabul edebileceği ve birçok gelişmiş ülkenin limanlarında uygulandığı gibi hizmetin emniyetli olarak sürdürülemeyeceği koşullarda kesintiye uğramalı, durdurulmalıdır. Fakat ne yazıktır ki, ülkemizde münferit uygulamalar haricinde, ulusal mevzuatımızda, limanlarımızda kılavuzluk hizmetinin emniyetle verilebileceği hava ve deniz koşullarının sınır değerlerinin belirlenmesi ve uygulanması yeterli değildir. Hava ve deniz durumunun uygun olmadığı koşullarda liman hizmetlerinin verilmesi, manevra ve seyir emniyetini riske sokmasının yanı sıra, hizmet veren kılavuz kaptanların yaralanmalarına hatta ölümlerine neden olabilir. Bu nedenle limanlar, rıhtımlar, gemi tipi, verilecek hizmet türü gibi ölçütler göz önüne alınarak, sınır değerlerin belirlenip Limanlar Yönetmeliğinde yer alması uygun olacaktır"
Pilot Motoru Standartları
Kılavuz kaptan transferinin önemli bir kısmının pilot motoru ile gerçekleştirildiğini vurgulayan Mutlu Dündar, yaygın olarak kullanılan pilot motorlarının yasal gereklilikleri ve ulusal standartlarının henüz belirlenemediğini söyledi. Dündar, şunları söyledi:
"Pilot motorlarının asgari teknik donanım ve donatım kuralları bir mevzuat metniyle tanımlanmalıdır. Bu kurallar pilot motorunda hizmet esnasında teknede bulunacak personel sayısını ve vasıflarını da kapsamalıdır. Bu standartlar denize düşen bir insanın gecikmeksizin, zarar görmeden denizden çıkarılması için gereken teknik donatım, kullanacak personelin vasıf ve sayıları ile eğitim ve talim gerekleri de dikkate alınarak belirlenmelidir. Pilot motoru inşasında son yıllarda dünyadaki gelişimi de takip ederek, örnek model, proje, şartname ve benzer rehber olabilecek çalışmalar kullanılarak yeni tekneler inşa edilmeli, mevcut eski tekneler de bunlara uygun hale getirilmelidir. Dünya genelinde de bu standartlar tam oturmamıştır. Bu konuda Türk Loydu dünyaya öncülük edebilir, bizlerde Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği olarak her türlü teknik desteği verebiliriz."
Kılavuz Kaptan Transfer Donanım ve Düzenlemelerinin Denetlenmesi
Mutlu Dündar, Kılavuz kaptanın istirahat ettiği yer olan kılavuzluk istasyonundan, hizmet vereceği gemiye veya tersi istikamette gemiden istasyona intikalinin tüm aşamalarının emniyet yönünden denetlenmesi gerektiğine değinen Dündar, İstasyonun, pilot motorunun ve geminin, kılavuz kaptan transferine ilişkin her yönüyle emniyetli olduğundan, aradaki geçişleri sağlayacak her türlü donanımın ve düzenlemenin usulünce temin edildiğinden emin olunması gerektiğini vurguladı. Dündar, Liman Devleti Kontrollerinde, Kılavuz Kaptan Transferine ilişkin donanım ve düzenlemelerin kontrolünün de mutlaka yapılmasıgerektiğini söyleyerek, "Gemide bulunan pilot çarmıhı, iskele ve diğer donanımların, sağlamlık ve emniyetli donatılmış olduklarının denetlenmesi önemli ve gereklidir. Aynı şekilde gemiye intikalde kullanılan pilot motoru ve her türlü araç ve donanımın emniyetli insan transferine uygunluğu denetlenmelidir. Çin geçtiğimiz aylarda Kılavuz Kaptan transfer düzeneklerinin rutin Liman Devlet Kontrollerine alınması ile ilgili olarak IMO’ya başvuruda bulunmuş ve bu başvuru IMPA ve EMPA tarafından da desteklenmektedir. Rutin liman devlet kontrollerinde yapılacak olan denetlemeler sistemin daha işlevsel ve güvenli olmasına çok büyük katkı sağlayacaktır." dedi.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulamasının Yeniden Tesis Edilmesi
Mutlu Dündar, kıdemli kılavuz kaptalığın yeniden tesis edilmesi gerektiğini söyleyerek şunları kaydetti: "2018 Gemi Adamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırılan Kıdemli Kılavuz Kaptanlık müessesesi yeniden ilgili mevzuatımızda yer almalı ve tüm dünya ülkeleri ve IMO kararları ile paralel hale getirilmelidir. Kıdemli kılavuz kaptanlık uygulaması; deniz, can, mal ve çevre emniyeti açısından vazgeçilmezdir. Mevcut sistemimizde 3 ay 30 gemilik staj sonrası Kılavuz Kaptan ehliyeti alan kılavuz kaptanlar, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmaksızın 400 metrelik mother konteyner ya da Suez-max tankere çıkabilmektedir. Tüm dünya ülkelerinde bu tip gemileri sınırsız olarak kılavuzlayabilme süreleri ortalama 6 ila 12 sene arasında değişmektedir. 2006 yönetmeliğimizde bu süre IMO kararları ve dünyadaki uygulamalarla paralel, 4 sene olarak uygulanmaktaydı.”
Yıpranma Hakkının İadesi ve Mesleğin “Ağır ve Tehlikeli İş” olarak kabul edilmesi
Başkan Mutlu Dündar, kılavuz kaptanlık mesleğinin yeniden yıpranma kapsamına alınmasını istediklerini vurgulayarak şöyle devam etti:
"Kılavuz kaptanlar da dahil olmak üzere tüm denizci meslektaşlarımızın 2008 yılında ellerinden alınan yıpranma hakkının bir an önce hak sahiplerine iadesi gerekir. İş kazalarındaki yaralanma ve ölümler genel olarak denizcilik mesleğinin zorluğu ve yıpratıcılığını fazlasıyla ispatlamaktadır. Kılavuz kaptanlar, kazaların en yoğun yaşandığı limanlarda, dar, sığ ve kısıtlı sularda, faklı gemilerde, yoğun ve ağır bir iş temposuyla çalışırlar. Hizmet verecekleri gemilere katılıp ayrılmalarını, hareket halindeki bir deniz aracından, hareket halindeki diğer bir deniz aracına, tutundukları çarmıh adı verilen bir ip merdivenle gerçekleştirmeleri, hizmet süresince gemide oluşabilecek her türlü riske her zaman kendileri de fiilen hizmet verilen gemide bulunarak maruz kalmaları, mesleğin rutin ve bilinen zorluklarının yalnızca birkaçıdır. Denizcilik mesleği genel olarak ve kılavuz kaptanlar her zaman yüksek fedakarlıkla ve mahrumiyet içinde görev yapmışlardır. Denizcilerin rutin çalışmaları, normal seferleri diğer insanlar için adeta maceradır. Uzaklık, ayrılık, mahrumiyet, vardiyalı çalışma, geceleri de çalışmak zorunluluğu, mevsimlere veya iklim şartlarına, soğuk veya sıcağa, güneşe, rüzgâra, dalgalara maruz kalmak denizciliğin bilinen zorluklarıdır. Bunlarla birlikte, farklı çalışma ortamlarının, farklı gemilerin kendine özgü zorlukları vardır. Tedarik zincirinin devamlılığını sağlayan denizciler savaş, salgın hastalıklar gibi beklenmeyen zorluklarda da çalışmaya devam ederek dünyada hayatın tüm insanlık için devam etmesini sağlayan, bu nedenle de dünyada önemli bir hizmet sağladığı düşünülen, kilit çalışan, kritik çalışan veya temel çalışan gibi isimlerle anılan meslekler arasında sayılmışlardır. Denizciler çalışma koşulları ve özlük hakları konusunda hak ettikleri hukuki güvencelerden mahrum bırakılmamalıdırlar. Kılavuz Kaptanlık ve genel olarak Denizcilik mesleği bu nedenlerle yıpranma haklarından yararlandırılmalıdırlar. Bunun için 5510 sayılı Kanunun 40. Maddesi kapsamına alınarak, fiili hizmet süresi zammından faydalanmalarına imkân sağlanmalıdır. Ayrıca mesleğimiz 16.06.20004 tarih ve 25494 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmelidir."
"Sadece çarmıh kazaları değil, kılavuz kaptan yıpranıyor"
“Kılavuz kaptanlar sadece çarmıh kazalarında yaşamlarını kaybetmemektedirler. Zorlu meslek koşulları, stres, manevra zorlukları vs.. gibi olayların nedeniyle, Çarmıh kazaları, Kalp krizi vs. gibi sebeplerle son yıllarda 12 kılavuz kaptan meslektaşımız köprüüstünde, gemide, vardiyasında, denizde yaşamlarını yitirmişlerdir. 500 kişilik bir camia olarak baktığımızda durumun vahameti ortaya çıkmaktadır. " diyerek sözlerine devam eden TKKD Başkanı Mutlu Dündar, şunları söyledi:
"Dünyadaki genel duruma baktığımızda, her sene 2 ila 4 kılavuz kaptan sadece çarmıh kazaları sebebiyle yaşamlarını yitirmektedirler. Bu kazalar tüm dünyada meydana gelmekte, coğrafya, gelişmişlik ayrımı olmamaktadır. Geçtiğimiz senelerde aynı yıl içerisinde ABD’de 2 kılavuz kaptan çarmıh kazalarında yaşamını yitirmiştir. Sadece geçtiğimiz aylarda Türkiye’de ve Türk personelimizde 5 denizci maalesef hayatlarını kaybettiler. Çarmıh kazaları sebebiyle ölüm haricinde de birçok kaza yaşanmaktadır. Ortalama olarak her 2 ayda bir kılavuz kaptanımız çarmıh kazası veya kılavuz kaptan transferi esnasında kaza geçirmekte, denize düşmekte, gemide kaza yaşamakta ve bu sebeple kalıcı hasarlar ve iş görmemezlikler olmaktadır. Örnek vermek gerekirse pandemi sebebiyle yaşam mahali dışının çok kaygan olması sebebiyle kayıp düşen bir kılavuz kaptan meslektaşımız omuzundaki hasar sebebiyle mesleği bırakmak durumunda kalmış yine geçtiğimiz haftalarda yaşanan bir çarmıh kazası sebebiyle bir meslektaşımız ciddi biçimde yaralanmıştır."
"20 kılavuz kaptanın iş akdi nedensiz feshedildi"
Son 1 sene içerisinde yaklaşık 20 kılavuz kaptanın iş akitlerinin makul ve kabul edilebilir bir sebep olmaksızın sona erdirildiğini söyleyen Başkan Dündar, bu konuda dernek olarak büyük zorluklar yaşamakta olduklarını dile getirdi.
