Deniz Emniyet Derneği, Denizcilik Psikolojisi Derneği, Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği, Türk Uzakyol Gemi Kaptanları Derneği, TMMOB Gemi Mühendisleri Odası, Deniz Trafik Operatörleri Derneği, Kıyı Emniyeti Kaptan ve Baş Mühendisleri Derneği, Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği, Türkiye Denizcilik Federasyonu ve TMMOB Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası tarafından ortaklaşa yayınlanan bildiride şu ifadeler yer aldı :
“Dünya ticaretinin yüzde 90’lık ve Ülkemiz dış ticaretinin de yüzde 87’1ik kısmını oluşturan deniz taşımacılığı, bunun yanı sıra içerisinde birçok meşakkati barındıran bir meslek kolunu da temsil etmektedir. Gemi insanlarımızın ve gemilerimizin karşı karşıya kaldığı, mesleğin doğasında var olan zorlukların üstesinden gelme adına dayanışma ve birliktelik içerisinde atılacak adımlar büyük bir önem taşımaktadır.
Bizler de denizci sivil toplum kuruluşu olmanın sorumluluğuyla denizlerimizde yaşanan can ve mal kayıplarının önüne geçilebilmesi ve denizlerde daha güvenli bir seyir emniyetinin tesis edilebilmesi için hazırladığımız Tavsiye Niteliğindeki Kılavuz Metni kamuoyunun bilgisine sunarız.
1- Türkiye ve Diğer Bölge Devletleri Tarafından Alınabilecek Önlemler
a- Gemilerin sefere çıkmadan önce yola elverişlilik bakımından sefer yapacağı rota üzerindeki her türlü deniz ve hava koşullarına uygunluğunun; denizcilik idaresinin liman ve kıyı devleti yetki ve görevleri kapsamında, yeterliliği tam, ehil ve bilgili uzmanlar tarafından denetlenmesi ve bu denetim raporu olmaksızın gemilere LÇB verilmemesi.
b- Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM) altında bir birim oluşturularak, kapsama alanında ve özellikle Türkiye’yi çevreleyen denizlerde seyir yapan gemilerin rotaları ve varış limanlarının sürekli izlenmesi ve rotaları üzerindeki olumsuz hava koşulları ve diğer seyir tehlikelerine ilişkin birebir, gemiye özel tavsiye niteliğinde uyarılar yapılması ve gerekirse uygun sığınma ve demirleme yerleri konusunda bilgi verilmesi
c- Liman başkanlıklarının, kendi liman yetki sahalarını etkileyen bir fırtına ihbarı olduğu hallerde; gemi kaptanlarına bildirimde bulunmaları ve deniz emniyetine yönelik yapılması gerekenler konusunda (sefer iptali, demir yeri değiştirilmesi vb.) gemi kaptanlarını tavsiye ve talimatlarla yönlendirmeleri. Bu gibi durumlarda liman başkanlıklarının yetki sahalarındaki gemilere Liman Çıkış Belgesi (LÇB) vermemesi, bunun yapılamadığı durumlarda ise gemi kaptanı ve acentesinin kanıtlanabilir bir yöntemle uyarılmaları.
d- Türk Boğazları bölgesinde demirli gemileri etkileyebilecek büyüklükte fırtına ihbarı durumunda, gemilerin Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) aracılığıyla korunaklı demirleme ve drift sahalarına yönlendirilmesi.
e- Henüz Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) kapsamı altına alınmamış olan tüm kara ve iç sularımızın trafik yoğunluğuna göre öncelik verilerek GTH kapsamına alınması.
f- Ağır deniz ve hava koşullarında gemilere mürettebat, kılavuz kaptan veya çeşitli diğer ihtiyaçlara yönelik hizmet veren transfer botlarının her türlü hava koşulunda hizmet verebilecek şekilde geliştirilmesi.
g- İdarenin deniz kazalarını araştırma birimi tarafından hazırlanan raporların burada yapılan tavsiye ve önerilerden ve alınacak derslerden yararlanılması için sektör ile paylaşılması.
h- Ofis denetlemelerinin ve fiili tatbikatların İdarenin uygun göreceği zamanlarda ve daha sık yapılabilmesi amacıyla kamu ve özel sektör iş birliği ile bir mekanizmanın kurulması ve senede en az bir defa olmak üzere acil durum senaryolarının uygulanacağı bir tatbikatın önceden haber verilmeksizin yapılması.
i- Gemilerin geçici demir sahalarında uzun süre beklemesinin önlenmesi; normal demir sahalarında ise; uzun süre demirde bekleyen gemilerin idare tarafından sürekli kontrol altında tutulması, demir yerlerindeki tüm gemilerin makine ve seyir sistemlerinin çalışır durumda ve seyrüsefere hazır olduğunun, personelin gemiyi demirden kaldırmak için sayıca yeterli ve yeterlikli olduğunun tespiti ve takibi.
j- Çeşitli nedenlerle (bakımsız kalma, yaş vb.) can, mal ve çevre güvenliği açısından yüksek risk taşıyabileceği değerlendirilen gemilerin, devlet-özel sektör iş birliğiyle ve uygun finansman sağlanarak yenilenmesi.
k- Karadeniz, Akdeniz ve Paris Memorandumları (MoU) yetki alanındaki Liman Devleti Kontrollerinin (PSC) özellikle küçük tonajlı gemilerde yapacakları denetimlerde; can kurtarma araçları ve donanımlarının durumu, onları kullanacak mürettebatın bilgisi ve deneyimi konularına özel ağırlık vermelerinin sağlanması ve mümkünse bu denetimlerin artırılması.
l- Kamuda nitelikli uzmanların istihdam edilebilmesi ve uzmanlaşmış personelin görevden ayrılmalarının önlenmesi amacıyla sosyal ve ekonomik şartların özel sektör baz alınarak düzenlenmesi.
m- Gemilerin limandan hareketlerinden önce yük kaymaları ve yükle ilgili seyirde yaşanabilecek diğer olumsuzluklara karşı yapacakları sefer bakımından gerekli önlemleri aldıklarının denetlenmesi, dökme yüklerin haplarını, bütün diğer yüklerin dağılımlarını, laşinglerini, geminin stabilite, trim, su çekimi vb. bakımından durumunu yerinde kontrol edecek bir mekanizmanın kurulması veya var olan mekanizmanın en son teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak gözden geçirilmesi.
2- Armatör veya İşletmecilerin Alabileceği Önlemler
a- Gemi kaptanlarının seyir tehlikelerinden korunmak üzere rota planlamalarında değişiklik yapabilmeleri ve gerektiğinde sığınma alanlarına demire gidebilmelerini teminen navlun sözleşmelerine üzerlerindeki ticari baskıyı kaldıracak ve acil durumlarda gerekli esnekliği sağlayacak klozların eklenmesi.
b- Geminin kalkış ve varış limanları arasındaki tüm rotaları boyunca hava ve deniz koşullarının ve fırtına ihbarlarının ofisten de takip edilerek gemi kaptanlarına destek sağlanması ve bu konuda cross-check olanaklarının artırılması.
c- Geminin sefer yaptığı rotada ağır hava koşullarında seyir yaptığı süre zarfında, gemi ve ofis arasında kesintisiz iletişimin sağlanması ve Uluslararası Emniyet Yönetimi Kodu (ISM) dikkate alınarak geminin emniyetine yönelik gerekenlerin yapılması.
d- Gemilerin kaptan, zabit ve mürettebatına, ağır hava ve deniz koşullarında seyir ve manevra tecrübesi kazandırılması ve olay anında yapacakları konusunda tereddüde düşmemeleri için uygun eğitim ortamında simülasyon eğitimi verilmesi.
e- Adil kültür ikliminin hem gemi hem de ofis ortamında geliştirilerek, acil durumda karar alma süreçlerinin yüksek sesli düşünme ve herkesin fikrini alma şeklinde çoğulcu ve etkileşimli yönetilmesi, ‘near miss’ durumlarının bildirilmesinin ve değerlendirilmesinin özendirilmesi.
f- Gemi mürettebatının Denizde Çalışma Sözleşmesi (MLC) kapsamında çalışma ve dinlenme sürelerinin düzenlenmesi, durumsal farkındalık bakımından sağlıklı karar verebilecek biçimde fiziksel ve ruhsal olarak iyi durumda olmalarının sağlanması; çeşitli nedenlerle travmatik durumlarla karşılaşan kaptan, zabit ve mürettebattın mümkün olan en kısa sürede izne çıkarılmaları.
3- Gemi Kaptanlarının Alabileceği Önlemler:
a- Gemi kaptanlarının rotaları üzerindeki meteorolojik koşulları göz önünde bulundurarak seferlerini planlamaları; ancak fırtına, gemide yük kayması gibi olumsuz durumlarla yine de karşılaşabileceklerini hesaba katarak gerekli acil eylem planını hazırda bulundurmaları.
b- Gemilerdeki can kurtarma ve kişisel sağ kalma araç, gereç ve donanımlarının tam, eksiksiz ve uygun durumda bulunduğunun sürekli kontrol edilmesi ve eksilen, süresi dolan veya evsafını kaybeden malzemenin zamanında talep edilerek yenilenmesinin sağlanması.
c- Gemilerin ambar kapaklarının ağır hava ve deniz şartlarına dayanabilecek nitelikte sızdırmazlığının sağlandığının ve ambarlardaki suyu tahliye edecek pompa sisteminin çalışabilir olduğunun kontrol edilmesi.
d- Gemi farklı özelliklere sahip bir yük taşıyacaksa (hububat, kereste, ıslanmayla veya ısıyla özellik değiştiren katı ve sıvı yükler vb.) gemi personelinin, yükleme planlarını ve yükleme sonrası oluşacak GM hesaplarını işletmedeki ilgili birime yükleme öncesi mutlaka onaylatması.
4- Tersane Bölgelerinde Alınabilecek Önlemler
a- Ağır hava ve deniz şartları meydana gelmeden önce, ilgili liman başkanlıklarınca tersane rıhtımlarında bulunan veya yakın demir sahalarında tamir için bekleyen gemilerin emniyetinin sağlanması amacıyla; risk oluşturabilecek gemilerin emniyetli bir mahalde baş ve kıç tonoz demirleri ile sağlama alınması, baş ve kıç halatlarının sağlamlığının denetlenmesi.
b- Tersane rıhtım sahasının ve tersaneye denizden yaklaşma istikametinin, römorkör ve halat operasyonlarının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için yeterli seviyede aydınlatılması ve idarenin bu konuda gerekli kontrolleri yapması.
c- Ağır hava şartları sürdüğü müddetçe, yoğun halat manevrası ve çeki/bağlama ihtimali göz önünde bulundurularak tersanelere ve römorkörlere personel takviyesi yapılması
d- Ağır Denizlerde veya kuvvetli rüzgârlarda römorkör yedek ve çeki halatının karaman vurup halat kesmemesi için hizmet veren kuruluşların römorkörlerini idarenin denetiminde uygun düzeneklerle (strecher, mandal ve tonsberg kilit v.b.) donatmaları.
5- Kurtarma Operasyonlarında Alınabilecek Önlemler
a- Açık denizde veya demirleme sahalarında can ve mal kurtarma operasyonlarını yapabilecek donanım, dizayn ve kabiliyete sahip yeterli sayıda deniz ve hava araçlarının 7/24 müdahaleye hazır durumda bulundurulması; bu araçların özel eğitimli arama- kurtarma personeliyle desteklenmesi, ayrıca yetişmiş insan kaynağı eksikliğinin giderilmesi.
b- Olumsuz deniz ve hava koşullarında risk altında olabilecek öncelikli bölgeler belirlenerek, buralara yönelik hizmet vermek üzere kurtarma ve tahlisiye araçlarının operasyon ve müdahalede gecikme yaşanmaması adına yakın mesafede hazır bulundurulması, belirlenen bölgelerde arama kurtarma sorumluluğunun hangi teşkilatta olduğunun netleştirilerek bölgesel tahlisiye ekipleri kurulması.
