Yat kaptanlığı ehliyetini dünya’da geçerli kılacak düzenlemeler geliyor
Dünya yatçılık sektörünün gerek özel ve gerekse ticari yatlar açısından günden güne daha yüksek tonajlı süper yatlara yönelmesiyle, Denizcilik Müsteşarlığı yat kaptanı yeterliklerini dünyada kabul edilecek standartlara ulaştırmak için harekete geçti.
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Deniz Ulaştırması Genel Müdürü Dr. Özkan POYRAZ, Yat Kaptanlığı yeterlik belgesinin dünyada kabul edilebilirlik açısından bazı sorunlarının olduğunu kabul ederek, bu konuda çok yaygın olarak kabul gören İngiltere Denizcilik idaresinin (MCA) modeline benzer geçişleri olan bir yeterlik yapısını örnek alacaklarını belirtti.
MCA, RYA ve IYT yeterlikleri ile ilişkili ancak ulusal bir yeterlik sistemi
 |
| Özkan Poyraz |
Poyraz şu açıklamaları yaptı; İngiltere ve yaygın olarak dünyada tanınan modele göre 200 GT’ye kadar olan Yachtmaster Coastal (20 mil ile sınırlı), Yachtmaster Offsore (150 mil ile sınırlı) ve Yachtmaster Ocean yeterliklerini İngiltere de kurulu bulunan Kraliyet Yatçılık kuruluşu RYA vermektedir. Bu yeterlikler 30 ila 50 gün süren eğitim, deniz deneyimi ve uygulamalı sınavlar sonucunda verilmekte, özel yatları sevk ve idare etmek için düzenlenmekte, bununla birlikte STCW temel sertifikalarını almak koşuluyla ticari yatlarda geçerlilik kazanmaktadır. Bu beldeleri almanın temel ortak koşulu ilk kademe için denizde 800 mil, ikinci kademe için ise 2500 mil deniz deneyimi ile yat üzerinde seyir halinde uygulamalı sınavlardır. Aynı şekilde Uluslar arası Yatçılı k Eğitim Kuruluşu olan IYT’de dünyada RYA benzeri sertifikasyonlar yapmaktadır. Bu kuruluşun Türkiye’de de temsilcilikleri bulunmaktadır.
MCA yani İngiliz Denizcilik Otoritesi ise 200 GT’ye kadar RYA ve IYT yeterliklerini tanımakta, ancak bu tonajın üzerindeki 200-500 GT ve 3000 GT’ye kadar olan yatlarda kaptanlık yapacakları münhasıran kendisi değerlendirmekte ve belgelendirmektedir. Türkiye’de de Denizcilik Müsteşarlığı olarak bu tonaj aralıklarındaki yeterlik belgeleri ile ilgili bir düzenleme planladık ve yat kaptanlarımızın uluslar arası tanınırlığını arttırmayı hedefliyoruz.
500 GT üzerindeki yatlarda kaptan ücretleri 10 bin Avro’ya kadar ulaşıyor
Özkan POYRAZ, gerekli kaynakları bu alana yönlendirirsek, uluslar arası tanınırlığı olan belgelere sahip iyi lisan konuşan süper yat kaptanlarımız için aylık kazancın 3 bin ile 10 bin avroyu bulacağını belirterek, Türkiye Akdeniz çanağında bir süper yat destinasyonu olmuştur, bunu sadece marina hizmetleri vermek ya da turizm ve ikmal kazançları olarak görmemek gerektiğini, insan kaynaklarımızın da bu hizmetlerde yer almasına imkan tanımak gerektiğini söyledi. Ancak mevcut haliyle Türk sahipli yabancı bayraklı özel süper yatlar da bile, bayrak devletinin Türk Yat Kaptanı yeterliklerini tanımaması ve sigorta istekleri sebebiyle Türk kaptan yerine MCA onaylı yeterliklere sahip yabancıların çalıştığını vurguladı.
Türk Yat Kaptanı ehliyetlerinin sorunu nedir?
Türkiye’de gemiadamları yönetmeliğine göre yat kaptanı ehliyetinin tek tip olarak, sefer ve tonaj kısıtlaması olmadan, deniz hizmetiaranmadan verildiğini bu yanlıştan döneceklerini söyleyen Özkan POYRAZ, “mevcut sistemimizde ustagemici yeterliği ile 3 yıl hizmeti olanlar ya da alternatif olarak hiç deniz hizmeti olmasa bile 4 aylık yat kaptanı eğitimini tamamlayanlar GOSS sınavlarına kabul edilmektedir ve yat kaptanı yeterliğini alabilmektedir. Yat donatanları ise yatta hiç deneyimi olmayan fakat yeterlik belgesi sahibi bir kişiye doğal olarak milyonlarca dolarlık yatırımlarını teslim etmemektedirler. Usta gemici yeterliğinde yat kaptanlığına yükselenler ise en fazla mavi tur yapan charter teknelerinde çalışma olanağı bulmaktadırlar. Her iki durumda da yabancı bayraklı 500 GT’den büyük yatlar her zaman menzilimiz dışında kalmaktadır” dedi.
Yeni yapılacak Düzenleme ile yat kaptanlığı yeterliğini Yat Kaptanı(500GT) ve Yat Kaptanı(3000GT) olarak ikiye ayıracaklarını, her iki seviye için de yatlarda deneyimin zorunlu hale getirileceğini, ihtiyaç duyulan eğitimin MCA müfredatı örnek alınarak zorunlu olacağını, ilk kademe yeterlik belgesinin emniyetli bir limandan 150 deniz mili uzaklaşılmadan yapılacak seyirler için geçerli olacağını, uzakyol kaptanlarından da yatlarda deneyim isteneceğini, ikinci kademe yeterlik belgesi için ise uygulamalı sınav yapılacağını bildirdi.
