Rusya’ya teslim edilmeyen gemiler nedeniyle yılın ilk 7 ayında %10’un üzerinde daralan gemi ve yat ihracatı, ağustosta yıllık bazda %32’lik artışın ardından, eylülde %70 arttı. Eylül ayında ihracatını en fazla artıran sektör olan gemi inşada, yıl sonunda yeni rekor umudu arttı.

Gemi ve yat ihracatı yükselişe geçti. Sektör, eylül ayında geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 70 artışla 199 milyon 350 bin dolarlık ihracata imza attı. Gemi inşacılar, geçen ay ihracatını en fazla artıran sektör oldu. 2022 yılına yeni rekor hedefiyle başlayan gemi inşa sektöründe, savaşla birlikte Rusya’ya teslim edilemeyen gemiler nedeniyle ihracat düşüşe geçmişti. Yıllık bazda haziranda yüzde 60 ihracat kaybı yaşayan Türk tersaneleri, temmuzda da yüzde 40 üzerinde daralma yaşamıştı. Böylece, yılın ilk 7 ayında ihracat yıllık bazda yüzde 10’un üzerinde daraldı.

Özellikle balıkçı gemilerinde önemli bir pazar olan Rusya’ya savaşla birlikte uygulanan ambargo nedeniyle, bitme aşamasına gelen siparişler Rus alıcısına teslim edilemiyor. Alıcısı Rus olan gemilerde kullanılan ekipmanlar genelde AB menşeli. Savaşla birlikte uygulanan ambargo nedeniyle ekipman firmaları Rus gemilerine start-up işlemi için hizmet vermiyorlar. Sektör buna rağmen diğer pazarlara özellikle de Norveç’e artan teslimatlarla ağustos ayında ihracatta yeniden hızlandı. Ağustos ayında geçen yılın aynı dönemine göre gemi ve yat ihracatı yüzde 30 artarken, eylülde ise bu oran yüzde 70’e ulaştı. Böylece, tersanelerin 9 aylık ihracatı ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.2 artarak, 999 milyon dolara ulaştı.

Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, “İhracatımız eylül ayı itibari ile geçen seneki ilk 9 aya paralel seyrediyor. Eğer Rusya için inşa edilen muhtelif özelliklere sahip gemiler de teslim edilebilseydi ihracat rakamlarımız geçen yılın ilk 9 aylık ihracat rakamlarının çok daha üzerinde seyredecekti. Yılın kalan üç ayında da bir önceki yıla kıyasla benzer ihracat tutarlarına ulaşılabilirse 2022 yılında da yeni bir ihracat rekoru kıracağız” dedi. Türkiye'nin 2021 yılındaki gemi ve yat 1 milyar 626 milyon doları aşarak tüm zamanların rekoru kırılmıştı.

En fazla ihracat Norveç’e

2022’nin ilk 9 ayında en fazla ihracat yapılan ülke Norveç olurken, ikinci sırada ise Rusya yer aldı. Rusya’yı Malta takip etti. Ürün grubu bazında ise en fazla yolcu gezinti teknesi ve feribot ihracatı yapıldı. Bunu balıkçı gemileri, deniz tankerleri ve römorkörler izledi.

“Finansmana erişim sorunu aşılamıyor”

Gemi inşada diğer birçok sektörde olduğu gibi finansmana erişim sorunu yaşanıyor. Sektör yetkilileri, finansman sorunları nedeniyle yeni işlerin alınmasının zorlaştığını dile getiriyor. GYHİB Başkanı Cem Seven, “Vadesi bir yılı aşan teminat mektuplarına Avrupa’daki bankalardan kontrgaranti alınarak müşteriye teslim etmekte büyük zorluklar yaşanıyor. BDDK kararlarına istinaden cirosunun belli bir bölümünü aşacak şekilde döviz bulunduran ihracatçılarımız TL kredi kullanamıyor. Yani 2018’den beri yaşadığımız teminat mektubu problemine ek olarak TL krediye de ulaşılamıyor. Döviz kredilerinde faiz hem yüksek hem de arz yeterli değil” açıklamasını yaptı.

 Aysel Yücel /Dünya