Ukrayna, koridora alternatif olarak Tuna Nehri üzerinden tahıl ihracatına başladı. Nehrin derinlik sınırlaması nedeniyle tahıl ticareti büyük gemiler yerine küçük tonajla yapılacak. Büyük bir geminin taşıdığı yüke 10 küçük gemi gerekeceği için trafik artacak, navlun yükselecek.
Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesiyle deniz taşımacılığında kartlar yeniden karılacak. Ukrayna, tahıl koridoruna alternatif olarak Tuna nehri üzerinden tahıl ihracatına başladı. Derinlik sınırlaması nedeniyle belli bir tonajın üzerinde geminin geçemediği nehirde, tahıl ticareti için küçük tonajlı (koster) gemiler devreye girecek. Ancak, büyük bir geminin taşıdığı yükü 10 gemi taşıyacağı için beklemeler ve gecikmeler kaçınılmaz olacak. EKONOMİ gazetesine konuşan denizcilik sektörü temsilcileri, şimdiden 60 geminin Ukrayna’nın Reni ve İzmail limanlarından yük almak için beklediğini ifade ediyor. Rusya’nın anlaşmadan çekilmesiyle Ukrayna, tahıl başta olmak üzere hasat zamanı gelen kuru gıda için Tuna Nehri alternatifini gündeme aldı. Bu kapsamda gemiler, Odessa Limanı yerine yükü Ukrayna’nın Reni ve İzmail limanlarından alarak Tuna Nehri üzerinden çıkış yapmaya başladı. Konuyla ilgili EKONOMİ gazetesine konuşan Koster Armatörleri Derneği (KOSDER) Başkanı Hakan Çendik, büyük tonajın devre dışı kalmasıyla koster piyasasında bir hareketliliğin başladığını belirtirken, Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) Başkan Yardımcısı Salih Zeki Çakır, “Tuna üzerindeki Reni ve İzmail limanlarından daha çok gemi talebi olacak ve derinlik yüzünden koster gemiler durumdan istifade edecek. Zaten şu an bile bu limanlardan yük almak için 60’a yakın gemi bekliyor” diye konuştu. Çakır, bu durumun tonaj arzına olumlu destek verecek olmasının yanı sıra durgun sezonda navlunların daha da düşmesini engelleyeceğini ifade etti.
Gemi Brokerleri Derneği (GBD) Başkanı İsmail Şahin, tahıl koridorunda 30-40 bin tonluk gemilerin taşıma yaptığını hatırlatırken, Tuna Nehri’nden ise 7 ila 15 bin tonluk gemilerin geçiş yapabildiği bilgisini paylaştı. Ancak 20 bin tonluk gemilerin de bu limanlara yük almaya geldiği belirtiliyor. Bu gemiler ağırlık sınırı aşmamak için belli bir kapasitede yük alıyor.
Öte yandan, denizcilik sektörü temsilcileri Türk hükümetinin girişimleriyle Rusya’nın yeniden anlaşmaya dönmesi konusunda da umutlu. Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye’nin arabuluculuk çabaları sayesinde birkaç kez uzatılan Karadeniz tahıl koridoru anlaşması, Rusya’nın 17 Temmuz’da süresi dolan anlaşmayı askıya almasıyla resmen sonlanmıştı. Kremlin, Rusya'nın anlaşmanın uzatılması için ortaya koyduğu şartların aylardır karşılanmadığını öne sürdü. Rus yetkililer, istenilen şartların sağlanması halinde tahıl koridoru anlaşmasına geri döneceğinin sinyalini verdi.
Kremlin, "Karadeniz'den tahıl taşınması Rusya'nın güvenlik garantisi olmadan riskli olacak" açıklaması yaparken, Ukrayna lideri Zelensky dün, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'e mektup göndererek "Tahıl girişimi Rusya olmadan da devam edebilir" önerisinde bulundu.
Anlaşma Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle tırmanan küresel gıda krizi ile mücadele etmek amacıyla BM ve Türkiye arabuluculuğunda 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da imzalanmıştı. Tahıl Koridoru kapsamında bugüne kadar 45 ülkeye yaklaşık 33 milyon ton tarım ürününü gönderildi.
HSA Başkanı John N. Cotzias:
Gemi ihtiyacı artacak, navlun yükselecek
Yunan Gemi Brokerleri Derneği (Hellenic Shipbrokers Association-HSA) Başkanı John N. Cotzias,Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesinin denizcilik piyasalarına etkisini şöyle değerlendirdi: “Moskova, Ukrayna'dan ve Karadeniz üzerinden tahıl ihraç eden gemilerin güvenliğini artık garanti etmeyeceğini açıkladı. Bu karar, Rusya'nın Odessa limanına saldırması, liman altyapılarına zarar vermesi ve deniz ticaretini durdurmasıyla bölgedeki askeri harekatı tırmandırdı. Ufukta hasat mevsimi varken, Rusya'nın tahıl girişimini askıya alması, dünyanın gıda arzına büyük bir darbe oldu ve kesinlikle deniz yoluyla yapılan ticaret ve navlun oranları üzerinde bir etkisi olacak. Ancak en fazla gıda sektörü etkilenecek. Denizcilik sektörü muhtemelen fazla etkilenmeyecek. Belki ilk haftalarda küçük bir türbülans olacak, ancak küresel buğday ve tahıl ihtiyacı, piyasayı alternatif tedarikçiler aramaya itecek, bu da tonlarca mil katacak ve sonunda gemi talebini biraz artıracak. Ukrayna, Tuna nehrini kullanmaya ve Romanya'daki Köstence Limanı'na tahıl nakletmeye karar verse bile, bu, tahıl koridorunu kullanan gemilerin küçük bir bölümünü etkileyerek Karadeniz ticaretine küçük bir destek sağlayacak. Ancak ana alternatifler Kanada, Rusya, ABD, Arjantin ve Brezilya olacak ve muhtemelen Afrika, Orta Doğu ve Asya pazarlarında ton-mil artışına yol açacak.”
Ukrayna'nın tahıl ticareti altyapısına saldırı
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky, Rusya'nın Ukrayna'nın tahıl ticareti altyapısını kasıtlı olarak hedef aldığını ve saldırılarda 60 bin ton tahıl yükünün imha edildiğini bildirdi.
Rusların dün gece Odessa, Jitomir ve diğer bölgelere yönelik saldırılarına ilişkin toplantı düzenlendiğini belirten Zelensky, Rus teröristlerin tahıl ticareti altyapısını hedef aldığını aktarırken Rus füzelerinin yalnızca Ukrayna için değil dünyada normal ve güvenli hayat isteyen herkes için bir darbe olduğunu dile getirdi.
Askerlere, insanların ve liman altyapılarının korunmasını güçlendirme talimatı verdiğini söyleyen Devlet Başkanı, “Dışişleri Bakanlığına da terörist devlet üzerindeki baskının arttırılması ve Ukrayna tahılının normal ihracatının sürdürülmesi için ortaklarla temasların yoğunlaştırılması talimatı verdim" ifadesini kullandı.
Bazı Rus füzelerinin liman ve kritik altyapı tesislerine yönlendirildiği aktarılan açıklamada, "Ruslar, bir tahıl ve yağ terminalini vurdu, tanklara ve yükleme ekipmanına zarar verdi, yangın çıktı, tüm yetkili servisler sonuçları ortadan kaldırmak için çalışıyor" denildi.
Ukrayna Tarım Politikası ve Gıda Bakanlığından yapılan açıklamada da dün gece Rusya'nın Karadeniz Tahıl Girişimi'ne dahil olan liman altyapı tesislerini bombaladığı aktarıldı.
Kaynak: Ekonomim / Aysel Yücel
