Çin, ABD'nin 'arka bahçesi' Latin Amerika'ya, Peru'daki mega limanı Chancay açılacak. Ancak ticarette dengeleri değiştirecek bu adımın Washington yönetimini rahatsız ettiği iddia ediliyor. Güney Amerika'nın en büyük derin deniz limanı olan Chancay, Brezilya başta olmak üzere bölge ülkelerine yeni bir deniz-kara koridoru oluşturacak ve on binlerce kişiye yeni iş fırsatları sunacak.
Çin'in Peru sahiline inşa ettiği Chancay mega limanı, Asya ile Güney Amerika arasında köprü olacak, Pasifik ticaretini yeniden şekillendirecek.
Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında inşa edilen Chancay Limanı, Çin ile Peru arasında deniz ticareti rotasını kısaltarak lojistik maliyetlerini azaltacak. Güney Amerika ülkelerine sağladığı kara bağlantılarıyla, Asya ile Latin Amerika arasında yeni bir deniz-kara koridoru oluşturacak.
Ancak ABD'nin "arka bahçesi" olarak görülen Latin Amerika'da, Çin nüfuzunun artacak olması ve ticarat dengesinde değişim sinyalleri iki büyük güç arasında yeni güç savaşını da tetikleyecek.
'Chancay'dan Şanghay'a'
İki gün önce Peru'daki mega limanın açılışını yapan Çin Devlet Başkanı Şi, Chancay Limanı'nın Peru'nun tarihi İnka Yolu ile Çin'in Deniz İpek Yolu'nun yeni bir bağlantı noktası olacağına işaret etti. Şi, Chancay Limanı bağlantısının küresel boyutta da önemi olduğunun altını çizerek, "Chancay'dan Şanghay'a yeni bir deniz-kara geçişinin doğuşuna tanıklık ediyoruz." ifadesini kullandı.
Peru Devlet Başkanı Boluarte de Kuşak ve Yol kapsamında inşa edilen limanın, Peru'nun uluslararası gemicilik ve ticaret merkezi olma hedefi doğrultusunda atılmış önemli bir adım olduğunu belirtti. Boluarte, "Liman, Peru'nun, Latin Amerika ile Asya arasında bağlantı noktası olarak konumunu tesis ederek Latin Amerika'nın bütünleşmesi ve refahını güçlendirecek." dedi.
İnşaatı ve finansmanı Çin'den
Peru'da başkent Lima'ya 70 kilometre uzaklıkta inşa edilen Chancay mega liman, tüm aşamaları tamamlandığında, 15 güvertesiyle Güney Amerika'nın en büyük derin deniz limanı olacak. Çin'in kıtadaki en büyük altyapı projelerinden olan liman, Çin ile Peru arasındaki gemi nakliyat süresini 23 gün kısaltırken lojistik maliyetleri yüzde 20 azaltacak.
Limanın inşası 2019'da Çin'in liman işletmesi kamu şirketi Cosco ile Perulu ortağı Volcan'ın çalışmaları ile başladı. Yaklaşık 3,5 milyar dolara mal olan projenin finansmanını Bank of China öncülüğündeki Çin bankaları konsorsiyumu üstlendi.
Yıllık 4,5 milyar dolar gelir ve 8 bin 550 doğrudan istihdam
Peru hükümeti, projeden yıllık 4,5 milyar dolar gelir ve 10 yılda 8 bin 550 doğrudan istihdam bekliyor. Deniz derinliği 18 metreyi bulan kıyı hattı bölgeyi büyük bir derin deniz limanının inşasına elverişli kılıyor. Limanın tüm aşamaları tamamlandığında iskeleleri uçak gemilerinin dahi yanaşabileceği kapasitede olacak.
Brezilya bağlantısı kritik önemde
Chancay, çok sayıda Güney Amerika ülkesini birbirine bağlayan Pan-Amerikan Karayolu üzerinde yer alıyor. Kuzeyde Ekvador ve güneyde Şili'deki kritik limanları birbirine bağlamasının yanı sıra doğusundaki Brezilya ile kurulacak bağlantılarla geniş bir art alan potansiyeline sahip bulunuyor.
Chancay Limanı'nın öngörülen kapasitesi, Çin ile Peru arasında halihazırdaki ticaret hacmini oldukça aşıyor. İki ülkenin ticaret hacmi 2023'te 35,27 milyar dolar olmuştu. Kıyaslamak gerekirse Çin ile Brezilya arasındaki ticaret hacmi bu dönemde 157,49 milyar dolara ulaşmıştı.
Veriler, Chancay Limanı'nın öngörülen faydaları sağlayabilmesi için Peru'nun yanı sıra Brezilya başta olmak üzere diğer Latin Amerika ülkeleriyle ticarette de kullanması gerektiğini gösteriyor.
Çin'in bölgedeki kilit ortağı Brezilya'nın Pasifik Okyanusu'na doğrudan bağlantısı olmaması da Chancay'ı ülke açısından önemli bir çekim merkezi haline getirecek.
Brezilya geçmişte daha çok ABD, Arjantin ve Avrupa ile ticaret yaparken bugün Çin ülkenin en büyük ticaret ortağı haline geldi. Brezilya'da Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula Da Silva başkanlığında hükümet, "Güney Amerika Entegrasyon Rotaları" projesiyle bölgedeki ulaştırma bağlantılarını çeşitlendirmeyi hedefliyor. Bu bağlamda Peru ile kara bağlantılarını artıracak 5 yeni rota planlanıyor.
ABD, "arka bahçesindeki" gelişmelerden tedirgin
ABD ise bölgede Çin'in stratejik nüfuzunu artıracak projeden tedirgin. Trump'ın ilk başkanlık döneminde Dünya Bankası Temsilcisi olan Erik Bethel, projeye ilişkin "Siz asıl Peru'daki Chancay Limanı Brezilya'ya bağlandığında olacakları bekleyin. Hepimizin için alarm zili çalacak. Eğer buna anlam veremediyseniz Google'a bakın, önemli bir mesele." demişti.
Yakın zaman önce emekliye ayrılan ABD Güney Komutanlığı Komutanı Laura Richardson da Chancay Limanı'nın Çin savaş gemilerini barındırabileceği, bu sebeple güvenlik riski oluşturacağı uyarısında bulunmuştu.
Çin 'çift işlevli tasarladı' iddiası
Çinli yetkililer limanın sivil ticaret dışında herhangi başka kullanım amacını dile getirmese de, ABD ordusu ve istihbaratı, Çin'in inşa ettiği deniz aşırı limanları, askeri kullanım olasılığını da hesaba katarak çift işlevli tasarladığı iddiaları daha önce raporlarında dile getirmişti.
