MSC ve Maersk gibi küresel konteyner operatörlerinin Rusya seferlerini durdurmasıyla tarihi düşüşlerin yaşandığı limanlardaki transit yük miktarı, yerli armatörün yatırım atağıyla yeniden yükselişe geçti. Rusya’ya birbiri ardına hat açan Türk şirketler, konteyner gemi filosunu da büyütüyor.
Denizcilik Genel Müdürlüğü, limancılık sektörüne yönelik haziran ayı elleçleme verilerini açıkladı. Buna göre; toplam yükte aylar sonra daralma son bulurken, haziran ayında en dikkat çekici hereket ise transit konteyner elleçlemede oldu. Ukrayna savaşı nedeniyle sert düşen transit konteyner taşımacılığı, Türk armatörlerin yeni hat ve gemi yatırımlarıyla hızlı yükselişe geçti. Transit yükündeki artış, kabotaj taşımacılığına da can suyu oldu.
Limancılık sektörünün önemli gelir kapılarından biri olan transit yük taşımacılığında, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte aylık bazda yüzde 40’a varan düşüşler yaşanmıştı. Batılı firmaların boşluğunu doldurmak için harekete geçen Medkon ve Akkon gibi yerli armatörler, birbiri ardına Rusya’ya hat açmaya başlayınca transitteki bu daralma son aylarda hız kesmeye başladı. Rusya ile artan dış ticarete paralel armatörler de bu alandaki yatırımlarını hızlandırarak filoya yeni gemiler ekledi, sefer sayısını artırdı. Yatırımların meyvesini vermesiyle transit konteyner yük elleçleme rakamları bu yıl ilk kez haziranda pozitife dönerek yüzde 17,2 oranında yüksek artış gösterdi. Türk limanlarında haziran ayında yaklaşık 185 bin TEU’luk transit konteyner yükü elleçlendi.
En fazla seferi Medkon yaptı
Haziran ayı elleçleme verilerini EKONOMİ gazetesine değerlendiren Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Başkanı Aydın Erdemir, transit taşımalardaki artışa yönelik, “Yılın başından bu yana Karadeniz’deki çatışma nedeniyle sürekli düşen transit konteyner yükü, yeniden artışa geçti. Bu segmentte haziran ayındaki yüzde 17,2’lik artış beklentilerimizin çok üzerinde” diye konuştu.
Rusya’ya en fazla taşıma yapan yerli armatör yakın dönemde Rusya’ya hat açan şirketlerden biri olan Medkon oldu. Şirket, bu yıl 3 konteyner gemisi ile filoyu da büyüttü. Medkon Genel Müdürü Mahmut Işık, geçtiğimiz günlerde gazetemize yaptığı değerlendirmede, “Rusya ile Türkiye arası haftalık 3, hatta yer yer 4 sefer yaptığımız süreçler oldu. Bu doğrultuda Rusya, Novorossisk Limanı’na en fazla uğrak yapan hat olduğumuzu söyleyebiliriz” ifadelerini kullanmıştı. Işık ayrıca, yakın zamanda St. Petersburg Limanı’nın da aktif hale getirildiğini bu sayede Novorossisk Limanı üzerindeki baskının azaldığını aktarmıştı.
Limanlarda toparlanma başladı
Diğer yandan, haziran ayında toplam yükte de bu yıl ilk kez haziran ayında daralma yaşanmadı. Ocak ayından bu yana düşme eğiliminde olan limanlarda elleçlenen toplam yük ilk kez ithalattaki büyüme ile birlikte yıllık bazda yüzde 0,1 oranında artış gösterdi. Haziranda Türkiye limanlarında 45,2 milyon ton yük elleçlendi.
lk yarıda en büyük daralma ihracat yükünde oldu
Türkiye limanlarında Haziran- Ocak 2023 döneminde toplam elleçlenen yük miktarı, yıllık bazda yüzde 4,6 düşüş göstererek 260,9 milyon ton olarak gerçekleşti. Yük rejimlerine göre bakıldığında, yılın ilk yarısında ithalat yükünde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,39 artış olurken en fazla düşüş ise yüzde 16,7 oranıyla ihracat yüklerinde oldu. Transitte geçen ay yaşanan toparlanmanın etkisiyle ilk yarıdaki daralma yüzde 16’ya kadar gerilerken, kabotajda ise düşüş oranı yüzde 9,2 seviyesinde gerçekleşti. Yılın ilk yarısında limanlarda geçen yıla oranla yüzde 4,5 düşüş yaşanarak 6,1 milyon TEU konteyner elleçlemesi gerçekleşti.
“Kur etkisini son çeyrekte görürüz”
TÜRKLİM Başkanı Aydın Erdemir, geçen ay EKONOMİ gazetesine verdiği demeçte, limanlarda mayıs ayı elleçleme verilerinin toparlanmaya işaret ettiğini açıklamıştı. Haziran ayı rakamlarının bu görüşü desteklediğine vurgu yapan Erdemir, ilk yarı sonuçları ve gelecek aylara yönelik şu açıklamayı yaptı: “Euro bölgesindeki ekonomik daralmaya rağmen, ihracat yükünde ve transit yükte haziranda artış olması limanlarımıza can suyu oldu. Genel olarak bakıldığında yaşanan kur artışının özellikle demir-çelik ürünlerinin ağırlıklı olduğu genel kargo yüke bir etkisinin olmadığı, bu ürünlerde ihracatın büyük oranda düştüğü görülüyor. Ocak-Haziran ayları toplamında hem toplam yükte hem de konteynerde düşüş eğilimi azaldı. Haziran ayıyla birlikte özellikle konteynerde ihracat ve transit yüklerde önemli ölçüden artışlar yaşandı. Yine toplam yükte de ihracattaki gerilemenin seviyesi düşerken ithalat yüklerindeki yüksek pozitif yönlü artışlar limanlarımızda toparlanma eğilimini artırdı. Kurun ihracata olası etkilerinin üçüncü çeyrekte daha fazla görüleceği, böylelikle verilerin daha olumlu seyredeceği, özellikle konteynerde önemli bir toparlanmanın yaşanacağı öngörülebilir.”
Ekonomim.com /Aysel Yücel
