Artan Cezaların P&I Poliçelerine Etkileri
Devletlerin cezalar için birbirinden farklı tarifeler uygulaması ve bazılarının özellikle çevre kirliliği, gümrük ihlalleri için kestikleri cezaları arttırmaları, P&I sigortacılarını da harekete geçirdi. Prim gelirleri ile hasar kayıtları arasındaki dengeyi tutturmaya çalışan sigortacılar ceza ödemeleri için ek önlemler almaya başladılar.
Çevre kirliliği cezalarında artış yapan ve ceza miktarının hesaplanması tartışmalara neden olan ülkelerden biri de maalesef Türkiye’dir. Türk limanlarında faaliyet gösteren birçok armatörün kaygı duyduğu üzere, Türk Karasularında kirliliğe sebep olanlara gemilere çok yüksek cezalar kesilmekte ve bu cezalar uygulanırken, kirleten miktarının değil de geminin tonajının dikkate alınması ceza hesaplamasının orantılı yapılıp yapılmadığı yönünde akıllarda soru işareti bırakmaktadır. Cezanın geminin tonajına göre kesilmesi, uygulamada sıkıntılara ve hatta adaletsizliklere yol açabilmektedir. Örneğin, küçük miktarda atık su kirliliğine neden olan bir yolcu gemisine kesilecek ceza milyonları bulabilecekken, yakıt sızıntısı yapan küçük tonajlı bir tankere kesilecek ceza, çok daha az hesaplanmaktadır. Tüm bu sıkıntılar, P&I sigortacılarını da kaygılandırmakta ve karşılaşılan büyük cezalara karşı bazı ek önlemler alınmasına sebep olmaktadır. Bunun bir sonucu, Türk Karasularında oluşan çevre kirliliği cezaları için birçok P&I sigortacısı ek muafiyet uygulamasına gitmiştir. Çevre Kirliliği cezaları P&I kapsamında değerlendirilse dahi, uygulanan ek muafiyetlerle artan cezaların faturası hem armatörlerimize hem de sigortacıya kesilmektedir.
P&I kapsamı anlamında çok önemli bir değişiklikte 20 Şubat 2021 tarihinden itibaren gümrük cezaları için yaşanmıştır. Bu tarihe kadar gümrük cezaları IG kulüp üyesi P&I sigortacıları tarafından P&I kapsamı dahilinde değerlendirilirken, bu tarihten itibaren gümrük cezalarının kapsam dahilinde olması, kulüp yönetim kurulunun takdirine bırakılmıştır. Gümrük cezalarında, havuz kulüplerinin böyle bir değişikliğe gitmesinin temel sebebi, aslında sıklıkla yaşanabilen az miktarlı sigara, alkol veya ilaçlar için kesilen cezalar değil, özellikle narkotik kaçakçılığı nedeni ile kesilen yüksek miktarlı cezalar olmuştur. Uluslararası suç örgütleri, son yıllarda narkotik kaçakçılığı için sıklıkla gemileri kullanmakta, mürettebat ve donatan söz konusu kaçakçılık eyleminden haberdar olmasa dahi, yeterli özeni göstermedikleri gerekçesi ile bazı yargı sistemlerinde yüksek miktarlı para cezalarına ve hatta hapis cezalarına çarptırılabilmektedir. 20 Şubat tarihli değişiklikten sonra, bu cezaların kapsam dahilinde olması için üyenin, kulübe, kaçakçılığı önlemek için tüm tedbirleri aldığını ve kusurunun olmadığını kanıtlaması gerekecektir. Uygulamada bunun kanıtlanmasının zor ve armatöre külfet getiren bir durum olacağını düşünüyoruz. Değişiklikten önce kapsam dahilinde olan bir olayın artık kapsam dahilinde olabilmesi için kulüpler ciddi bir araştırma yapacak ve sonunda kapsam dahiline alınıp alınmayacağı yine P&I kulübün takdir yetkisinde olacaktır.
Çevre kirliliği cezalarında olduğu gibi Gümrük cezalarında da kulüplerin ek önlemler alma sebebinin, aslında bazı devlet ve yargı sistemlerinin donatan veya kiracılara uyguladığı orantısız cezalar olduğunu söyleyebiliriz. Bazı yargı sistemlerinde uygulanan bu orantısız ve yüksek cezalar karşısında P&I kulüplerinin aldığı ek önlemler, uygulamada gemi ilgililerini daha fazla sorumluluk altına sokmaktadır. Bu nedenle, cezalar konusunda birlik olması, keyfiyetin önüne geçebileceğinden günün sonunda hem sigortacılar hem de sigortalıların menfaatine olabilecektir. Devletlerin uluslararası konvansiyonlara üye olmasının ve ceza tarifelerini bu konvansiyonlarla getirilen sınırlara göre belirlemesinin poliçelerdeki ceza konusundaki gri alanları da azaltabileceğini umuyoruz. Aksi halde, her devletin keyfi olarak uygulayabileceği orantısız cezalar, sigortacıları önümüzdeki yıllarda daha fazla tedbir almaya itebilir ve mağdur olanlar günün sonunda sigortalılar olabilir.
11.05.2021
Aysun Büyükateş Ünlü
Kuzey Insurance & reinsurance Brokers
