Derneğin valilik tarafından kapatılması
Soru : Tüzel kişilik kazanmış bir dernek hakkında valilik tarafından derneğin kapatılması için cumhuriyet savcılığına başvuruda bulunulmuştur. Dernek, ilk genel kurul toplantısını henüz yapmamıştır. İlk genel kurul toplantısını gerçekleştirmek için kapatılma isteminin sonuçlanması gerekli midir?
Cevap : Medeni Kanun’un 59. maddesine göre dernekler; kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Dernekler Yönetmeliği’nin 5. maddesinde kuruluş bildirimi ile birlikte verilmesi gereken tüm belgeler liste hâlinde sayılmıştır.
Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden Medeni Kanun’un 60. maddesi uyarınca incelenir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde, bunların giderilmesi veya tamamlanması derhâl kuruculardan istenir.
Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve tespit edilen kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu cumhuriyet savcılığına bildirir.
Cumhuriyet savcısı, mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmamış ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmişse, keyfiyet derhâl derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir.
Eğer derneğiniz yukarıdaki usul sonucunda dernekler kütüğüne kaydolmuş ise; Medeni Kanun’un 62. maddesi uyarınca, yazılı bildirimi takip eden ilk altı ay içinde ilk genel kurul toplantınızı yapmakla ve zorunlu organlarınızı oluşturmakla yükümlüsünüz.
Yetkili makamlar tarafından dernek hakkında bir soruşturma başlatılmış olması, kural olarak genel kurul toplantısı yapılmasına ve derneğin faaliyetlerine devam etmesine engel teşkil etmez.
İlk genel kurulun kanunda öngörülen sürede yapılmamış olması, Medeni Kanun’un 87. maddesi gereğince derneğin kendiliğinden sona ermiş sayılması anlamına gelir ve bu durumda her ilgili, sulh hâkiminden derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebilir.
Ayrıca, derneğin amacı, kanuna veya ahlaka aykırı hâle gelirse; cumhuriyet savcısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkeme, Medeni Kanun’un 89. maddesi uyarınca derneğin feshine karar verir.
Mahkeme, dava sırasında faaliyetten alıkoyma dâhil gerekli bütün önlemleri alır.
Sadece fesih için bir dava açılmış olması hâli, derneğin yasal işlemlerini yapmasına bir engel teşkil etmez.
Ancak, mahkeme tarafından dernek hakkında faaliyetten alıkoyma kararı verilmesi mümkündür.
Eğer mahkeme tarafından bu şekilde bir alıkoyma ya da durdurma kararı mevcut değilse, derneğin yasal statüsü devam ettiğinden, olağan genel kurul toplantısını kanunda öngörülen şekilde yapması gerekecektir.
Ancak, yukarıda sözü edilen inceleme evresinde dernekler masası, derneğinizin feshi için bir dava açar ise, bu durumda Dernekler Yönetmeliği’nin 12. maddesine göre altı aylık genel kurul yapma süresi, mahkemenin tüzüğünüzde hukuka herhangi bir aykırılık bulunmadığını belirterek davayı reddetmesinin ardından işlemeye başlayacaktır.