2008 in üçüncü çeyreğinde Amerika Birleşik devletlerinde başlayarak bir virüs gibi bütün dünya yı etkisi altına alan ekonomik kriz ülke limanlarını direkt olarak etkilemiştir. Ekonomik krizin etkileri öncelikle ihracat daralmalarına sebep olmuş 2009 yılı
2008 in üçüncü çeyreğinde Amerika Birleşik devletlerinde başlayarak bir virüs gibi bütün dünya yı etkisi altına alan ekonomik kriz ülke limanlarını direkt olarak etkilemiştir.
Ekonomik krizin etkileri öncelikle ihracat daralmalarına sebep olmuş 2009 yılında Amerika’da İhracatın %3,8 Japonya ‘da %2,7 Çin de ise % 3 düşeceği Dünya ticaretinin ortalama %2 düşeceği tahmin edilmektedir
Amerika da geçen aralık ayında ihracat ekonomisi % 2,0 Ekim ayında %6 düşüş göstermiş olup son beş yılın en fazla düşüşü olarak kaydedilmiştir.
Dünya ticaretinin %80 ve üzeri denizyolu ile taşındığından ihracattaki daralmalar direk deniz taşımacılığına ve dolayısı ile deniz taşımacılığı ayağını teşkil eden limanları etkilemiştir.
Limanlarda yaşanan ekonomik krizle ilgili bütün ülkelerde hazırlanan raporlar ve makaleler oldukça fazla olmasına rağmen çözümle ilgili somut adımlar atılmamıştır.
İthalat ve ihracaatda ki daralmalar deniz taşımacılığında en fazla konteynır taşımacılığını etkilemiştir.
1 Ağustos -1 Aralık 2008 tarihler arasında konteynır hareketlerinde;
- Uzakdoğu-Avrupa/Akdeniz % 9
- Uzakdoğu-Kuzey Amerika % 5,5
- Avrupa/Akdeniz/kuzey Amerika % 2,5
Düşüşler olmuştur.
Aralık 2008 sonu itibarı ile Güneydoğu Asya limanları 2001 den sonra ilk defa düşüş göstererek bir önceki yıla göre %1.5 eksilmiştir. Aynı dönemde Çin limanları %4 Honkong limanları %5-7, Hindistan limanları %13-15 azalmalar kaydedilmiştir.
2008 yılı ¾ zaman diliminde Çin Konteynır Endüstri Birliği verilerine göre Dünya konteynır taşımacılığı %10-20 arasında düşüş kaydedilmiştir.
Ocak 2009 sonu itibarı ile AXS Alphaliner verilerine göre 675 000 TEU kapasitesine sahip255 gemi laid up (seferden stop) konumuna geçmiş olup Şubat ayında 550 000 -750.000 TEU arasında konteyner taşıma düşüşleri olacağı tahmin edilmektedir.
Merkezi Londra da bulunan Drewy Danışmanlık kuruluşunun Dünya Konteyner trafik hareketleri hakında hazırlamış olduğu raporda;
- 2007 yılı için %7,2 büyüme
- 2008 yılı için %8,6 büyüme
- 2009 yılı için %2,8 büyüme
Tahmininde bulunmaktadır.
2009 yılında Doğu –Ortadoğu rotasında büyüme devam ederken ,doğu –batı Avrupa rotasında %4.1 olacağı, Asya-kuzey Amerika hattında %3.2 düşüş olacağı tahmin edilmiştir.
TÜRKİYE LİMANLARI
Dünya limanlarında bu trafik düdüşlerine paralel olarak ülkemiz limanlarıda beklenmedik trafik düşüşleri olmuştur, 2008 yılı limanların genel istatistiği henüz yayınlanmamasına rağmen, 2008 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren limanlarda beklenmedik trafik düşüşleri meydana gelmiştir. Bölge ticaret odaları ve limanla ilgili kuruluların zaman zaman yayınladıkları raporlara göre
Son 5 aylık periyod da ülke limanlarında;
- İskenderun bölgesi %30
- Mersin Limanı %35
- Antalya limanı %16-30
- İzmir Alsancak %45-50
- İzmir Aliaga %60-70
- İstanbul limanları % 45-50
- İzmit Körfezi % 35-40
- Tekirdağ bölgesi % 35-40
- Karadeniz % 75-80
Oranlarında trafik düşüşleri yaşamış olup, trafik düşüşleri halen devam etmektedir.
İthalat ve ihracat daki düşüşler nedeniyle meydana gelen trafik düşüşleri sonucu birçok limanda personel çıkarmaları olmuş kesin veri olmamasına rağmen liman sektöründe yaklaşık 6-8 bin personelin işine son verildiği tahmin edilmektedir. Bu rakam Amerika Birleşik Devletleri ‘nde denizcilik sektöründe çalışan 1.200.000 kişiden ekonomik 200.000 kişinin işine son verilmiştir.
Yaşanan ekonomik kriz nedeniyle 2009 yılında yapılması planlanan birçok liman yatırımı ya iptal edilmiş veya ileri tarihlere ertelenmiştir.
BUNDAN SONRA NE OLACAK VE NE YAPILMALIDIR.
Ekonomik kriz oluşmadan önce ülkemiz limanları TÜRKLİM Verilerine göre 2007 yılında % 81 ,2008 yılının ilk dokuz ayında %90 doluk oranına ulaşarak inanılmaz bir trafik trendine ulaşmıştır.
Bu trende limanlarımızda olumsuz etki yaparak bilhassa konteyner gemilerinin limanlara yanaşma sırası bekledikleri vaka olmuştur zaman zamanda limanı kullananlar tarafından şikayet konusu olduğu ,ilave yatırımların yapılmasının zamanın geldiği,medyaya da yansımıştır.
Ekonomik kriz uzun süre devam etmeyeceği düşünülürse, yakın zamanda ekonomi belli bir seviye ye gelince limanlarda aynı problemler fazlası ile devam edecektir.
Limanlardaki problemler direkt deniz taşımacılığını ve ithalat ihracat maliyetlerini olumsuz etkilemeye geçmişte olduğu gibi gelecekde de olacaktır.
Bu dönemde trafik azlığı liman yatırımları için bir fırsat olarak kullanılırsa, yakın gelecekde limanı kullananlar dolayısı ile ülke ekonomisi kazanacaktır.
Bunun için;
- Ülke liman politikalarının yeniden gözden geçirilmesi,
- Limanlara hizmet standardı ve çalışma koşullarının yeniden düzenlenmesi ,yani limanların ihtisaslaşarak,iskele, liman,konteyner terminali ayrı ayrı katagorilerde degerlendirilerek çalışma izinlerinin ona göre düzenlenmesi.
- özelleştirme işlemleri yapılmasına rağmen birtürlü yasal nedenlerle sahiplerine teslim edilmeyen limanların teslim edilerek yatırım yapma zamanı tanınmalı.
-Ekonomik kriz dikkate alınarak liman yatırımlarına finansman temini kolaylığı sağlanması - Gelecekde işgücü problemlerine karşı limanların personeline eğitim kolaylıklarının organize edilmesi.
- limanlardan alınan %15.%1ve %6,5 payların kriz döneminde yeniden gözden geçirilmesi,
- liman yer kira bedellerinin tespitinde günün ekonomik koşullarının dikkate alınarak hiç olmazsa 2009 daki bedellerin ileri tarihlere ötelenmesi.
- Planlanan yeni liman alanlarının biran önce ihaleye çıkılarak yap işlet devret modeli ile hizmete sunulması.
DenizHaber'in Notu: Değerli Okurlarımız, SOYAK Holding Liman İşletme Müdürü Rasim Şinel, bundan sonra düzenli yazılarıyla bizlerle olacaktır.
