1. DÜNYA DENİZ TİCARETİDeniz taşımacılığı; özellikle sanayi hammaddesini oluşturan çok büyük miktarlardaki yüklerin bir defada bir yerden diğer bir yere taşınması imkanını sağlaması, güvenilir olması, sınır aşımı olmaması, mal zaiyatının minimum düzeyde o

1. DÜNYA DENİZ TİCARETİ

Deniz taşımacılığı; özellikle sanayi hammaddesini oluşturan çok büyük miktarlardaki yüklerin bir defada bir yerden diğer bir yere taşınması imkanını sağlaması, güvenilir olması, sınır aşımı olmaması, mal zaiyatının minimum düzeyde olması, diğer kayıpların hemen hemen hiç olmaması, hava yoluna göre 14, karayoluna göre 7, demiryoluna göre 3,5 kat daha ucuz olmasından dolayı dünyada en çok tercih edilen ulaşım şeklidir.

Dünya ticaretinin ithal ve ihraç yüklerinin %90’dan fazla bölümü deniz yoluyla taşınmakta olup dünyada, deniz yoluyla gerçekleştirilen uluslararası ticaret hacmi, her geçen gün süratle artmaktadır. Son yıllarda deniz taşımacılığı toplam ticaret hacmi içerisinde yükselen bir trend göstermektedir. Ulusal ekonomilerdeki serbestleşme ve sanayileşmenin artması  ürünlere talebinde artmasına yol açmaktadır. Teknolojik gelişmeler ise ulaştırmanın etkin ve hızlı  yapılmasını sağlamaktadır.

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Teşkilatı (UNCTAD) Raporlarına göre; Dünya ticaret filosu 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle 46,222 gemi ve toplam 597,709,000  gross ton (GRT)’dur. Bunun  18 150’si karışık eşya, 11 356’sı tanker, 6 139’u dökme yük, 5 679’u yolcu gemisi ve 3 165’i konteyner gemileri olup diğer gemiler 1 733’dür (1). UNCTAD raporlarında; 2005 yılında ticari gemilerin global ekonomiye yaklaşık 380 milyar katkı yaptığı bunun da toplam dünya ticaretinin %5’i olduğu belirtilmektedir (1). 

konteyner gemisi*

Deniz ticaretinde, 1980’lere kadar dünyadaki ekonomik durgunluk nedeniyle dünya ticaretinin azalmasından dolayı tüm sektörlerde olduğu gibi deniz ticareti de darboğaza girmiş,  Asya mali krizi nedeniyle 1990’dan sonra düşüş göstermiş olup 1993 yılında itibaren de deniz ticareti sağlıklı bir gelişme göstermiştir. Dünya ticaret hacmi 1980-1999 yılları arasında her yıl %12, deniz ticareti %7 artmaktadır (1). Bu gün dünya deniz ticaret filosunda 300 GRT üzeri 38.500 adetin üzerinde gemi bulunmaktadır (2).

Son yıllarda dünyadaki politik ve teknolojik gelişmeler Dünya Deniz Ticaretini de etkilemiş ve yapısal değişimlere  zorlamıştır. Teknolojik gelişmelere paralel olarak  gemilerin  süratlerinin ve boyutlarının  artması  dünyanın bir ucundaki pazarlara  daha kolay  ulaşılmasını sağlamıştır. Kara, deniz ve hava taşımacılığının bir bütünleşmesi ve yüklerin  kapıdan kapıya taşınmasına  olanak sağlayan  kombine (intermodal  taşımacılık) ve özellikle konteynerler taşımacılığı giderek artan bir önem kazanmıştır.

Antwerp Limanı konteyner gemisi ve rıhtımı*

Dünya deniz ticaretine ilişkin Tablo aşağıda verilmektedir (3):

 Dünya Deniz Ticareti  (Milyon Ton)

Kaynak: Fearnley’s Review 2004, Deniz Ticaret Odası 2004 Deniz Sektörü Raporu.

Ülkemizin ithalat ve ihracat taşımalarının yaklaşık %90’lık bölümü deniz yoluyla yapılmakta olup 2004 yılında denizyolu ihracatımız 47,0 milyon ton, ithalatımız ise 104,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir (3).

Türk Ticaret Filomuzda  150 Grt  kapasitenin üzerinde 1209 adet gemi bulunmakta ve bu gemilerin genel yaş ortalaması 18,1  ve  22,8 olup  konteyner filomuz ise 9,0 yaş ortalaması ile filomuzun en genç gemi tipidir (3). 

1995-2004 döneminde Türkiye’nin dış ticaret taşımacılığının %69’u yabancı bayraklı, %31’i Türk bayraklı gemiler tarafından yapılmaktadır. 2004 yılında ihracat yüklerinin Türk bayraklı gemilerle taşınmasında 2003 yılına göre % 5,6 , ithalat yüklerinin taşınmasında ise % 5 oranında düşüş görülmektedir. Türk Bayraklı gemilerin toplam dış ticaret taşımalarında aldıkları pay ise 2003 yılına nazaran 2004 yılında % 18 oranında azalma göstermiştir (3).

Deniz yolu ile dış ticaret taşımacılığının, ülke genelinde dış ticaret taşımalarındaki oranı %87 civarında iken, kabotaj hakkı olarak tanımlanan iç taşımacılığın Türkiye genelinde ulaştırma sektörleri içindeki payı ise yük taşımacılığında %5, yolcu taşımacılığında da %0,3’tür (4).

2. KONTEYNER TAŞIMACILIĞI VE ELLEÇLEMESİ

Konteyner taşımaları, kırkambar nitelikli yüklerden kaplı taşımalara uygun olabilecek daha ziyade pahalı mallar ve yükleme-boşaltmada zarar görme ihtimalî yüksek olan mallar ile soğutma tertibatlı konteynerlerle taşınabilecek soğuk yükleri kapsamaktadır.

Deniz taşımacılığında ilk konteynerlerin kullanımı 1960’lı yıllarda Amerika’da olmuş ve tüm dünyaya hızlı bir şekilde yayılmıştır. Dünyada full-konteyner gemilerinin tonajı ve taşıma hatlarındaki gelişme hızla artmaktadır.

Konteynerler aşağıdaki özelliklere sahip olması nedeniyle avantajlı bir taşıma şeklidir. Konteynerler;

•  Hava geçirmez,
• Tehlikeli eşyaları taşıyabilecek ve saklayacak biçimde tasarlanmış,
•  Kilitlenebilir,
• Bir alana yığılabilir özelliğe sahip,
• Kapatılabilir,
• Bir defada çok fazla yük taşıyabilir,
• Güvenilir,
• Mal zaiyatı minimum düzeydedir.

Konteyner taşımacılığı günümüzde bir çığır açmış olup öncelikle limanlarda elleçlenen yükler büyümüş; üretim de dolayısıyla artmıştır. Klasik taşımacılığın limana bağımlı olan sınırları konteynerle birlikte alıcı ve satıcının depolarına kadar uzanmış ve dolayısıyla da konteyner taşımacılığında limanlar yükün geçiş noktaları durumuna gelmiştir (5).

Liman istatistiklerine göre Asya’dan ABD’ne dolu konteyner trafiği 2004 yılında 2003 yılına kıyasla % 15 oranında artış göstermiş olup ABD’den Asya’ya yönelik taşımalar % 7 oranında artmıştır. Asya ve Avrupa arasındaki ikinci büyük konteyner hattında, % 16 oranında artış kaydedilmiştir. Avrupa’dan Asya’ya gerçekleştirilen taşımalarda ön veriler % 12 oranında bir artış olduğunu göstermektedir (3).

Dünya üzerindeki TEU (20 feet’lik konteyner (Twenty Equivalent Unit) kapasitesinin % 75’i ve bütün  tam bölmeli konteyner gemilerinin % 65’ i sadece 15 operator tarafından kontrol edilmekte olup bunların en büyüğü, dünya filo kapasitesinin % 13’ünü oluşturan 778.000 TEU kapasitesini işletmekte olan Maersk Sealand şirketi olup Maersk Sealand ile birlikte diğer büyük operatörler MSC ve Evergreen dünya konteyner taşımacılığındaki tüm TEU kapasitesinin yaklaşık % 56’sını oluşturan pazar payına sahiptir (3).

Konteyner sektöründe etkin bir organizasyon ve işletmecilik büyük önem taşımaktadır. Konteyner hattı için her seferinde yeterli yük bulmak ciddi bir örgütlenme ve etkin bir pazarlamayı gerektirmektedir. Dünyanın büyük konteyner taşıma firmaları acenteler aracılığıyla her limandan yük toplayarak sürekli karlılık yaratabilmektedir.

Dünya limanlarında her yıl 10 milyar ton yük elleçlenmekte dünya limanlarındaki konteyner elleçleme miktarında sürekli bir artış görülmektedir.

Dünyada en fazla konteyner elleçlenen (5 000 TEU ve üzeri)  konteyner limanları aşağıda verilmektedir:

            Dünya Limanlarında Konteyner Trafiği (2003)

Kaynak: Shipping Statistics Yearbook 2004; Containerization International Yearbook 2005

Türk limanları arasında konteyner elleçlemesi T.C. Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi’ne bağlı limanlar ile İzmit Körfezi ve Ambarlı’daki özel liman ve iskelelerden yapılmaktadır.

TCDD Liman istatistiklerine göre; 2005 yılında TCDD limanlarında toplam  1 722 000 TEU yükleme-boşaltma işlemi gerçekleştirilmiştir.

3. KONTEYNERLERE İLİŞKİN BAŞLICA DÜZENLEMELER

Konteyner taşımacılığı 1960 ‘lı yıllarda hızla artış göstermiş olup konteyner artışını karşılayan özel konteyner gemileri geliştirilmiştir. 1967 yılında IMO konteynerlerin denizde güvemli taşınması için çalışmalar yaparak Avrupa Ekonomik Topluluğu ile  işbirliği içerisinde Birleşmiş Milletler ile birlikte Emniyetli Konteynerler için 1972 Konvansiyonu’nunu çıkarmıştır.

Söz konusu 1972 Konvansiyonu’nun iki amacı vardır. Bunlardan biri; konteynerlerin güvenli elleçlenmesi taşınmasını azami düzeyde sağlamak  ve diğeri uluslararası emniyet düzenlemeleriile konteynerlerin uluslararası taşınmasını kolaylaştırmaktır. 1972 Konvansiyonu iki ekten oluşmuş olup bunlar aşağıdaki husuları içermektedir:

Ek I: Konteynerlerin test edilmesi, muayenesi, onayı ve bakımı,

Ek II: Konteynerlerin test yöntemlerinin detaylarını içeren yapısal emniyet şartları ve test edilmesi.

Konteynerlere İlişkin Başlıca Teknik Düzenlemeler (Konteyner  Standartları) aşağıda verilmektedir (6, 7, 8):

• CSC International Convention for Safe Containers, 1972/ CSC konteyner emniyeti çin Uluslararası Konvansiyon, 1972- UIC International Union of Railways leaflets / Uluslararası Demiryolları Birliği Broşürleri
• Platform and platform-based containers ISO 1496-6c:1977 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 6c):
• Platform ve platform tabanlı konteynerler, ISO 1496-6c:1977, Seri 1yük       konteynerleri- Özellikleri ve Test edilmesi-Bölüm 6c)-  ISO 668-1979 freight containers, external dimensions and ratings
• ISO 668-1979 Yük konteynerleri, harici boyutlar ve sıralama-ISO 1894-1979 (freight containers, minimum internal dimensions)
• ISO 1894-1979 yük konteynerleri, minimum iç boyutlar-ISO 2308:1972 Platform based containers, open-sided, with complete Superstructure,Hooks for lifting freight containers of up to 30 tonnes  capacity – Basic requirements
• ISO 2308:1972 Platform tabanlı konteynerler, tam üstyapılı yan tarafları açık 30       ton kapasiteli konteyner kaldırabilecek kancalar-Temel şartlar
• ISO 3166-1981 freight containers, country code
• ISO 3166-1981 Yük konteynerleri, ülke kodu
• ISO 6359-1982 Freight containers, consolidated data plate
• ISO 6359-1982 Yük konteynerleri- konsolide veri plakası
• ISO 6346:1984 Freight containers - Coding, identification and marking
• ISO 6346:1984 Yük Konteynerler - Kodlama, Tanımlama ve Markalama,
• ISO 1161:1984 Series 1 freight containers-corner fittings-     specification 
• ISO 1161:1984 Seri 1 Yük konteynerleri-köşe tertibatları-özellikleri 
• ISO 6346:1984 / Amd.1:1988, Amendment 1:1988 to ISO 6346:1984
• ISO 6346:1984 / Değ.ekl.1:1988, Değişiklik ekleri, 1:1988 to ISO 6346:1984
• ISO 8323:1985 Freight containers - Air/surface (intermodal) general purpose containers - Specification and tests
• ISO 8323:1985 Yük konteynerleri- Hava/yüzey (intermodal) çok amaçlı
• konteynerler-özellikleri ve testler
• ISO 3874:1988 Series 1 freight containers- Handling and safety
• ISO 3874:1988 Seri 1 yük konteynerleri – Elleçleme ve emniyet
• ISO 1496-2:1988 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 2:Thermal containers
• ISO 1496-2:1988 Seri 1 yük konteynerleri – Özellikleri ve Test edilmesi –2. Bölüm Termik konteynerler
• ISO 830:1981 Freight containers – Terminology
• ISO 830:1981 Yük Konteynerleri- Terminoloji
• ISO 830:1981 / Değişiklik ekl. .1:1984, Değişiklik ekleri 1:1984 to ISO 830:1981
• ISO 830:1981 /Amd.2:1988, Amendment 2:1988 to ISO 830:1981
• ISO 830:1981 / Değişiklik.ekl. 1:1984, Değişiklik 1:1984 to ISO 830:1981
• ISO 1161:1984 1) Seri Series 1 freight containers - Corner fittings – Specification
• ISO 1161:1984 1) Seri 1 Yük konteynerleri- köşe tertibatları-özellikleri
• ISO 1161:1984, ISO 1496-1:1990 Freight containers– Vocabulary)
• ISO 1161:1984, ISO 1496-1:1990
• ISO 1161:1984, ISO 1496-1:1990 Yük Konteynerleri-Sözlük ISO 1161:1984,
• ISO 1496-1:1990
• ISO 1496-1:1990 Series 1 freight containers - Corner fittings-Specification
• ISO 1496-1:1990 Yük Konteynerleri, Seri 1-köşe tertibatları-özellikler
• Series 1 freight containers-Specification and testing - Part 1: General cargo containers for general purposes
• Yük Konteynerleri, Seri 1-Özellikler ve test edilmesi-Kısım 1: Çok amaçlı karışık eşya konteynerleri
• ISO 668:1988 Series 1 freight containers - Classification, dimensions and Ratings
• ISO 668:1988, Seri 1, Yük konteynerleri-Sınıflandırma, boyutlar ve sıralama
• ISO 1161/COR1:1990 Technical Corrigendum 1
• ISO 1161/COR1:1990 Teknik düzeltmeler 1
• ISO 10374:1991 Freight containers – Authomatic identification
• ISO 10374:1991 Yük konteynerleri-otomatik tanımlama
• ISO 1496-4:1991 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 3:
• Tank containers for liquids, gases and pressurized dry bulk
• ISO 1496-4:1991 Yük Konteynerleri, Seri 1- Özellikler ve test etme-Kısım 3:Sıvı, gaz ve sıkılaştırılmış kuru yük için tank konteynerler
• Series 1 freight containers -- Specification and testing - Part 4: Non-
• pressurized containers for dry bulk ISO 1496-4:1991/ Amd 1:1994 1AAA and 1BBB containers
• ISO 1496-5:1991 Yük Konteynerleri, Seri 1- Özellikleri ve test edilmesi-Kısım 4: kuru yük için sıkılaştırılmamış konteynerler, ISO 1496-4:1991/ Değiş.ekl. 1:1994, 1AAA ve 1BBB konteynerler
• ISO 668:1995  Series 1 freight containers - Classification, dimensions and ratings
• ISO 668:1995
• ISO 668:1995 Seri 1 yük konteynerleri-Sınıflandırma, boyutlar ve sıralama
• ISO 1496-1:1990/Amd 1:1993, 1AAA and 1BBB containers, ISO 1496-3:1995
• ISO 1496-1:1990/Değ.ekl.1:1993, 1AAA ve 1BBB konteynerler, ISO 1496-3:1995  ISO 10374/Değ.ek.1:1995 Değişiklik ekl. 1 to ISO 10374: 1991
• ISO 10374/AMD1:1995 Amendment 1 to ISO 10374: 1991
• ISO 6346:1995 Twistlocks, latchlocks, stacking fittings and lashing rod systems for securing of containers
• ISO 6346:1995 Konteynerlerin emniyeti için tertibatlar, bağlama sistemleri, lashing kilitler, mandallama
• ISO 3874:1997 Series 1 freight containers-Specification and testing - Part 5:
• Platform and platform-based containers ISO 1496-5:1991/ Amd 1:1993
• 1AAA and 1BBB containers ISO 1496-5:1991/ Amd 2:
• ISO 3874:1997 Yük Konteynerleri, Seri 1- Özellikleri ve test etme-Kısım 5:
• Platform ve platform tabanlı konteynerler, ISO 1496-5:1991/ Değişiklik ekl.:1993,
• 1AAA ve 1BBB konteynerler, ISO 1496-5:1991/ Değ. ekl. 2:1994
• ISO 3874:1997/Amd 1:2000
• ISO 3874:1997/Değiş. ekleri 1:2000
• ISO 3874:1997/Amd 1:2000 Series 1 freight containers -- Handling and securing
• ISO 3874:1997/Değ ekl. 1:2000 Yük Konteynerleri, Seri 1-Elleçleme ve emniyet
• ISO 9669:1990  Freight containers - Air/surface (intermodal) general purpose containers - Specification and tests
• ISO 9669:1990  Yük konteynerleri hava/yüzey (intermodal) genel amaçlı konteynerler-özellikleri ve test edilmesi.
• ISO 8323:1985 Frieght Containers – Air /surface (intermodal) general purpose
• Containers – Specification and tests
• ISO 8323:1985 Yük Konteynerleri-Hava/ Yüzey (intermodal) genel amaçlı       konteynerler- Özellikleri ve test edilmesi
• ISO 9669:1990/ Amd 1:1992 Series 1 freight containers - Interface connections        for tank containers Sections 3 and 4 ISO 9711-1:1990
• ISO 9669:1990 Yük Konteynerleri, Seri 1-tank konteynerleri için ara bağlantılar
• Amd 1:1992 Bölüm 3 ve 4 ISO 9711-1:1990
• ISO 9711-2:1990 freight containers -- Information related to containers on board vessels - Part 1: Bay plan system
• ISO 9711-2:1990 Yük Konteynerleri-Gemi güvertesindeki konteynerlere ilişkin bilgiler-Bölüm 1: Konteyner elleçleme Planı Sitemi, ISO 9711-2:1990
• ISO 1161/COR1:1990 Technical corrigendum 1
• ISO 1161/COR1:1990 Teknik düzeltme
• ISO 10374:1991 Freight thermal containers -- Remote condition monitoring   
• Freight containers -- Automatic identification
• ISO 10374:1991 Yük Termal Konteynerler-Uzaktan izlenebilen Yük  Konteynerleri
• ISO 10368:1992 Yük Konteynerleri-Konteyner ekipmanı veri değişimi (CEDEX)-Genel haberleşme kodları,
• ISO 10368:1992 Freight containers - Container equipment data exchange
• (CEDEX) -- General communication codes
• Yük Konteynerleri (Freight containers), 1992, Ed. 2, 598 p., ISBN 92-67-10177-3 Contents
• ISO 10374:1991/ Amd 1:1995
• ISO 10374:1991/ Değiş. ek. 1:1995
• Freight containers -- Information related to containers on board vessels -- Part 2: Telex data transmission ISO 9897:1997
• Yük Konteynerleri-Gemideki konteynerlere ilişkin bilgiler-Bölüm 2: telex veri iletimi, ISO 9897:1997
• ISO 3874 Annex A, ISO/TR 15070:1996 Series 1 freight containers -- Handling and securing - Rationale for ISO 3874 Annex A, ISO/TR 15070:1996
• ISO 3874 Ek A, ISO/TR 15070:1996 Yük Konteynerleri, Seri 1- Elleçleme ve emniyet-ISO 3874 Ek A, ISO/TR 15070:1996 
• ISO/TR 15069:1997 Series 1 freight containers-Handling and securing-Rationale for ISO 3874 Annex A
• ISO/TR 15069:1997 yük konteynerleri Seri 1 – Elleçleme ve emniyet-ISO 3874
• Ek A için açıklama
• Series 1 freight containers -- Rationale for structural test criteria
• Yük Konteynerleri, Seri 1-Yapısal test criteri
• ISO 1496-1:1990 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 1:General cargo containers for general purposes
• ISO 1496-1:1990 Seri 1 yük konteynerleri- özellikleri ve Test Etme - Bölüm 1:Çok amaçlı karışık eşya konteynerleri
• Amendment 1:1990 to ISO 3874:1988
• Değişiklik ekleri (Amd.) 1:1990
• ISO 1496-3:1991 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 3: Tank  containers for liquids, gases and pressurized dry bulk
• ISO 1496-3:1991 Seri 1 yük konteynerleri - Özellikleri ve Test Edilmesi-
• Bölüm 3: Sıvılar, gazlar ve sıkıştırılmış kuru yük için tank  konteynerler
• ISO 1496-4:1991 Series 1 freight containers - Specification and testing - Part 4: Non-pressurized containers for dry bulk
• ISO 1496-4:1991 Seri 1 yük konteynerleri - Özellikleri ve Test Edilmesi- Bölüm 4: Kuru yükler için sıkıştırılmamış konteynerler
• ISO 1496-5:1991 Series 1 freight containers - Specification and testing – Part 5:
• ISO 1496-5:1991 Seri 1 yük konteynerleri - Özellikleri ve Test Etme –Bölüm 5
• ISO/TR 15070:1996 Series 1 freight containers- Rationale for structural test criteria
• ISO/TR 15070:1996 Seri 1yük konteynerleri-yapısal test kriteri için açıklama
• ISO 830:1999 Series 1 freight containers -- Classification, dimensions and ratings
• ISO 830:1999 Yük Konteynerleri, Seri 1- Sınıflandırma, boyutlar ve sıralama
• ISO 830:1999 Freight containers-Vocobulary
• ISO 830:1999 Yük konteynerleri-Sözlük
• ISO 830/Cor 1:2001 Corrigendum 1
• ISO 9897/Cor1: 2001 Düzeltme 1
• ISO 14829:2002 Freight containers-straddle carriers for fright container handling-calculation of stability
• ISO 14829:2002 yük konteynerleri-straddle carrier (genellikle Kuzey Avrupa limanlarında konteyner terminalinde kullanılan konteyner elleçleme ekipmanı) ile güvenli elleçleme –güveninirlik hesabı
• ISO/PAS 17712:2003 Freight containers Mechanical seals
• ISO/PAS 17712:2003 Yük konteynerlerinin mekanik olarak mühürlenmesi
• ISO  1496-1/Amd3:2005 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 1: General cargo containers for general purposes-Amedment 3
• ISO  1496-1/Deği ekl.:2005 yük konteynerleri Seri 1-Özellikleri ve Test edilmesi-
• Kısım 1: Genel amaçlı Karışık eşya konteynerleri- Değişiklik eki 3
• ISO  1496-1/Amd3:2005 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 1: General cargo containers for general purposes-Amedment 3
• ISO  1496-1/Değ.3:2005 Yük konteynerleri Seri 1- Özellikler ve Test edilmesi-
• Kısım 1: genel amaçlı karışık eşya konteynerleri
• ISO 3874/Amd2:2002 2005 Series 1 containers Handlig and securing-Amendment 2: Vertical  tandem lifting
• ISO 3874/Amd2:2002 2005 Konteynerlerin elleçlenmesi ve emniyeti Seri 1-
• Değişiklik eki 2: Dikey olarak ard arda kaldırma
• ISO 3874/Amd3:2005 Series 1 containers Handlig and securing-Amendment 3: Double stack rail car operations
•  ISO 3874/Değ.3:2005 Konteynerlerin elleçlenmesi ve emniyeti Seri 1-   değişiklik 3
• ISO 668/Amd 1: 2005 Series 1 freight containers- Classification, external dimensions and ratings – Amendment 1
• ISO 668/Amd 1: 2005 Yük konteynerleri Seri –Sınıflandırma, harici  boyutlar ve derecelendirilmesi
• ISO 668/Amd2:2005 Series 1 freight containers- Classification, external dimensions and ratings – Amendment 2: 45 containers-Rationale for structural test criteria-Amendment 1: Guidance on structural ingtegrity 
•  ISO 668/Amd2:2005 Yük konteynerleri Seri 1-Sınıflandırma, harici boyutlar ve derecelendirme-Değişiklik 2: 45 konteynerler-yapısal test kriteri için açıklama- Değişiklik 1: yapısal güveninirlik rehberi
• ISO/TR 15070/Amd1:2005 Series 1: freight containers
• ISO/TR 15070/Değ.1:2005 Yük konteynerleri: Seri 1
• ISO 10368:2006 Freight thermal containers – Remote condition monitoring
• ISO 10368:2006 Termik yük konteynerleri – uzaktan izleme koşulu
• ISO 1496-1/Amd 2006 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 1: General cargo containers for general purposes-Amedment 5: Door and security
• ISO 1496-1/Değ.ek. 2006 Yük konteynerleri Seri 1-Özellikleri ve test edilmesi-
• Kısım 1: genel amaçlı karışık eşya konteynerleri-Değişiklik eki 5: Kapı ve  güvenlik
• ISO 1496-2/Amd 1:2006 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 2: Thermal containers Amedment 1
• ISO 1496-2/Değ. ek. 1:2006 Yük konteynerleri Seri 1-Özellikleri ve test edilmesi-
• Kısım 2: Termik konteynerler Değişiklik eki 1
• ISO 1496-3/Amd 1:2006 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 3: Tank containers for liquids and Amedment 1: Testing of the external restraint (longitudinal) dynamic
• ISO 1496-3/Değ. 1:2006 Yük konteynerleri Seri 1- Özellikleri ve test edilmesi-
• Kısım 3: Sıvı yükler için tank konteynerler Değişiklik eki 1: Harici dinamik dayanıklılığının test edilmesi 
• ISO 1496-4/Cor1:2006 Series 1 freight containers - Specification and testing –Part 4: Non-pressuried containers for dry bulk-corrigendu
• ISO 1496-4/Cor1:2006: Yük konteynerleri Seri 1- Özellikleri ve test edilmesi-Kısım 4: Dökme yükler için basınç yapılmayan konteynerler- Düzeltme

4. KONTEYNER TÜRLERİ

    Konteynerler sadece genel yükler için değil, aynı zamanda özel olarak taşınması gereken mal cinsleri için de kullanılmaktadır. Özellikle son zamanlarda soğutmalı "reefer" konteyner kullanımı artmıştır. Başlıca konteyner türleri;

Genel özellikle kuru yükler için tasarlanan Standart Konteynerler (20' ve 40'), hardtop, stadartKonteyner türleri aşağıda verilmektedir (9).

PRIVATEGenel Konteyner Türleri
PRIVATEStandart Konteyner	20'
	Genel yükler için dizayn edilmiştir. Kuru yükler için kullanılabilir. İçerisine monte edilebilecek flexitank aparatı ile, sıvı yükler de taşınabilir. Konteynerin içine sığabilecek ve kapısından girebilecek tüm yükler için uygundur.
Standart Konteyner	40'
	Hacim olarak 2x20’ konteyner yükü alabilse de, taşıma ağırlığı olarak çok fazla farketmemektedir. Bu sebeple daha çok “havaleli”, fakat havalesine oranla ağırlığı az olan taşımalarda kullanılır. (Beyaz Eşya, Tütün, Tekstil, Gıda vb.) Uygunsuz taşıma yapılmaması açısından, forklift cepleri yoktur.
Standart Konteyner	40'HC
	40’lık standart konteyner özelliklerine sahip olmakla birlikte, yaklaşık 30-35 cm. daha yüksektir. Bu sebeple çok ağırlığı olmayan havaleli yüklerden daha fazla yüklenmesine olanak verir.
Hardtop Konteyner	20'
	Yan kapısından yükleme yapılması mümkün olmayan yükler için, üzeri açılarak vinç ile yukarıdan yükleme yapılabilir.Taşma yapan yüklerde kapak içine konularak da kullanılabilir.
Üstü Açık (Open-Top) Konteyner	40'
	Üzeri açık ve branda (trapoulin) ile örtülüdür. Mermer, makine, makine aksamı, araç taşımalarında, kapıdan yükün giremediği ve çoğunlukla yükün konteyner yüksekliğinden fazla olduğu durumlarda, tercih edilen bir ekipmandır.
Flat Rack	20' 40' 40' High-Cube Version
	Standart ve Open-Top konteynerlere sığmayan yüklerin (üstten ve yandan) taşımalarında kullanılır. Çoğunlukla jenaratör ve araç taşımaları için uygundur.
Platform	20' 40'
	Gemiye direkt yüklenemeyecek, yanlardan, üstten ve ön/arkadan taşması olan yükler için kullanılır.
Genel Konteyner Türleri
Havalandırmalı (Ventilated Konteyner) (20’)
	Havalandırılması gereken yüklerin taşınması için uygundur. Taban ve tavan bölümünde bulunan havalandırma ızgaraları sayesinde fındık gibi yolculuk esnasında bozulabilecek gıdaların taşınmasında kullanılır.
Soğutmalı(Reefer) Konteyner	20' 40' 40' High-Cube Version
	Dondurulmuş gıdalar ya da belirli bir ısı derecesinde üretilmiş ve aynı ısı derecesinde nakliyesi gereken yükler ve donmuş gıdalar için kullanılır. Soğutma/ısıtma özelliği yoktur. “Set” derecesinde belirtilen ısıda yüklenen kargoyu aynı ısıyı muhafaza ederek taşımayı sağlar.
	PRIVATE
Tank Konteyner	20'
	Tankın silindirik şekli çelik muhafaza ile gemiye yüklenebilecek hale getirilmiştir. Sıvı ve gaz taşımalarında kullanılır. (Toksik kimyasallar, meyve suyu, zeytinyağı, kimyasal maddeler).
Dökme-Konteyner (Bulk-Container)	20'
	Özellikle kuru dökme yükler için dizayn edilmiştir. Yükleme konteynerin üzerinde bulunan 3 kapaktan yapılır. Kapaklar arası mesafe 1,83 cm’dir.

 

Şekil 1. Tank konteyner (Tank container)    

Antwerp Limanı gemiye konteyner elleçleme operasyonu

Antwerp Limanı post-panamax vinç donanımlı konteyner rıhtımı* 

Antwerp Limanı konteyner terminali*

5. KONTEYNER BOYUTLARI

5.1. Konteyner Ebat ve Boyutları

Konteyner uzunluğu ve yüksekliğinin tanımı aşağıda verilmektedir. Buna göre; (10, 11).

Uzunluk: Konteynerin dış tarafının uzunluğudur. En çok ISO standartlarında intermodal konteynerler için 20 ve 40 feet kullanılmaktadır. 24,28,44,45,46, 48,53 ve 56 feet’lik konteynerler seyrek kullanılmaktadır.

Yükseklik: Konteynerin dış tarafının yüksekliğidir. ISO konteyner standartlarına göre 8 feet 6 inch ve 9 feet 6 inch’dir.

Gemi konteynerlerinin ebat ve boyutlarını içeren teknik bilgiler aşağıda verilmektedir (12).

20 FEET’LİK KURU YÜK KONTEYNER ÖLÇÜLERİ

(20’ Dry Freight Container)

20 FEET’LİK KONTEYNER	İÇ ÖLÇÜLERİ İnterior Dim. (mm)	DIŞ ÖLÇÜLER Door Opening (mm)	BOŞ AĞIRLIĞI Tare Weight	KÜBİK KAPASİTE Cubic Capacity	TONAJ
Uzunluk (L)	5,898		2,200 kg.	33,0 cbm	24,800 kg.
Genişlik (W)	2,350	2,340	4,850 lbs.	1,179 cu.ft.	54,673 lbs
Yükseklik (H)	2,390	2,280			28 m3

40 FEET’LİK KURU YÜK KONTEYNER ÖLÇÜLERİ

(40’ Dry Freight Container)

20 FEET’LİK KONTEYNER	ÖLÇÜLERİ İnterior Dim. (mm)	KAPI ÖLÇÜLERİ Door Opening (mm)	BOŞ AĞIRLIĞI Tare Weight	KÜBİK KAPASİTE Cubic Capacity	TONAJ
Uzunluk (L)	12,035		3,700 kg.	67,0 cbm	28,800 kg.
Genişlik (W)	2,350	2,339	8,156 lbs.	2,393 cu.ft.	63,491 lbs
Yükseklik (H)	2,393	2,274			58 m3

40 FEET’LİK HIGH CUBE DRY KONTEYNER ÖLÇÜLERİ

(40’ High Cube Dry Container)

20 FEET’LİK KONTEYNER	ÖLÇÜLERİ İnterior Dim. (mm)	KAPI ÖLÇÜLERİ Door Opening (mm)	BOŞ AĞIRLIĞI Tare Weight	KAPASİTE Cubic Capacity	TONAJ
Uzunluk	12,030		3,930 kg.	76,0 cbm	28,570 kg.
Genişlik	2,350	2,340	8,663 lbs.	2,714 cu.ft.	62,984 lbs
Yükseklik	2,690	2,579			65 m3

 45 FEET’LİK HIGH CUBE DRY KONTEYNER ÖLÇÜLERİ

(45’ High Cube Dry Container)

20 FEET’LİK KONTEYNER	ÖLÇÜLERİ İnterior Dim. (mm)	KAPI ÖLÇÜLERİ Door Opening (mm)	BOŞ AĞIRLIĞI Tare Weight	KAPASİTE Cubic Capacity	TONAJ
Uzunluk	13,556		4,590kg.	86,0 cbm	27,910 kg.
Genişlik	2,352	2,340	10,118 lbs.	3,071 cu.ft.	61,529 lbs
Yükseklik	2,695	2,579

5.2. Konteyner Türlerine göre Ebat ve Boyutlar

Konteyner türlerine göre ebat ve boyutlar aşağıda verilmektedir (13):

PRIVATE20’ lik Konteyner
	Boyutlar (m)								Hacim	Yük	Dara
	Dıştan			İçten			Kapı
Tipi	En	Boy	Yük.	En	Boy	Yük.	En	Yük.	M3	Ton	Ton
Standart	2.43	6.06	2.59	2.35	5.9	2.39	2.34	2.28	33.00	28.150	2.330
Soğutucu (Reefer)	2.43	6.06	2.59	2.28	5.45	2.26	2.32	2.25	28.10	21.800	3.200
Düz Flat Rack	2.43	6.06	2.59	2.35	5.90	2.31	--	--	32.00	29.500	3.000
Üstü açık (Open Top)	2.43	6.06	2.59	2.34	5.89	2.36	2.32	2.25	32.60	21.700	2.300
Tank Tainer	2.44	6.06	2.59	--	--	--	--	--	24.00	26.670	5.330
Havalandırmalı (Ventilated)	2.43	6.06	2.59	2.34	5.90	2.39	2.34	2.27	32.99	22.050	2.350

PRIVATE40’ lik Konteyner
	Boyutlar (m)								Hacim	Yük	Dara
	Dıştan			İçten			Kapı
Tipi	En	Boy	Yük.	En	Boy	Yük.	En	Yük.	m3	Ton	Ton
Standart	2.43	12.19	2.59	2.35	12.03	2.39	2.34	2.75	67.70	28.700	3.800
Reefer	2.43	12.19	2.59	2.28	11.57	2.25	2.29	2.2.26	58.40	26.000	4.480
Flat Rack	2.43	12.19	2.59	2.41	12.02	1.95	--	--	56.60	40.050	4.950
Open Top	2.43	12.19	2.59	2.35	12.02	2.38	2.32	2.25	67.30	26.280	4.200
High Cube	2.43	12.19	2.89	2.35	12.03	2.69	2.34	2.58	76.00	26.480	4.000
Reefer High Cube	2.43	12.19	2.89	2.28	11.57	2.54	2.28	2.25	67.30	28.400	4100
Conair	2.43	12.19	2.59	2.26	11.99	2.21	2.25	2.19	60.00	25.940	5.540

Soğutmalı(Reefer) Konteynerin ısı aralığı: –20 F (-28,9 0C)+70 F (+ 21,1 0C) (14).

 

Post-panamax gemileri için post-panamax konteyner elleçleme ekipmanı*

Antwerp Limanı konteyner giriş/çıkış kapısı (container interchange gate)*

Straddle carrier konteyner terminali elleçleme ekipmanı*

5.3. Seri 1, Yük Konteynerlerinin Sınıflandırılması ve Boyutları

       Seri 1 Yük Konteynerlerinin Sınıflandırılması, Boyutları ve Derecelendirilmesi ISO, 668 (Series 1 Freight Containers-Classification, dimensions and ratings)  aşağıda verilmektedir (15):

i) Seri 1, Yük Konteynerlerinin Sınıflandırılması

Seri 1 yük konteynerleri 2.438 mm (8ft) genişliğinde tektir.

Söz konusu konteynerlein nominal uzunlukları aşağıda verilmektedir:

Yük Konteynerlerinin Gösterimi	Nominal Uzunluk                m                  ft	Maksimum  Yükseklik              m                 ft	Maksimum   Genişlik                  m               ft
1AAA 1AA 1A 1AX	12*           40*	2896          9             2591          8             2438          8             2438          8	2438         8            2438         8            2438         8            2438         8
1BBB 1BB 1B 1BX	9              30	2896          9             2591          8             2438          8             2438          8	2438         8            2438         8            2438         8            2438         8
1CCC 1CC 1C 1CX	6           20	2591          8             2438          8             2438          8	2438         8 2438         8 2439         8
1D  1DX	3               10	2438          8             2438          8	2438         8 2438         8

* Bazı ülkelerde araç ve yük uzunluğuna ilişkin yasal sınırlamalar getirilmiştir.

ii) Seri 1 Yük Konteynerlerinin Dış Boyutları

Yük Konteynerleri	Uzunluk (L)   mm          ft	Genişlik (W) mm          ft	Yükseklik (H) mm          ft	Brüt Ağırlığı (gross mass) kg          lb
1AA 1A 1AX	12192       40 12192       40 12192       40	2438           8 2438           8 2438         8	2 591*        8  2 438         8 <2438       <8	30480 67200 30480 67200 30480 67200
1BB 1B 1BX	9125       29  9125       29  9 125       29	2438           8 2438           8 2438           8	2 591*        8  2 438         8 <2 438       <8	25400 56000 25400 56000 25400 56000
1CC 1C 1CX	6058        19  6058        19  6058        19	2438           8 2438           8 2438           8	2591*        8  2438         8 <2 438       <8	24000 52900 24000 52900 24000 52900
1D 1DX	2991         9  2991         9	2438           8 2438           8	2 438         8 <2 438       <8	1016022 400 10160 22400

* Bazı ülkelerde araç ve yük yüksekliğine ilişkin yasal sınırlamalar getirilmiştir.

iii) Seri 1 Yük Konteynerlerinin İç Boyutları

Yük Konteynerleri	Minimum	İç   (mm)	Boyutlar	Minimum     Boyutları	Kapı Açma (mm)
	Yükseklik	Genişlik	Uzunluk	Yükseklik	Genişlik
1A			11 998	2 134
1AA	Nominal		11 998	2 261
1B	Konteyner		8 931	2 134
1BB	Dışı	2 330	8 931	2 261	2 286
1C	Yüksekliği		5 867	2 134
1CC	eksi 241		5 867	2 261
1D			2 802	2134

6. KONTEYNER TANIMLAMA SİSTEMİ

    Konteynerlerin tanımlama sistemi aşağıdaki hususları içermektedir (16).

a) Konteyner Sahibinin Kodu: 4 harf

Konteynerin sahibinin kodu Latin alfabesinden oluşan 4 adet büyük harf olacak olup 4. Harf U olacaktır. Konteyner sahibinin kodunun tek olabilmesi için Uluslararası Konteyner Bürosu’na (International Container Bureau (BIC) kayıt ettirilmesi gerekmektedir.

Örnek:

Konteyner Sahibinin Kodu                               Seri Numarası

Z

E

P

U

0

0

3

7

2

5

b)  Seri Numarası: 6 basamaklı rakam

Seri numarasının 6 haneli rakamdan oluşması gerekmekte şayet konteyner seri numarası 6 hane değilse 6 haneye tamamlanması gerekmektedir. Örneğin 1234 seri numarası 001234 şeklinde olacaktır.

c)  Kontrol basamağı: 1 basamaklı rakam

Kontrol basamağı konteyner sahibinin kodu ve seri numarasını kontrol etmek için gereklidir. Kontrol basamağında sadece konteyner sahibinin kodu ve seri numarası bulunur.

7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Deniz taşımacılığında ilk konteynerlerin kullanımı 1960’lı yıllarda Amerika’da olmuş ve tüm dünyaya hızlı bir şekilde yayılmıştır. Dünyada full-konteyner gemilerinin tonajı ve taşıma hatlarındaki gelişme hızla artmaktadır.Konteyner taşımacılığının özellikle Uzakdoğu-Amerika, Amerika-Avrupa, Uzakdoğu-Avrupa ve Akdeniz limanları arasında olduğu görülmektedir. Dolayısıyla buralardaki ülkeler konteynerize taşımacılıkta en ileri seviyeye çıkmıştır. 

AB ülkelerinde, uluslararası yük trafiği 1993-1997 arasında % 25 artış göstermiştir. ABD’de ise geleneksel dökme yük olan kömür dahi konteynerle taşınmaya başlamıştır.

Türkiye’de konteyner taşımacılığı yaklaşık 10-15  yıl önce başlamıştır. Ancak yenilenmeyen gümrük mevzuatı nedeniyle de zor koşullarda yürütülmektedir. Türkiye’deki konteyner taşımacılığı dünyadaki gelişmeyi izleyememiş, konteyner taşımacılığına tam geçişi sağlayamamıştır.

Son yıllarda dünyada kapıdan kapıya taşımacılık (door to door transportation) önem kazanmış, demiryolu, havayolu, karayolu ve denizyolunu bütünleşmesi olan çoklu taşımacılık sistemi “kombine” (combined transport) taşımacılık gelişmeye başlamıştır. Önümüzdeki dönemde kombine taşımacılığın daha da artırması beklenmektedir. Bu nedenle, ülkemizin limanlarını ve diğer ulaşım altyapılarını geliştirmesi ulaştırma sektörünün ve konteyner taşımacılığının dünya ve bölge pazarından alacağı payın artırılması için gereklidir.

Dünya limanlarındaki konteyner yükleme/boşaltma (elleçleme) miktarında sürekli bir artış görülmekte olup 2012 yılında konteyner sayısının 491 milyona ulaşacağı beklenmektedir (JICA,2000). Bunun gerçekleşmesi durumunda söz konusu konteynerlerin en kısa sürede ve en etkin ve verimli bir biçimde elleçlemesini  sağlayacak yeterli alt ve üst yapıya sahip etkin ve verimli hizmet veren limanlara ihtiyaç vardır.

Türkiye sahip olduğu stratejik ve coğrafik konumu nedeniyle büyük bir avantaja sahip olmasına rağmen taşımacılık ve lojistik sektöründe sahip olduğu bu avantajı limanların hinterland ile bağlantı yollarındaki eksiklikler, limanların teknolojik gelişmelere ayak uyduramaması, karayolu, demiryolu gibi diğer taşımacılık modlarının yetersizliği, üstyapı ve altyapı yatırımları gereksinimi nedeniyle kullanamamaktadır.

Limanlarımızın gelişen teknolojiye paralel olarak taşıma şekillerine ayak uydurarak ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlaması için limanlarınızın Türkiye’nin ithalat ve ihracat yüklerinin etkin, verimli, güvenilir ve hızlı olarak elleçlenmesini sağlayacak şekilde geliştirilmesi, modernleştirilmesi, kapasitelerinin arttırılması, transit taşımacılık trafiğinin geçiş koridoru olma özelliğini kazanması, Akdeniz üzerinden yapılan taşımacılıkta Mersin ve İzmir limanlarının bölge limanlarıyla rekabet edebilecek bir ana aktarma limanı ve dağıtım merkezi konumuna getirilmesi, Orta Asya Cumhuriyetleri ile yapılacak ekonomik işbirliği çerçevesinde ülkemizin bu alanda daha etkin bir rol üstlenme amacıyla Karadeniz limanlarımız geliştirilmesi, konteyner taşımacılığımızın ve filomuzun desteklenmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir. 

 Dünya konteyner trafiğinin % 25’i Akdeniz koridorunu kullanmakta olup Uzakdoğu ülkeleri ile Avrupa ülkeleri arasındaki uzun mesafe konteyner taşımacılığı, Doğu Akdeniz, Süveyş Kanalı, Kızıldeniz üzerinden geçmekte ve Doğu Akdeniz’de ana liman olarak Malta, Pire, Limasol, Larnaka, İskenderiye, Damietta, Port Said, Haifa, Valetta ve Ravenna gibi Limanlardan hizmet almaktadır. Türkiye’nin konteyner yükü ana aktarma limanlarına (transhipment-hub port) gelerek buralardan aktarma gemileri (feeder) ile Türkiye’ye gelmekte veya Türkiye’den aktarma gemileri ile ana aktarma limanlarına taşınarak nihai hedeflerne ulaşmakta olup iki aşamada gerçekleşen taşımacılık zaman kaybına ve maliyetlerin artmasına neden olmaktadır. Özellikle Mersin ve İzmir Limanları ana aktarma limanı (transhipment-hub-port) ve Orta-Doğu ve Türk Cumhuriyetlerine yönelik bir dağıtım merkezi (distribution centre) konumuna getirilerek bölge limanları ile rekabet gücünü arttırmalı ve dolayısıyla Türkiye’nin konteyner taşımacılığından daha fazla pay alması sağlanmalıdır.

Üç tarafı denizlerle çevrili 8333 km. kıyısı bulunan ülkemizin Akdeniz’deki avantajını kullanması, Türkiye’nin denizcilik sektöründe dünya ve bölgede hak ettiği yeri alabilmesi açısından dünyadaki teknolojik, siyasi ve ticari gelişmeleri izleyerek konteyner taşımacılığına tam geçişi sağlayabilmesi için birbirinin tamamlayıcı unsurları olan filomuza, limanlarımıza, karayolu ve demiryollarımıza gerekli yatırımların yapılarak kombine taşımacılığın, limanlarımızın ve gemi inşa sanayimizin geliştirilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir.

Denizcilik sektörü Türkiye’nin geleceğini güçlü kılacak en önemli konulardan birisidir. Türkiye’nin dünyada ve bölgede denizcilik gücü oluşturabilmesi açısından yukarıda belirtilen tedbirlere ilaveten ulusal ve uluslararası deniz  taşımacılığı, liman, balıkçılık, deniz turizmi, deniz kaynakları, gemi sanayii ve tersanecilik vb. politikalarımızın oluşturulması, oluşturulan politikalar çerçevesinde hedeflerimizin belirlenmesi ve söz konusu hedeflere ulaşmak için gerekli tedbirlerin bir an önce alınmasının gerekli olduğu düşünülmektedir. 

Sevgili denizhaber okuyucuları, satırlarıma Büyük Önder Atatürk’ün denizcilikle ilgili 1937 yılında hükümet programını açıklarken, denizciliğe verdiği önemi çok net bir biçimde ortaya koyduğu şu sözleri ile son vermek istiyorum (17).

"......Denizcilik sadece ulaştırma işi değil, iktisadi iş olarak anlaşılacak ve tersaneler, gemiler, limanlar ve iskeleler inşaa edilecek, deniz sporları kulüpleri kurulacak ve korunup geliştirilecektir. Çünkü: Toprakların ucu deniz olan bir ulusun sınırını, halkının kudret ve yeteneğinin hududu çizer. En uygun coğrafi konumda ve üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye; endüstrisi, ticareti ve sporu ile en ileri bir denizci ulusu yetiştirmek yeteneğindedir. Bu yetenekten yararlanmasını bilmeliyiz. Denizciliği Türk'ün büyük ulusal ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız.

 KAYNAKÇA

1. “International Shipping . Carrier Of World Trade”, IMO,  World Maritime Day 2005, http://www.diadomar.mdn.gov.pt/backgroundpaper_IMO.pdf (2006).
2. http://www.foreigntrade.gov.tr/ead/ (2004).
3. Deniz Ticaret Odası, “2004 Deniz Sektörü Raporu”, İstanbul, 26-27, 76 (2005).
4. http://www.sbe.deu.edu.tr,Tuna, O., “Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cilt 3, Sayı:2 (2001).
5. Sekizinci Beş Yıllık kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyonu, Deniz Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu, Ankara (2000).
6. http://www.iso.ch/iso/en/prods-services/otherpubs/pdf/freight.pdf, “ISO Standards Handbook, Freight Containers”, 1992, Ed. 2, 598 p., ISBN 92-67-10177-3 (2004).
7. International Convention for Safe Containers, 1972 http://www.imo.org/Conventions/contents.asp?doc_id=673&topic_id=257#intro  (2006)
8.  “Packing and distrubition of goods general purpose containers”
9. “http://webstore.ansi.org/ansidocstore/subscriptions/product.asp?sku=Packaging+and+Distribution+of+Goods+General+Purpose (2006)
10. http://www.denizasiri.com.tr/ekipman.html/ (2004).
11. http://www.nakliyerehberim.com/ “Konteyner Ebat ve Boyutları” (06.05.2004).
12. http://WWW.GLOBALSPEC.COM/SPECİFİCATİONS/MATER/ıso_cONTAİNER (07.05.2004).
13. http://sdvhoroz.com.tr/yararlı bilgiler.asp (07.05.2004).
14. http://www.gemtrans.com.tr/infocon_tr.asp  (10.05.2004).
15. “Port Management Textbook Containerızation”, Institute of Shipping Economics   and Logistics”,     Book series, No:10, Bremen (1985).
16. International Standards ISO 668, “Series 1Freight Containers-Classification, dimensions and ratings, Ref No:ISO 668-1988 (E) (1988).
17. International Standards ISO 6346, “Freight Containers-Coding, identification and marking”, First Edition-1981-09-01, Ref No:ISO 6346-1981 (E) (1981).
18.  http://www.yelkenokulu.com/ataturkvedenizcilik.html

(*) Resimler Jale Nur ECE