GMO 1.Kadın Çalıştayı ve Kadın Mühendislerin Sorunları 

Kadın meslektaşlarımızın DENİZCİLİK sektöründeki çalışma hayatı ile ilgili problemlerini ve fikirlerini önemsediğim için; Meslek kuruluşumuz olan Gemi Mühendisleri Odası (GMO) tarafından düzenlenen “Ağır Sanayide Kadının Yeri” temalı “GMO 1. Kadın Çalıştayı”nı önemseyerek takip ettim ve elime ulaşan sonuç bildirisini de dikkatle inceledim. 

Bildiğim kadarıyla, GMO uhdesinde bir “Kadın Komisyonu” teşkil edilmesi ve böyle bir “Kadın Çalıştayı” düzenlenmesi de GMO’nun tarihinde bir ilk oluyor. 

Bu bakımdan öncelikle böyle bir Komisyonu teşkil edip böyle bir Çalıştayı düzenleyen ve sonuçlarını güzel bir rapor ile somutlaştıran başta Çalıştay katılımcıları olmak üzere, GMO idaresini, çalışanlarını ve katkı sağlayan herkesi yürekten kutluyorum. 

*** 

GMO 1. Kadın Çalıştayı Sonuç Bildirgesini inceleyebildiğim kadarıyla, ağır sanayide çalışan kadın mühendislerin karşı karşıya kaldıkları sorunlar ve sonuçlar kısaca şu şekilde sıralanıyor: 

  1. Sanayide Kadın İstihdamı: 

  • Ülke genelinde kadınların üretime katılımı %20 iken gemi inşa sanayi gibi ağır sanayi alanında kadınların üretime katılımının %2 lere kadar düştüğü 

  • Bu kadar düşük bir yüzdelik dilimde dahi çalışan kadın mühendislerin ağır sanayi alanında konumlandırılmalarının liyakata göre olmadığı 

  • Kadınların çalışmalarının görünmezliğinin ciddi bir sorun olduğu 

  • Kadının emeğini görünür kılmak ve cinsiyetçi yaklaşımlara göre değil liyakata göre bir toplum yapısı organize etmek gerektiği 

  1. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing): 

  • Kadınların; işyerinde zorbaca davranma, sosyal olarak dışlanma, alt pozisyonlarda görevlendirilme ve kimi zaman psikolojik şiddeti aşarak fiziksel saldırı ve cinsel tacize varan durumlarla karşı karşıya kaldıkları ve çoğu zaman erkek egemen sistemin çözüm üretme yollarını tıkadığı, bu bağlamda Gemi Mühendisleri Odası’na gelen her türlü şikâyetin ciddiyetle ele alınıp değerlendirileceği 

  • Eşit işe eşit ücret, istihdamda cinsiyet ayrımcılığı gibi sorunların ağır sanayi dâhil tüm iş kollarında kadınların genel sorunları olduğu 

  • Kadınların mesleği icra ederken; erkek meslektaşıyla aynı pozisyonda var olabilmek için daha düşük ücret ile daha fazla çalışması gerektiği, 

  • Ağır sanayide dahi fiziksel güç gerektiren işlerde başarılı olduğu bilindiği halde cinsiyet ayrımcılığı ve cinsiyetçi davranış biçimlerine kadınların maruz kaldığı 

  1. Çalışan Kadınların Hukukta Karşı Karşıya Kaldığı Durumlar ve Hakları: 

  • İşe alımlarda ve çalışma ortamında kadınların hukuki haklar bağlamında sorun yaşadığı; 

  • Gebelik durumu, evlenme gibi soruların hukuki dayanağı olmadığı,  

  • Ağır ve tehlikeli işler yönetmeliğinin ekindeki çizelgede tanımlı iş kollarında kadınların çalıştırılabilecekleri işler kısıtlandığı 

  • Cinsiyet ayrımı yapan yasaların değiştirilmesi için çalışmalar yapılması gerektiği 

  1. Erkeksileşme: 

  • Mühendisliğin bir “erkek mesleği” olduğu önyargısı olduğu, 

  • Özellikle şantiye, fabrika gibi erkek işçilerin yoğun olduğu çalışma ortamlarında kadınların yetersiz kalacakları, ev ve iş hayatlarını bir arada yürütmeye çalışırken işlerini boşlayacakları gibi erkekler için söz konusu edilmeyen gerçeklerle kadın mühendislerin daha baştan bir elemeye uğradıkları, 

  • İş bulma zorluğu aşıldığında bile kadınların çoğunlukla ofis içlerinde vasıflarına uygun olmayan yükselme yolu kapalı pozisyonlara getirildikleri 

  • Çalışma alanının erkek yoğunluklu yapısından dolayı kadınların sektörde var olabilme yolunun maskülen olmaktan geçtiği için değişime uğradıkları; bu değişimin kadınsılıktan uzaklaşma, çalışma hayatında cinsiyetsiz olma ve iş yaşamında erkeksileşme olarak tarif edildiği 

  1. Sonuç: 

  • Bütün bu sorunların ışığında ağır sanayi ve diğer sanayi kollarında çalışan kadın mühendisler ve çalışma koşulları üzerinde sosyolojik araştırmalar yapılması gerektiği 

  • Kadın istihdam oranlarının arttırılması gerektiği 

  • İş yerinde psikolojik taciz (Mobbing) ile ilgili yasa çıkarılması gerektiği 

  • Cinsiyetsiz bir hukuk algısı ile hukuk sistemi yeniden düzenlenmesi gerektiği 

  • Eğitimli kadınların eğitimsiz bırakılmış kadınlara karşı sorumluluğu olduğu 

  • Bu sonuçların her türlü platformda ifade edilmesi ve çözüm yolları aramak 

  • Farkındalık oluşturmak 

Unuttuklarım veya atladıklarım da olabilir. 

*** 

Bildirinin Sonuç kısmındaki “Bu sonuçların her türlü platformda ifade edilmesi ve çözüm yolları aramak, farkındalık oluşturmak” ihtiyacından hareketle denizcilik kamuoyunu bilgilendirmek, farkındalık oluşturmak ve arkadaşlarımızın çabalarına bir katkı sağlamak istedik, bu yazıyı kaleme alarak.. 

İlgililerin ve başta tersaneler olmak üzere gemi mühendislerinin çalışma alanlarındaki (kamu kurum ve kuruluşları da dâhil olmak üzere) işverenler ile erkek meslektaşlarımızın ve tüm çalışanların bu hususlarda gerekli hassasiyeti göstereceklerini umuyor, rica ediyoruz. 

Dünyanın en zor mühendisliğini ve en komplike tasarım - üretim süreçlerini icra ederken, beşeri ilişkilerde de karşılıklı olarak adalete ve saygıya bağlı kalmak en güzel erdem olacaktır bizim için çünkü. 

Bu vesileyle, başta şehit anneleri, öğretmenlerimiz ve tüm annelerimiz olmak üzere, bütün kadınların geçmiş “8 Mart Dünya Kadınlar Günü”nü de tebrik ediyor, başarılar diliyorum. 

*** 

NOT: Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası (GEMİMO) ve Denizci Kadınlar Derneği (WISTA) Türkiye tarafından düzenlenen “yakamoz deniz ve kadın” konulu sempozyumu da önemsediğimi; sonuç bildirisi iletilirse yazılarımda ondan da bahsedeceğimi belirtirim.