5. MLC 2006 / PSC Denetimleri Açısından "İstihdam Sözleşmeleri"nin Önemi 20 Ağustos 2013 tarihinde yürürlüğe giren MLC 2006 kapsamında yapılan PSC denetimlerinde "tutulan" ilk gemi, 09 Eylül 2013 tarihinde Danimarka'da denetlenen Liberya bayraklı bir
5. MLC 2006 / PSC Denetimleri Açısından "İstihdam Sözleşmeleri"nin Önemi
20 Ağustos 2013 tarihinde yürürlüğe giren MLC 2006 kapsamında yapılan PSC denetimlerinde "tutulan" ilk gemi, 09 Eylül 2013 tarihinde Danimarka'da denetlenen Liberya bayraklı bir açık deniz destek gemisi olmuş ve tutulma nedeni istihdam sözleşmesi eksiklikleri olmuştur. İstihdam sözleşmeleri ile ilgili eksikliklerin PSC denetimlerinde sorun teşkil edeceği öngörüsü doğrulanmış ve konuya yeniden değinme gereği hasıl olmuştur.
MLC 2006'da, gemiadamlarının işe alınması ve sosyal haklarının yerine getirilmesi ile ilgili üç enstrümandan sıklıkla bahsedilmektedir. Bunlar;
-
Ulusal kanun ve yönetmelikler (National laws or regulations)
-
Toplu sözleşmeler (Collective Bargaining Agreements - CBA)
-
Uygulanabilir diğer önlemler (Other measures)
MLC 2006'ya taraf olan bir ülke, ulusal uygulamalarını MLC 2006 ile uyumlu hale getirmek için bu üç enstrümanın her birini ayrı ayrı veya birlikte kullanabilir. MLC 2006, armatör ve gemiadamı örgütleri arasında toplu sözleşme yapılmasını açıkça zorunlu kılmamakla birlikte, yapılmış toplu sözleşmeler varsa bunların etkin bir şekilde uygulanmasını teşvik etmektedir.
Mesela; toplu sözleşmenin, gemiadamının istihdam sözleşmesinin tamamını veya bir kısmını oluşturduğu durumlarda, yani eğer gemidamı istihdam sözleşmesinde toplu sözleşmeye atıf varsa, toplu sözleşmenin bir kopyasının da gemiadamı istihdam sözleşmesine ilave olarak (İngilizce dilinde) gemide hazır bulundurulması gerekecektir.
Bu durum, Türk gemiadamlarının istihdam sözleşmelerinin MLC 2006'da istenilen içerik ile uyumlu olacak şekilde standardize edilmesinin PSC denetimlerinde problem yaşanmaması açısından yararlı olabileceği düşüncesini de beraberinde getirmektedir.
MLC A.2.1.4'e göre, gemiadamlarının istihdam sözleşmelerinin şu ayrıntıları içermesi gerekmektedir:
-
Gemiadamının adı, doğum tarihi veya yaşı ve doğum yeri
-
Armatörün (işverenin) adı ve adresi
-
İstihdam sözleşmesinin yürürlüğe girdiği yer ve tarih
-
Gemiadamının hangi pozisyonda istihdam edildiğine ilişkin bilgi
-
Gemiadamının maaşı veya uygulanabilir olduğunda bu rakamın hesaplanması için kullanılan formül
-
Ücretli senelik izin miktarı veya uygulanabilir olduğunda bu sürenin hesaplanması için kullanılan formül
-
İstihdam sözleşmenin feshine ve fesih koşullarına ilişkin ayrıntılar
-
Armatör (işveren) tarafından gemiadamına sağlanacak sağlık ve sosyal güvence koruma yardımları
-
Gemiadamının ülkesine geri gönderilmeye hak kazanma koşulları
-
Uygulanabilir olduğunda toplu sözleşmeye atıflar
-
Ulusal mevzuatın gerektirdiği diğer tüm ayrıntılar.
Bu ayrıntıları içermeyen gemi çalışanı istihdam sözleşmeleri, PSC denetimleri sırasında problem yaşanmasına neden olabilecektir.
6. MLC 2006/ PSC Denetimleri Açısından "Gemide Şikayet Prosedürleri"nin Önemi
PSC denetimleri açısından kritik önem arz eden konulardan bir tanesi de şikayet prosedürlerdir. MLC 2006'nın Kural 5.2.1 ve Kural 5.2.2 kısımları, sırasıyla gemide ve karadaki şikayetlerin nasıl ele alınacağı ile ilgili normları düzenlemektedir.
MLC 2006'ya tabi gemilerde, gemi çalışanlarının şikayetlerini iletebilecekleri bir "Gemide Şikayet Prosedürü (On-board Complaint Procedure)" bulunması gerekmektedir. Bu prosedürün gemide bulunması ve etkin bir şekilde uygulanıyor olması PSC denetimleri açısından çok kritik bir öneme sahiptir. Şöyle ki; bir PSCO, kendisine intikal eden şikayeti kendi ülkesinin Karada Şikayet Prosedürüne (On-shore Complaint Procedure) göre incelerken, kendisine intikal eden şikayetin daha önce gemide şikayet prosedürüne göre ele alınıp alınmadığına bakacaktır. Gemide şikayet prosedürlerinin olmaması veya etkin bir şekilde uygulanmaması açık bir tutulma gerekçesidir.
Dolayısıyla, MLC 2006 kapsamında, gemilerde bulunması ve etkin bir şekilde uygulanması gereken "gemide şikayet prosedürleri", sadece kağıt üzerindeki bir uygulama olarak değil, gemilerde yaşama ve çalışma şartları ile ilgili sorunlara yönelik bir dahili çözüm mekanizması ve PSCO'ların karar verme süreçleri açısından da önemli bir enstrüman olarak anlaşılmalıdır.
Yararlanılan Kaynaklar:
- Maritime Labour Convention, 2006
- Guidelines for port State control officers carrying out inspections under the Maritime Labour Convention, 2006.
- Paris MoU's inspection database.
Fatih Yılmaz*
* ILO Belgeli MLC 2006 Denetçi & Eğitici, Gemi İnşa Mühendisi, Denizcilik ve Gemi İnşa Sektörü kitabının yazarı.
(E-mail: [email protected])
