Özellikle denizcilerin emekli maaşları neden düşük bunun nedenlerine aşağıdaki ayrımlar doğrultusunda samimi ve objektif olarak bakmak gerekir.
EMEKLİ OLAN GEMİPERSONELİNİN MAAŞLARI NEDEN DÜŞÜKTÜR?
Özellikle denizcilerin emekli maaşları neden düşük bunun nedenlerine aşağıdaki ayrımlar doğrultusunda samimi ve objektif olarak bakmak gerekir.
1.Yabancı Bayraklı Gemilerde Çalışanlar için;
Öncelikle ben dahil birçoğumuz yabancı bayraklı gemilerde çalıştık.Bu yabancı bayraklı gemilerde çalışırken yasal olarak çalışılan bayrağın ülkemizle sosyal güvenlik anlaşması yoksa ki Türk Gemipersonelinin çalıştığı bayraklar incelendiğinde tamamına ülkemizle sosyal güvenlik anlaşmasının olmadığını görürüz.Bu halde ülkemizin sosyal güvenlik kurumundan sigortalı olmamız mevcut şartlarda mümkün değil ancak bu gemilerde çalışan epeyce bir meslekdaşımızın gayriresmide olsa isteğe bağlı veya kendini bir karada bir iş yerinde çalışmış gibi göstererek düşük bir sgk primi ödedikleride bir gerçektir. Dolayısıyla bu durumdaki çalışmalar maalesef ileride emeklilikleri için kayıptır.
2.Türk bayraklı veya Türk Uluslararası Gemi Sicilinde(TUGS) çalışanlar için;
a)Bu gemilere çalışmağa giden Gemipersoneli genellikle kontrata gitmek veya kontrat atmak tabirlerini kullanarak çalışmaktadırli bu kontrat tabiri şahsen benim hoşlanmadığım bir ifadedir ve belkide Denizcilik eğitimi veren okulların üstünde durması gereken en önemli konudur.Dolayısıyla bu okullarda gemi personelinin hukukunu koruyacak şekilde cari mukavele çeşitleri, mukavelelerin Yabancı bayraklı gemilerde çalışan türk Gemipersonelinin iş mukaveleleriyle karşılaştırılmasıdır.
b)Ülkemizdeki yabancı gemilerde çalışan Türk Gemipersoneli genellikle International Transport Federation(ITF) tarafından standard hale getirilmiş tek tip mukavele ile (Seafarer Employment Agreement -SEA-) çalıştırılmaktadır.Bu mukaveleler ve özellikle ekleri hakkında yeterli bilgi sahibi olunmalı ,yabancı bayraklı gemi mukaveleleri Türk bayraklı gemi mukaveleleri karşılaştırılarak Gemipersoneli hak ve menfaatleri bakımından karşılaştırılarak net olarak anlatılmalı,Denizcilik eğitimi veren kurumların müfredatına alınmalıdır.
c)Gemi personeli yabancı bayrak taşıyan bu firmaların gemilerinin tamamında mukavele gereği belli bir süre çalışmakta sonradan maalesef bize yanlış öğretildiği şekliyle izne çıkmakta ve yeniden aynı şirkette (yine yanlış olarak) çalıştığını sanmaktadır.
Gerçek ise tamamen farklı olup bunun adı izin değil işsizliktir çünkü çalışılan gemiden ayrıldığınızda hesabınız kesilir sosyal güvenlik ödemeleriniz işsiz kaldığınız için durur başka bir ifade ile sigorta kapsamından çıkarsınız veya isterseniz işsiz kalınan sürede isteğe bağlı sigortalı olabilirsiniz.
Birkaç ay sonra siz tekrar çalışmaya aynı şirket zannettiğiniz çalıştığınız şirket yetkilisince çağırılarak şirketin farklı bir gemisine atanırsınız ve aslında aynı şirkette çalışmış olmazsınız çünkü her gemi ayrı bir şirkettir.
Örnek olarak 20 yıl bu durumda çalışan gemi personeli aktif olarak fasılalarla aktif olarak isteğe bağlı sigorta prim ödemesi yapmışsa en fazla12-13 sene çalışmış ve belli yaşa gelincede prim ödeme süre ve miktarı üzerinden SGK hesaplama yaparak maaş bağlarki elbette bu maaşın düşük kalmasında garipsenecek bir durum yoktur.
d)17 yıl karada Deniz İnsan Kaynakları bölümünde çalıştığım şirkette biz tüm personeli tek şirket altında gösterdik ve kontrat adı altındaki kandırmacayla değil belirsiz süreli iş sözleşmesiyle isdihdam ettik.
Yıl ortasında önceden çalıştığım Güngen Denizcilikten emekli olan Gemi personelinden birine emekli maaşını sorduğumda 60.000 tl nin üzerinde olduğunu söyledi. Bahsettiğim Gemipersoneli konu şirkette 21 yıl çalıştı 21 yılın tamamında tek şirket üzerinden sgk sı odendi.Emekli olup ayrıldığında kıdem tazminatı verilip çıkışı yapıldı. Emekli maaşı bağlandıktan sonra yine Güngen Denizcilikte çalışmağa başladı
Bu 60000 tl üstü emekli maaşlarını Kıyı emniyeti-Belediyenin Deniz otobüsü çalışanları-VTS ve Pilotajda çalışanlar kesintisiz 20 yıl üstü hizmetleri varsa alabilmektedir,
Yine Türk bayraklı veya TUGS da çalışırken mümkün olduğunca hep aynı şirket adı altındaki gemilere atanma gözetilmesi mağduriyetlerin kısmen önüne geçebileceği gibi bir anlaşmazlıkta düşük emekli maaşının yanında kıdem varsa ihbar tazminatlarınında hak edilmesi daha kolay hale gelir,ancak bunun uygulaması zor ve armatörün bu talebi karşılayacağı şüphelidir.
Bu konuların eğitim müfredatına girmesi ve entegrasyonu konusunda özellikle Denizcilik eğitimi veren eğitim kurumları/üniversitelere ciddi görevler düştüğünü düşünmekteyim.
3.Hem Türk ve hem Yabancı bayraklı gemisi olan armatörlerde çalışanların durumu ise farklı ve oldukca karmaşıktır.
Herhangibir anlaşmazlık veya alacak davalarında bazı mahkeme ve yargıtay kararlarında bu kategorideki gemilerde çalışan Gemi personelinin Türk gemilerindeki çalışmaları kabul görmekte ancak aynı işletmenin yabancı gemileri için çalışmaları kabul görmesede bu durumun muvazaa olduğunun ispatı ile mahkemelerin/Yargıtayın tutumu Gemipersonelinin lehine olarak değişmeye başlamıştır.
NOT-Gemiadamı veya Gemiinsanı tabiri yerine daha doğru olduğunu değerlendirdiğimden ‘’Gemipersoneli’’ tabiri tarafımca bilerek kullanılmıştır.
