Konteyner Gemileri ve Sınıflandırılmaları

HALUK ŞEN

21.04.2009 - 08:36 Yayınlanma

19.09.2022 - 12:26 Güncelleme

11 Paylaşım

5212 Gösterim

Genel olarak; konteyner taşıma amacına hizmet etmek üzere tasarlanmış veya sonradan bu amaçla yapısal değişikliğe uğratılarak kullanılan gemilerdir.Diğer gemilerden farklı olarak tonajları ile değil, taşıyabildikleri 20ft’lik konteyner adedine göre TEU k

Genel olarak; konteyner taşıma amacına hizmet etmek üzere tasarlanmış veya sonradan bu amaçla yapısal değişikliğe uğratılarak kullanılan gemilerdir.

Diğer gemilerden farklı olarak tonajları ile değil, taşıyabildikleri 20ft’lik konteyner adedine göre TEU kapasiteleri ile tanımlanırlar. Ancak tanımlanan bu kapasite , geminin maksimum geometrik kapasitesidir. Yani, gemi üzerindeki yüklemeye uygun bütün slotların ( yüklemeye uygun her bir teu luk alana verilen isim) matematiksel olarak belirtilmesidir. Geminin aktif olarak taşıyabileceği yük kapasitesi ise; 10 – 12 veya 14 ton / teu homojen yüklemeye göre ayrıca belirtilir.

SINIFLANDIRMA :

Konteynerciliğin tarihi gelişimi sürecinde gemiler de , gelişen ve değişen ticari ihtiyaçlar çerçevesinde yapısal değişikliklere uğrayarak, bugünkü aşamaya gelinmiştir.

Gelişim sürecinde; gemi boyutları ve kapasiteleri dünya ticaretinin gelişimine paralel olarak artmış , mevcut konteyner tiplerine uygun yapısal değişikliklere gidilmiş , rekabetçi ortamın gereği olarak hız faktörünün de öne çıkması ile , gemi dizayn teknolojisinin ve makine endüstrisinin de gelişmesi ile, aerodinamik yapılarında da geliştirmeler yapılarak, yüksek süratli gemiler haline gelmişlerdir.

Bilindiği gibi, ilk konteyner taşıması; T2 tankerden dönüştürülmüş, IDEAL X isimli gemi ile yapılmıştır. Bu gemiyi; aynı şekilde dönüştürülen ve aynı firma tarafından kullanılan ALMENA , COALINGA HILLS ve MAXTON isimli gemiler izledi.

Ancak tankerlerden dönüştürülen bu gemilerin kapasitelerinin çok sınırlı oluşu, yeni arayışları doğurdu. Bu anlamda, yine savaş yıllarında üretilmiş olan C2 yük gemilerinin dönüştürülmesine karar verildi.
Bu proje ile dönüştürülen ilk gemi, GATEWAY CITY’dir. Bu geminin; güvertesindeki yolcu alanları kaldırılmış , diğer güverte üst yapıları alçaltılarak, adet olarak asgariye indirilmiş, ambar kapakları genişletilerek ilave aparatlar kaynatılmış, ambarlarına konteyner kızakları (cell guide’lar) monte edilmiş , gemi eni özel bir ilave ile 63ft’den 72ft’e çıkarılmıştır. Bu değişikliklerle yer kayıplarının asgaride tutulması amaçlanmış ve gemi kapasitesi 226 adet 35ft konteyner’a çıkarılmıştır.

Bununla birlikte, sadece konteyner taşımak için üretilen ilk konteyner gemisi; 1960 yılında hizmete giren ,610 teus kapasiteli SS SUPANYA’dır.

Konteyner gemileri yıllara göre bir sınıflandırmaya tabii tutulacak olursa;

1. Jenerasyon konteyner gemileri : 1956 – 1970 yılları arasında kullanılan , boyları 135-200m. , taşıma kapasiteleri max. 800 teu civarındaki gemiler olup, draftları 9m.den daha azdı.
2. Jenerasyon konteyner gemileri : Konteyner taşımacılığının avantajlarının fark edilmesiyle bu sektöre artan ilgiye paralel, sadece bu amaca hizmet eden gemilerin yapımına olan talep de artmış, boyutlarda da büyümeye gidilmiştir. 1970 – 1980 yılları arasında inşa edilen gemiler olup; ambarlarda full cell guide’lar ( konteyner kızağı ) kullanılmış , kapasiteleri 1000-2500teus, boyları 215m., draftları 10m. civarı olan gemilerdir.
3. Jenerasyon konteyner gemileri : Panamax olarak bilinen gemiler olup;1980-1988 yılları arasında inşa edilen , 3000-5000teus taşıma kapasitesine sahip, boyları 250- 290m. arası değişen, draftları 11-12m. civarında olan gemilerdir.
4. Jenerasyon konteyner gemileri : Post Panamax olarak adlandırılan gemiler olup; 1988– 1996 yılları arasında inşa edilen, 4000-6000teus taşıma kapasitesine sahip,boyları 275 – 305m arası değişen, draftları 11 -13m. civarında olan gemilerdir.
5. Jenerasyon konteyner gemileri : Post Panamax Plus ( Post Panamax üzeri) olarak adlandırılan bu gemiler, 1996- 2006 yılları arasında inşa edilen gemileri tanımlar. Boyları 335m. ve üzeri , taşıma kapasiteleri 5000 – 8000teus , draftları 13 – 15m. civarıdır.
6. Jenerasyon konteyner gemileri: Very Large konteyner gemileri veya Suez max. olarak adlandırılan bu gemiler, 2006 ve sonrasında inşa edilen gemileri tanımlar. Boyları 400m. , taşıma kapasiteleri 9000 – 15000 teus , draftları 16m. civarıdır.
7. Jenerasyon konteyner gemileri: Ultra large veya Malacca max olarak tanımlanabilecek bu gemiler, geleceğin konteyner gemileri olarak düşünülmekte ve taşıma kapasitelerinin 18000teus, boylarının 450m. , enlerinin 68m. , draftlarının 21m. civarında olacağının hesapları yapılmaktadır.

* Yıllara göre yapılan bu sınıflandırma, bu gemilerin sadece o tarihler arası inşa edildiği şeklinde algılanmamalı, üretime başlanma ve yoğun olarak talep edilme aralığı olarak yorumlanmalıdır.

Konteyner gemileri; tarihi gelişimi sürecinde yıllara göre yapılan bu sınıflandırma çerçevesinde, kapasite ve boyut gelişimleri de göz önüne alınarak, aşağıdaki şekilde bir tip sınıflandırmasına tabi tutulabilir;

Feeder Gemiler : 0-1000 teus taşıma kapasitesi olan ve ana gemi ( Mother vessel) olarak tabir edilen gemilerin giremeyeceği ya da ticari olarak ekonomik olmayan rotasyonlardan yükleri toplayarak, Transhipment ( aktarma limanları)ya da HUB limanlara ( ana uğrak limanları) taşıyan veya yük hareketinin sınırlı olduğu kıyısal / yakın sefer taşımacılığında kullanılan gemilerdir.
Handy size – Semi mother vessel : 1000 – 3000 teus taşıma kapasitesi olan gemilerdir.
Panamax klas – Mother vessel : 3000-5000 teus taşıma kapasiteleri olan gemilerdir.
Post Panamax - Mother vessel : 4000 – 6000 teus taşıma kapasiteleri olan gemilerdir.
Post Panamax Plus– Mother vessel : 5000 – 8000 teus taşıma kapasitesi olan gemilerdir.
Very Large konteyner gemileri – Suez Max: 9000 – 15000 teus taşıma
kapasitesi olan gemiler.
Ultra Large konteyner gemileri MalaccaMax: 18000 teus ve üzeri taşıma
kapasitesi olan gemiler.

Bu sınıflandırma güncel olmakla birlikte; örneğin Panama kanalında halihazırda yapılan genişletme çalışmaları ya da Süveyş Kanalı için de planlanan böyle bir çalışmanın sonuçlanması durumunda, yeniden şekillenmesi kaçınılmazdır.

Kısaltmalar ve Sözlük :