2014 YILI  DÖKME KURU YÜK  PİYASASI RAPORU (GERÇEKLEŞMELER VE BEKLENTİLER) I-GİRİŞ Malumunuz olduğu veçhile Dökme Kuru Yük Piyasasının Barometresi BDI ,yani Baltıc Dry Index dir. Söz konusu İndex 2013 yılında özellikle ikinci yarısında önemli bir artı

2014 YILI  DÖKME KURU YÜK  PİYASASI RAPORU (GERÇEKLEŞMELER VE BEKLENTİLER)

I-GİRİŞ
Malumunuz olduğu veçhile Dökme Kuru Yük Piyasasının Barometresi BDI ,yani Baltıc Dry Index dir. Söz konusu İndex 2013 yılında özellikle ikinci yarısında önemli bir artış göstermiştir. Index’deki hareket aşağıda özetlenmiştir. 

BDI’yi incelediğimizde 2013 yılı başında 698 puanla girildikten sonra  Haziran ayına kadar 1000 ın altında yatay bir seyir  izlemiştir.( Bazılarınca 1500 psikolojik sınır olarak addedilse de bazılarınca da 1000’in altı  kriz dönemi  olarak mütalaa edilmektedir. ASLINDA ORTALAMAYI ARTIRAN YADA DÜŞÜREN TONAJ SEGMENTLERİNE BAKARAK NIHAİ YORUMUN YAPILMASI DAHA  YARARLI OLACAKTIR.)
 10 Haziran 28 Temmuz arası ındex yükselme eğilimine girerek 1171 puana yükselmiştir.28 Haziran-13 Ağustos arası ise kısa süreli bir inme ile 1007 e gerilemiştir. 13 Ağustos-25 Eylül arası yükselerek 2127 e ulaşmıştır.(İlk defa 2000 nin üstüne çıkmıştır)Böylece artık Psikolojik sınır 1000 de 2000 e çıkmıştır  Sonra Index  kısa dönemli 2000 altına inmiş ,7 Ekimde 2115 ile ikinci tepe, fakat daha sonra hızla düşerek 1 Kasım da 1525 leri görmüş , 26 Kasıma kadar yatay seyir izlemiş ve daha sonra yeniden yükselmeye başlayarak 12 Aralıkta en üst noktaya yani 2337 çıkmıştır(2013 yılının ve son yıllarda görülen  en üst nokta) sonra yıl sonuna doğru yeniden inmeye başlamıştır. 

Index Aralık 2014 de en üst noktaya ulaşmış ve YEAR TO DATE Performans +234 olmuştur. Bu deniz taşımacılığına olan talebin artmasına ve dünya ticaretindeki gelişmeye işaret etmektedir.

2014 yılına girildiğinde BDI ‘İ DÜŞME EĞİLİMİNE GİRMİŞTİR. 

13.Ocak  2014 1370

20.Ocak 2014 1428

17 şubat 2014 1091 den itibaren yükseliyor

21 Şubat 2014 1175

26 Şubat  2014  1222

28 Şubat 2014 1258

7 Mart 2014    1543 ,Daha sonra Index düşme eğilimine girmektedir.

15 Nisan 2014 989 9 Ayın en düşük noktası

25.5.2014  973

9.6.2014    999

13.6.2014 906  Index 906 ya düşerek son 12 ayın en düşük noktasına ulaşmıştır

27.6. 2014 831   Düşüş devam etmiştir

7.7.2014   888 (4 Temmuzda 893 idi)

Baltic Dry Index (BDI) -5 888 (5 Ağustos 2014 755)
Rates

Temmuz ayı öncesinde düşüşün ana nedeni Panamax Indexindeki önemli düşüşler olmuştur. Cape sıze iyi iken Panamax ve Supramax lardaki kötü durum Genel Indeksi aşağı çekmiştir.  Ancak Haziran sonunda Panamax’ların T/CH rateleri 3500 usd/gün lere düşünce ve 7000 usd Runnıng Cost karşısında firmalar zarar etmeye başlayınca Hot Laıd yapmaya ve direnmeye başlamışlardır. Bu durumda analistler Temmuz ayının ikinci yarısı ve Ağustos ayında iyileşme beklerken bu hafta içinde Panamax larda iyileşme görülmeye başlamıştır. (Yüksek CAPE rateleri ve çok düşük Panamax rateleri karşısında kiracılar Cape Sıze parsıyelleri bölmeyi bile düşünmeye başlamışlardı.)

 
Dikkat edilirse Mayıs 2013 den Mayıs 2014 e 1 yıl süresince BDI ı 1000 Puan’ın altına inmemiştir. Ancak Mayıs 2014 ün ikinci yarısından itibaren bir çözülme başlamıştır.

27.6 2014 de 831 ı gören Index günümüzde  4.    Temmuz 2014 de 893 seviyesinde seyretmeye başlamıştır.

Baltıc Dry Indeksi etkileyen en önemli unsur diğer hususlar meyanında Çin’in ithalatı ve alımları olmuştur. Bunun etkileri yukarıdaki şemada görülmektedir.

Bu verilere göre bu çalışmamızı 3 ana temel nokta yada soru üzerine oturtacağız.

i)Neden Yılın ilk aylarına BDI yapısal olarak düşmekte ve sonradan önemli ölçüde yükselmektedir?
ii)Son aylarda BDI deki düşüşün nedenleri nedir?
iii)Panamax Piyasasındaki farklı segmentler bakımından durum nedir Yada Panamax rateleri neden düşmüştür?

II-2014 İLK AYLARINDA BDI NEDEN DÜŞMÜŞTÜR?
Yukarıda açıklandığı ve aşağıdaki grafikten görüleceği üzere BDI 2014 ün ilk aylarında Aralık 2013 deki peak seviyesine göre önemli ölçüde düşmüştür.

 Baltık Dry ındex 2014 yılı başında  2013 Aralık ayındaki seviyesinden %50 düşmüştür.

Bu sürpriz değildir. Çünkü geleneksel olarak her sene aynı durum tekrar etmektedir. Biz bunu koster piyasası ve tanker piyasasında yükselen Ekim, Kasım Aralık (20 -22 gün)aylarından sonra Ocak ayında görmekte ve bu krizli piyasa Mart ayına kadar devam etmektedir. Kuru yük piyasasında ise Çin Dünya ticaret örgütüne üye olduktan ve Dökme Yük taşımacılığında dominant  olmaya başladıktan sonra hemen hemen aynı durum konjonktürel  olarak devam etmektedir. Bunun nedenleri aşağıda açıklanmıştır.

1-    Çin’ın yeni yıl tatili ; 

Çin yeni yıl kutlamaları ve tatili Çin takvimine göre kutlanmakta olup her sene yeni yıl tarihi değişmektedir. Örneğin; 2013 yılı, Yılan yılı olup yeni Yıl Pazar günü 10 Şubattı, 2014 yılı ise AT yılı olup yeni yıl 31 Ocak Cuma ‘dır. Sırası ile 2015 ise Kuzu yılı Perşembe günü 19 Şubat,2016 Maymun yılı ise Pazartesi günü 10 Şubat olacaktır. 
Çin de yeni yıl ve kutlamaları uzun sürmekte deniz taşımacılığı bakımından ithalatçılar alımlarını bu tatilden etkilenmemesi için önceden yapıp stoklarını oluşturmakta ve ondan sonra  uzun bir tatile çıkmaktadırlar. Ocak ayının sonları ve Şubat ayının başında gerçekleşen bu yeni yıl tatili nedeniyle bu sürede alım olmamakta dolayısı ile piyasaya yeni yük talepleri girmemektedir.

2-    İnşası Tamamlanan Yeni Gemi Siparişlerinin Yıl Sonu Yerine Yıl Başında Teslimi;

Armatörler yıl sonunda biten ve Aralık ayında teslim edilmesi icap eden gemileri  yıl sonu itibari ile teslim almak yerine yeni yıl başında teslim alarak Geminin İnşa tamamlanış ve teslim tarihi olarak müteakip yeni yıl gemi evraklarına işlenmektedir. Böylece teslimler Ocak ayı içinde kümelenmekte ve bu gemiler bir anda yıl başında piyasada gemi tonajı arızını yükseltmektedirler. Örneğin Aralık 2011 de 19 Ocak 2012 de ise 39 Panamax teslim edilmiştir.

 3-Tabi Afetler ,Beklenmeyen Olaylar ;

 Son yıllarda özellikle Uzak Doğu ve Latin Amerika ve Kuzey Amerika’da, yılın ilk aylarında büyük şiddetli yağışlar sonucunda büyük sel baskınları olmaktadır. Bu ve Fırtına,  Deprem, Tsunami , kuraklık vb gibi nedenler ile veya siyası kriz ve çalkantılar ile üretim ve uluslararası ticaret ters yönde etkilenmektedir. Hatırlanacağı üzere  bu olaylar nedeni ile gerek Avustralya ve Brezilya da Demir Cevheri ve Kömür sevkiyatlarının aksamış ve bu yüzden BDI DÜŞMÜŞTÜR. 

4-Yıl Sonu İtibari ile Akreditifler Tamamlanmakta ,Yeni akreditiflerin açılması zaman almaktadır.

İşte bu yukarıda sözü edilen nedenler ile Ocak Sonu ve Şubat başında Kuru Dökme Yük piyasasında piyasa daralmakta ve buna bağlı olarak BDI düşmekte fakat daha sonra bunu  telafi edecek şekilde piyasa yeniden yükselmektedir. Bu nedenle içinde bulunduğumuz yılı değerlendirmek için yılın ilk aylarındaki piyasa hareketleri bizi yanıltmaktadır. Yılın ne şekilde gelişeceğini tahmin edebilmek için Mart ayından sonraki piyasa hareketlerini gözlemek icap etmektedir. Bu durum aşağıdaki Grafiklerden daha iyi anlaşılacaktır.

YILIN İLK 3 AYINDA YUKARIDA AÇIKLANAN NEDENLER İLE BDI DÜŞMEKTE VE SONRA YÜKSELMEKTEDİR. 

2014 yılında ilk 3 aydaki yükselme geçtiğimiz yıllara göre daha düşük seviyede gerçekleşmiştir. Fakat bununla birlikte ilk 3 ayda Çin’in  Minor Bulk ve  Major Bulk’ın en önemli ürünü Demir Cevherinde bir düşme olmamış tam tersi artma olmuştur. Ancak bu artış nedeni ile stok seviyelerinin artması yüzünden sonraki aylarda demir cevheri taşımaları aşağı yönde olmuştur. Çin ithalatı bakımından 7 anahtar Mınor bulk’ın ithali devam etmiş ve artmıştır. Bunun istisnası  2014 un ilk 2 ayında yapılan Boksit ve Nikel ithalidir. Bunun nedeni ise Endonezya’nın koymuş olduğu ihraç yasağıdır. Geri kalan 5 Minor dökme yük de 2013 yılının ilk 2 ayına göre %33 artış gözlenmiştir. Ocak ayında ise Çin Demir Cevheri ithalatı tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır. 2013 yılına göre %19 artış gözlenmiştir. Ancak sonra bu stoklar nedeni ile müteakip ay alımları düşmüş ve deniz taşımacılığını ters yönde etkilemiştir. Bu ithalat artışındaki en büyük amil Avusturalya’ daki üretim artışları ve fiyatlardaki düşme olmuştur. Üstelik tüm bunlar Çin ekonomisin soğuduğu ve yavaşladığının ileri sürüldüğü dönemlerde gerçekleşmiştir. 2014 yılının ilk 3 ayında teslim edilen gemi tonajı da 2013 yılı ile mukayese edildiğinde o dönemdeki teslim edilen gemi tonajının 1/3 ü nispetinde olmuştur.

 2014 ilk 3 ayında düşük hurda çıkışına rağmen net dökme yük tonaj artışı %1.7, Handy Sıze artışı ise %1.1 olmuştur.

Sezonsal Olarak BDI’deki yükseliş ve inişler ise aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

 
İİ-SON AYLARDA BDI’DEKİ DÜŞÜŞÜN NEDENLERİ NELERDİR?

Hatırlanacağı üzere 2013 yılı sonunda sektördeki herkes 2013 yılı performansına bakarak piyasanın momentum kazandığını dibe vurmanın sona erdiğini ve piyasanın yeniden yukarı doğru yükselme trendine girdiğini belirtmekte ve 2014 yılının olumlu geçeceğinden söz etmekteydi. Ben ise hazırlayıp sunduğum raporlarda piyasaya olumlu bakmakla birlikte BDI nın 1000-2000 bandı arasında dalgalanacağını 2014 ortalamasının 1500 ler civarında olacağını vurgulamış ve 2013 yılındaki iyileşmenin nedeni olan  unsurları aşağıdaki şekilde açıklamıştım.
-Çin’in Demir Cevheri Alımları ,Avustralya’nın aylık üretiminin ve ihracatının 40 Milyon tonu aşması
-Çin’in Brezilya dan alımlarının yeniden artması ile daha fazla Cape Tonajının piyasadan çekilerek tonaj arzını düşürmesi (Uzun mesafe nedeni ile daha fazla kullanımda kalması)
-Çin’in kömür ithalatının artması ve bunda da kömür fiyatlarındaki önemli düşmeler.
-Tahıl üretiminin iyi olması  nedeni ile Handy ,Handymax, Supramax ların özellikle Inter Atlantik ticaretinde  etkin bir şekilde kullanılması.
-Dünya Ticaret Hacmindeki artış
- Piyasaya giren gemi tonajında geçmiş yıllara göre düşüş.
-ABD Ekonomisinde iyileşme ,AB nın krizden çıkış sürecine girmesi vb 

Daha sonrada Çin ekonomisinin Deniz Taşımacılığındaki önemini vurgulayarak ve inceleyerek. 2014 yılında 2013 yılında gözlenen iyileşmenin devamı için 1)Çin’in alımlarının devam etmesi 2)2010 yılındaki iyileşmeden sonra 2011 yılında olduğu gibi armatörlerin piyasa iyileşti gemi fiyatları yükselecek asansöre son binen biz olmayalım diye yeniden aşırı yatırımlar yaparak gemi tonajı arzını artırmamalarına bağlı olduğunu belirtmiştim. Hatta bunun ilk belirtileri ve işaretlerini de açıklamıştım.

2013 yılı sonunda 2014 yılı için beklentilerin iyi olacağının işaretlerini ise hurdaya çıkan gemi tonajındaki azalma ve yeni siparişlerdeki artma, navlunlardaki yükselme, gem, fiyatlarındaki artış ,gemi teslim tarihlerinin öne çekilmesi olarak vurgulamıştım.

2014 yılı için endişelerimi ise ;Çin’in düşük kalorili Linyit kömürü ithaline koyduğu vergi ile kömür ithal miktarının düşebileceğini , Şangay da hava kirliliğinin hat safhaya vardığını ve göz gözü görmediğini belirtmiştim. Diğer bir endişem ise AB ve ABD verileri iyi olmakla beraber, FED in finansal genişlemeyi durdurmasının özellikle yükselişte olan ülkeler ve bunlar içinde de Cari Açık Problemi olan kırılgan ülkelerdeki negatif etkilerinden bahsetmiştim. Ayrıca Çin de varlık yada emlak balonun patlayabileceğini bu nedenle hükümetin ekonomiyi canlı tutmak ve teşvik için yardımların devam edeceğini ancak kredilerin daha kontrollü olarak verileceğinden bahsetmiştim.

İşte tüm bu olumlu ve olumsuz etkileri bir araya getirerek, önemli bir random olmaz ise 2014 yılında piyasanın iyi olacağını 2013 yılının başı gibi olmayacağını ancak umulan kadar da  çokta iyi olmayacağını 1000-2000 bandı arasında dalgalanacağından söz etmiştim. Hala daha bu ılımlı olumlu görüşüm devam etmektedir. Temmuz ikinci yarısı ve Ağustos ayından itibaren piyasanın tekrar yükseleceğini ve 1200-1500 ler aralığında bir noktada dengeye oturacağını tahmin etmekteyim.

(Ancak bazı analistler bu yıl BDI nin ortalama 1073 düzeyinde gerçekleşeceğini ve 2011 yılından daha iyi olmayacağını iddia etmektedirler. Bazı analistler ise Temmuz ‘un ikinci yarısı ve Ağustos ayında özellikle Kuzey Pasifik deki tahıl hareketleri  ile iyileşme beklerken diğerleri bu iyileşmeyi 2014 son çeyreğine ertelemekte ve tahıl ve kömür taşımalarına bırakmaktadırlar. )

Benim değerlendirmem de esas olan unsurlar aşağıda belirtilmiştir.

Negatif Unsurlar

-İçinde bulunduğumuz daralmanın ana nedeni Çin alımlarındaki düşme olarak gösterilmektedir. Bunun nedeni ise Çin’in kömür ithali konusunda yaptığı reformlar ve Kömür ithalini düşürme politikası. Çin’deki rebalancıng uygulaması
-Haziran ayında Çin’li Tüccarların bankaları dolandırması skandalı nedeni ile bankaların tüccarların mal ithali için kredi taleplerine uzak durması yada daha titiz davranmaları.
-Çin de duraklama sinyalleri(Her ne kadar son PMI Indeksi 52 çıksada,IMFı Büyümeyi aşağı yönde revize etmiştir%7.4). Temmuz Hizmet sektörü ındeksi de aşağı yönlüdür. Çin Merkez Bankası Piyasa da aşırı bir para arzı ve kredi miktarının olduğunu iddia etmektedir.(Ağustos başı beyanı)
-Hindistan’daki finansal kırılganlık ve finans sıkıntısı.  
-Ukrayna Krizi.
-Orta Doğu Krizi.
-Bu yılın ilk yarısında görülen depremler, fırtınalar, sel baskınları Balkanlar, Orta Avrupa(Sırbistan, Bosna) ,Güney Çin deki sel baskınları, Brezilya’daki sel baskınları Arjantin, Paraguay’daki benzer durumlar. Kanada’daki durum Usa da görülen kuraklık ve bunun Mısır ve Soya üretimini ters yönde etkilemesi. Son olarak görülen Güney Çin deki deprem, USA daki kuraklık,ABD ilk çeyrek -%2 lik daralmanın nedeni kötü hava koşullarıdır
-Çin deki REAL ESTATE Index ve Poperty Index in düşmesi. Talep daralması .Varlık balonunun patlama sinyalleri.
-2014 ilk 6 ayında Piyasaya giren Panamax tonajında artış ve bu artışın ikinci 6 ayda da devam edecek olması .
-Arjantin ve Portekiz Ekonomilerinde görülen kriz ve bunun ABD  Sermaye Piyasasını etkilemesi
-Kazakistan,Türkiye,Arjantin ,Brezilya ,Güney Afrika,Tayland  ,Bulgaristan,Endonesya Endüstriyel Üretiminde ,lokal talep daralması ve Çin ve Euro Bölgesi baskılaması ile ihracat bakımından dış talepte daralma nedeni ile düşme

.Olumlu Unsurlar,

-Demir Cevheri Fiyatları 2009 yılındaki seviyesine yaklaşmış ve dibe vurmuştur.
-Kömür fiyatları çok düşmüştür.
-Japonya ve Kore’nin kömür alımları devam edecektir. Kömür taşımaları devam edecek ancak artış hızı düşük olacaktır.
-Çin %7’nin altında büyüyemez ,7’nin altına düşmesi işsizlik ve büyük ekonomik sıkıntı demek olup bu hem ABD hem de AB yi yeniden krize sokar. Dolayısı ile söz edilen iki büyük iktisadi güç buna müsaade etmeyecektir. Zaten şu an için en düşük büyüme tahmini %7.4 dür. Bejıng %7.5 olacağını iddia etmektedir.
-Düşük emtia fiyatları yeniden talep yaratacaktır.
-Karadeniz de yağan yağmurlar bazı bölgelerde bazı buğday cinsi kalitesini düşürmüş ve bunları büsküvit firmaları küçük miktarlarda konteyner ile almaya başlayarak açık piyasa taşımacılığına talebi düşürmüş olsa da tahıl taşımaları 2013 kadar iyi olmasa bile 2012 kadar kötü değildir. Ayrıca önümüzdeki günlerde tahıl taşımaları  artacaktır. Nitekim Bulgaristan buğdayı için böyle olmuştur.
-Panamax Armatörleri fiyatlar dibe vurduğundan gemilerini hot laıd up yaparak piyasadan çekecek buda bu segmentde fiyatların yeniden yükselmesine yol açacaktır, bunun işaretleri şimdiden görülmektedir(Haziran ayı itibari ile)  .Buda BDI Yİ 1100 hatta 1200’lere taşıyacaktır. 
-Çin deki sel baskınlarının tahrip ettiği tarımsal ürünler nedeni ile ithalat artacaktır.
-Bankaların akreditif açmadaki  titizlikleri gerekli kontrol mekanizmalarının tesisi ile normalleşecektir.
-USA da ikinci çeyrek büyüme % 4 olarak gerçekleşmiştir İlk çeyrek büyümesi  ağır kış şartları nedeni ile -2 idi. İşsizlik giderek düşmektedir. 
Yukarıda özet olarak belirttiğimiz bu hususlar aşağıda detayı ile açıklanmıştır.
-Bejıng büyümeyi teşvik için  yol yapımı ve diğer  alt yapı yatırımlarını artıracak ve küçük iş kolları için vergileri düşürecektir.
-Portekiz deBanco Espirito Santo bankası krizi Hükümetin 4.9 Milyar Euro ile bu bankayı kurtarma girişimi
-Endüstriyel Üretimin Euro  Bölgesi, ABD iyi olması,Gelişmekte olan ülkelerde teşvikler sonucu Çin,Meksika,Vietnam,Malezya ve Hindistan da olması PMI ın Eoru Bölgesinde son 3 ayda iyi bir seyir göstermesi

 a)Çin’in Kömür İthali

Bilindiği üzere Çin Dünya’nın en büyük kömür rezervlerine sahiptir. Yine elektrik üretimi kömür ile çalışan santrallerden elde edilmektedir. Çin kömür sahaları Kuzey Batı da ve INNER MONGALIA da olup buradan Doğu’ya demiryolu ile taşınmakta buradan da Handy Sıze gemiler ile Güney Batıdaki enerji ve sanayi tesislerine indirilmektedir.

 Ancak irili ufaklı efektif olmayan bir sürü eski maden bulunmakta ve artık kömür çok derinlerden çıkartılmaktadır. Bunun yerine, düşen deniz nakliye navlunları ve düşen kömür fiyatları nedeni ile arbıtraj politikası uygulayarak Çin 2009 yılından itibaren net kömür ithalatçısı olmuştur. Bu politika ile Çin için içerde kömür üretmek yerine bunu Avusturalya ‘ dan  Endonezya’dan   Kuzeyden Rusya dan almak KOLOMBİA yada Güney Afrika’dan ithal etmek Çin için daha  ekonomik olmaktadır.

Ancak Çin de özellikle büyük şehirlerde hava kirliliği de giderek artmaktadır. Bu nedenle Çin gerek bu hava kirliliğini azaltmak hem de dış kömür alımlarını minimize etmek için oluşturduğu enerji politikalarında alternatif yenilenebilir enerjiye ağırlık vermeye ve mevcut kömür üretimini rehabilite etmeye karar vermiştir. Hatta bunları uygulamaya koymaya başlamıştır.

Çin 2013 yılında Reuters haberlerine göre 267 Milyon ton kömür ithal etmiştir. Oysa resmi otoritelerin istatistiklerinde bu miktar 330 Milyon tondur.  267 Milyon ton bile 2012 yılına göre %14 artış demektir. 
Aslında Çin de ve Tüm dünyada görülen genel kömür üretimi artışı ve ABD Kaya gazı* üretimi /kullanımı nedeni ile kömür fiyatları hızla düşmektedir. Buda Çin’de bir çok üreticiyi ters yönde etkilemiş ve bunun sonucu olarak içinde SHENHUA ENERGY,CHINA COAL ENERGY,YANZHOU COAL gibi büyük Çin kömür üreticileri 2013 yılını zararla kapatmışlardır. Bu zararın nedeni ise aşırı üretim ve aşırı ithalat nedeni ile düşen fiyatlar olmuştur.

Çin de  ulusal bazda alınan kararlar ile hava kirliliğini azaltmak ve gaz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile enerji elde etme politikası ile (HYDRO ENERJİ, RUZGAR ENERJİSİ,DALGA ENERJİSİ ,GÜNEŞ ENERJİSİ VB )kömür sektöründe firmaların  kendine çeki düzen vereceği iddia edilmektedir.

*İlginç bir şekilde Çin ABD deki bazı kaya gazı üretim şirketlerine ortak olmuştur.

Çin yaygın ,dağılmış ve parçalanmış madenleri birleştirmeyi ve küçük küçük efektif olmayan şirketler yerine bunları konsolide edilmiş büyük şirketler haline dönüştürerek ve efektif olmayan madenleri kapatarak rehabilite etmeyi planlamaktadır. 2013 de 1200 küçük maden kapatılmıştır. Daha kapatılacak 6300 maden bulunmaktadır.

Nisan 2014 de NEA (Natıonal Energy Administratıon)toplam kapasitesi 117.48 Milyon ton olan 1725 küçük madeni kapatma kararı almıştır. Merkezi otorite yıllık 90.000 tondan düşük üretim yapan tüm madenleri kapatma kararı almıştır.(Bazı kaynaklarda bu limit 70.000 tondur)

Bununla birlikte Çin’in enerji sektörü için hazırladığı 5 yıllık planında(2011-2015) ;ilave  860 milyon tonluk yeni kapasitenin ilave edilmesine müsaade edilmiştir.

Bilindiği üzere Çin yüksek kül ve yüksek sülfür ihtiva eden kömür ithalini yasaklamak istemektedir. Hükümet Çin de hat safhaya varan hava kirliliğine sebep olan yakıt ve enerji kaynaklarının kullanımını en aza indirmek istemektedir

Daha önceki raporlarımda da dile getirdiğim veçhile ;’’ 2013 yılında  Çin 2.9.2013 tarihinde, 30 Ağustos 2013 tarihinden geçerli olmak üzere düşük kalorili thermal kömür ithaline %3 nispetinde gümrük vergisi koyacağını ilan etmiştir. Bımco’’ Shıppıng Market Overvıew and Outlook’’ adlı araştırmasını Aralık 2013 tarihinde yayınladığında, Çin’in Linyit alımını Endonezya’dan yapması nedeni ile bu politikanın belli bir ölçüde bu ticareti etkileyebileceğini belirtmiştir.

Çin ile Assocıatıon of Southest Asıan Natıons(Asean)arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması ile linyit ithali ile ilgili vergileri 0 a indirmiştir. Kısaca Endonezya’ya ‘’En fazla mashariyete tabi ülke’’muamelesi yapmaktadır. Şimdi buna rağmen  bu vergiyi uygulayıp uygulamayacağı bir belirginsizlik yaratmıştır. Eğer uygulanmayacak ise  bu vergi uygulaması bir sorun yaratmayacaktır.
 Çünkü Çin’in Linyit ithalatının yaklaşık %97’si Endonezya dan yapılmaktadır. Endonezya ya sözü edilen verginin uygulanmaması ise mahalli üreticileri rahatsız etmektedir.

 Shenhua ve Chına Coal ucuz kömür ithalinin haksızlık olduğunu ileri sürerek hükümet yetkilileri nezdinde bu ithalata sınır yada yasak getirilmesi  veya ithal vergisi konması yönünde baskı yapmaktadırlar. ‘’

Buradan da anlaşılacağı üzere Dünyanın en büyük kömür ithalatçısı Çin yüksek kaliteli kömür ithalini teşvik etmekte, düşük kalorili ve kül ve sülfür oranı yüksek kömür ithalini ise sınırlamak istemektedir.

Ancak bundan daha da önemlisi  6.Temmuz 2014 de haberlere düşen bilgide Alman Şansölyesi Merkel’ın Çin’i ziyaretinde hava kirliliğini azaltmak için Almanya’nın  Çin ile teknik ve eğitimsel iş birliği anlaşmaları yapacağı ve Çin deki hava kirliliğini azaltmak için alternatif enerji kaynakları hususunda  müşterek politika ve projeler üretecekleri  dile getirilmiştir.

Yukarıda da söylenildiği üzere Çin Coal Transportatıon and Distrıbutıon Assosıatıon yetkilisi geçen sene Çin’in 330 Milyon ton kömür ithal ettiğini (ilk 7 ayında 187 Milyon ton)ve bunun büyük bir bölümünün deniz yolu ithal taşındığını ancak okyanus aşırı alımların bu yıl düşebileceğini belirtmiştir.

2014 Ocak ayında alınan karara göre Hükümet bu yıl kömürden elde edilen enerjinin toplam enerji tüketimi içindeki payını %65 ile sınırlamak  istemektedir.

Diğer taraftan Global olarak yapılan araştırmalara göre Global Thermal Kömür ithalatının 2018 e kadar yılda %2 azalacağı belirtilmektedir. (Aslında diğer bazı araştırmalarda deniz yolu ile yapılan kömür taşımalarının önümüzdeki 10 yıl içinde 1.6 Milyar ton olacağı belirtilmektedir.)

Bu  negatif görüşteki araştırmalara göre;  thermal kömür ithalinin  artış hızı düşmeye devam edecektir. Çin’in iç üretimi rasyonalizasyon politikası ile giderek artmaya başlamış ve ilaveten Çin alternatif enerji kaynaklarına yönelmiştir.

Araştırmalara göre 2013 yılından 2018 e kadar küresel talep artışı 15 Milyon ton yıl olacaktır. Buradaki azalma mutlak bir azalma olmayıp artış miktarındaki azalma olmaktadır. Çünkü 2008-2012 yılları arasında küresel kömür ithal artışı yılda ortalama 60 Milyon ton olmuştur.

Çin kömür üretimi 2013 yılında 3.650 Milyon ton olmuştur. Bu yıl ise(2014) 220 Milyon ton ilave olacaktır. Üretim bu merkezde iken tüketim 3052 Milyon ton seviyesindedir. Üretim ile tüketim arasındaki açık giderek artmaktadır. Kömür Çin toplam enerji tüketimi içinde %65.7 paya sahiptir. 2014 yılında hükümet bunu yukarıda da söz edildiği üzere  %65 e düşürmeyi planlamaktadır.

Tüm bu açıklamalardan da görülmektedir ki  Dünyanın en büyük kömür üreticisi Çin’in kömür ithalatı düşmese bile artış hızı eskisi kadar yüksek olmayacaktır. Hatta yeni alternatif enerji kaynaklarının devreye girmesi ile azalma trendine bile girebilecektir. 

Çin’deki bu olumsuz beklentiye karşın kömür taşımaları bakımından ilgi Hindistan’a kaymıştır.

 
  Kömür ticareti Deniz Taşımacılığı piyasası için önemli olup, normal piyasa koşullarında her gün ortalama 3 gemi Çine thermal kömür taşımaktadır. 

b)Hindistan’ın Kömür İthali;

Goldman Sack’a göre Hindistan’ın kömür üretimi 2013 de 519 Milyon tondan 2014 de 543 Milyon tona yükselecektir. 2018 de ise 669 Milyon tona ulaşacaktır.

Hindistan’da enerji sektörü kömüre dayanmakta olup mahalli kömür piyasası artan talebi karşılayabilecek durumda değildir. Ülkenin kömür ithali 2013 yılında  145 Milyon tondan 2014 de 160 Milyon tona çıkacaktır.(Resmi rakamlara göre 2013 yılı toplam ithalatı 158.8 MMT dur)2018 de ise 230 Milyon tonu aşacaktır. Ancak beklentiler bu yönde olmasına rağmen Nisan 2014 de Hindistan’ın kömür ithali önceki 3 ayın en dip noktasına düşmüştür. Reuters’a göre Hindistan’ın kömür ithali Nisan ayında 1 yıl öncesine göre %6 düşerek aylık 15.2 Milyon ton olmuştur. Bunun nedeni çelik üreticilerinin geçmiş aylardaki stoklarını kullanmaları olmuştur. Kanımca bunun nedenlerinden biride düşen kömür fiyatları karşısında firmaların fiyatların daha da düşme eğilimine karşı şimdiden alım yapmayarak pozisyon belirlemeleri ve ellerindeki stokları eritmeleri olmuştur. Buda bu aylar itibari ile BDI , Handymax ve Panamax ratelerini düşürmüştür.

Aslında 2014 yılında Hindistan’ın kömür ithalatı ve alımları artmış fakat 31 Mart’da bu eğilim son bulmuştur. Bunun nedeni ise yukarıda dile getirildiği üzere  enerji şirketlerinin ilave kapasite artışları nedeni ile düşük fiyatları ve geçmiş aylardaki büyük stok seviyelerinden kaynaklanmıştır. Bunlarda yukarıda söylendiği üzere hemen deniz taşıma ücretlerine yansımıştır. Bu husus daha sonraki bölümlerde açıklanacaktır.

Bazı enerji ajanslarına göre  2015 yılındaki enerji arzı ve talebi dengesi bakımından yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi fazlalık bulunmaktadır.(9.9 Milyon ton arz fazlası bulunmaktadır) Ancak bu tablodaki rakamların gerçekleşme ihtimali bana göre zayıftır. Çünkü 2013 yılında Deniz yolu ile taşınan kömür taşımaları miktarı toplam olarak 1 Milyar tonu aşmıştır. 2015 de 1.2 Milyar olması beklenmektedir. 2011 yılı denizyolu ile yapılan kömür taşımaları aşağıda verilmiştir. 2012 ve 2013 de bu taşıma miktarları artarak 1.1 Milyar tonun üstüne çıkmıştır.
 

2011 yılında Deniz Yolu ile yapılan Steam Coal  taşımaları.

Hindistan da Devlet Şirketi olan COAL INDIA LTD(Coal N.S) ülkenin kömür üretiminin yaklaşık %80 inini üretmekte olup, geçtiğimiz birkaç yıldır üretimi şirket hedeflerinin gerisinde kalmıştır. Bunun nedeni ise demiryolu taşıma imkanlarındaki problemler ve işçi grevleridir. 

Hindistan Madencilik Bakanlığı istatistiklerine göre Hindistan’ın kömür üretimi 2013 yılında 557.8 Milyon ton ,ithalatı ise yukarıda söylenildiği üzere bu konudaki bazı kaynaklarda verilen (Routers vb)bilgilerden farklı olarak 158.8 Milyon ton olmuştur. Kömür ithalatı 11 ayda 2014 Şubat ayı sonuna kadar %15 artarak 143.5 Milyon ton olmuştur.

Sonuç olarak genelde önümüzdeki yıllarda Çin’in kömür alımlarında nispi olarak azalma olacağı ve kömürün bu ülkenin toplam enerji tüketimi içindeki payının azalacağını ve en azından kömür ithal artış oranında düşme olacağı bunun yerini ise Dünyanın 3 büyük kömür ithalatçısı Hindistan’ın dolduracağı ileri sürülmektedir. Hal böyle olmakla beraber  Enerji Ekonomisi ve Finansal Analizleri yapan ciddi kurumlar Hindistan da Kömüre dayalı enerji sektörü ve projelerinde ciddi finansal problemlerin olduğunu iddia ederek yatırımcıları uyarmaktadırlar.  Instıtute for Energy Economıcs and Financıal Analysis ‘ın bu konuda hazırlamış olduğu raporunda yer verdiği görüş aşağıdaki gibidir.

‘’Çin’in kömür talebi yavaşlamaktadır. Dikkat artan bir şekilde Hindistan’a dönmektedir. Hindistan’ın gelecekteki en büyük kömür ithalatçısı olarak finansal durumu incelendiğinde ;Hindistan da kömür ve kömür enerjisi ile çalışan enerji şirketlerinde özellikle ithal kömür kullanıldığı zaman daha da artmak üzere ciddi finansal problemlerinin olduğu ortaya çıkmıştır.’’

Bu rapor uluslararası kömür projelerine ve özellikle dünyanın 3. cü büyük kömür ithalatçısı Hindistan’a(1 ci Çin,2 ci Japonya’dır)yatırım yapma niyetinde olan yatırımcıları uyandırmak için hazırlanmıştır.

Tüm bunlara rağmen bu bölümü özetlersek ;Çin’in kömür alımları ve özellikle düşük kalorili kömür alımları yanı Endonezya’dan  Linyit ithali azalacak bunun yerine Avustralya’dan alımlar artacaktır. Bu politika şimdiden uygulamadadır. Endonezya bu nedenle gözünü Hindistan’a dikmiştir. Hindistan’ın Endonezya’dan ucuz ve düşük kalorili kömür ithali artacaktır. 
Yukarıdaki benim eleştirdiğim tabloda Hindistan’ın Kömür ithalinin 2015 de 159.4 Milyon ton olacağı belirtilmektedir. Oysaki 2013 deki resmi ithalat rakamları yaklaşık 159 Milyon ton olmuştur. Her yılda ortalama min  %10luk artış beklenmektedir. Ancak bu kömüre dayalı enerji projelerinin Finansmanına da dikkat etmek gerekmektedir.

c)Japonya ve Güney Kore’nin Kömür İthali;

Japonya Mart 2011 de meydana gelen Tsunami ve buna bağlı olarak Fukushima nükleer Santral tahribatından sonra kömür ile işletilen termik santralleri daha fazla kullanmaya başlamıştır.

 
Amerika küresel ısınma nedeni ile kömür ile çalışan termik santralleri azaltırken Japonya Fukushıma olayının etkisi ile Kömür ile çalışan termik santrallere önemli yatırımlar yapmaktadır. Bunların hepsi realize olursa Fukıshıma olayının olduğu tarihe göre kömür santrallerinin kapasitesi %21 artacaktır. Şu an Japonya’daki 48 Nükleer Santral kapalı durumdadır. Bu yıl inspectıon sonucu bazılarının devreye girmesi beklenmektedir. Ancak bu tesisler oldukça pahalıdır. Kömür üretimin artması ve kömür fiyatlarının düşmesi ile ülkeler çevreyi vs yi pek dikkate almadan  yeniden bu enerjiye dönmeye başlamışlardır.

Bu cümleden olmak üzere G.Kore Kömür enerjisi ile çalışan termik santrallerinin kapasitesini artırmaktadır. 2013 yılındaki 25 GW olan kapasitenin  2018 de 39 GW ye çıkması beklenmektedir.

Ancak tüm bu olumlu belirtilere rağmen bazı analistler yukarıda açılandığı üzere küresel thermal kömür ithalinin artış hızının yavaşlayacağını ve 2018 e kadar %2 olacağını iddia etmektedirler. 

d)Demir Cevheri Taşımaları,

Bu konudaki en önemli gelişme Çin Ulaştırma Bakanlığının Çin’e 250.000 dwt den daha büyük gemiler ile taşıma yapılmasını yasaklaması olmuştur. Bu karar VALE BRAZİL’in çok büyük yatırımlar yaparak sahip olduğu 400.000 dwt lik Vale Brazil ve Chına Brazil gibi gemilerden oluşan projenin sonu olacaktı. Ancak VALE SA  Malezya ’da 1.4 Milyar usd harcayarak oluşturduğu HUB a yada Demir Cevheri dağıtım merkezine kendi büyük gemiler ile taşıyarak buradan Çin’e daha küçük gemiler ile kısa mesafeden satış ve taşıma yapacaktır. Mart 2014 yılında Malezya’ya ilk sevkiyatın yapılması ve  Temmuz ayında malların bu merkezden Çin’e taşınması planlanmıştır.

 VALE SA nın bunu yapmasının nedeni Avustralya ya göre uzak mesafelerden taşıma yapılması dez avantajını ortadan kaldırmak olmuştur. Brezilya’dan Çin’e taşıma maliyeti 22 usd pmts iken bu yeni organizasyon ile ton başına  4-5 usd  düşecektir. Malezya’ ya gemiler dev VALEMAX gemiler ile taşınacaktır. Diğer taraftan Vale ‘’green ore blend’’ i Çin için hazırlayarak ve stoklayarak  Çin Çelik üretim tesislerinde daha az karbon dioksit salınımını sağlamayı amaçlamaktadır. Kısaca VALE ,Australya’lı Rıo Tınto ve BHP Billition ile rekabetinde daha etkin olmak istemektedir.

VALE’nin sahip olduğu ve aynı zamanda Vale dışında başkalarının da sahip olduğu ancak şimdilik sayıları sınırlı olan bu 400.000 dwt lik gemiler(VLOC’ler) şüphesiz CAPESIZE ların piyasasını etkileyecek ancak MALEZYA ‘dan yeniden taşıma yapılacağı için küçük gemilere ilave yük imkanı yaratacaktır. Fakat dikkat edilirse küçük gemilere kısa mesafeli taşıma imkanı yaratırken, Brezilya taşımalarının uzun süre piyasadan çektiği CAPE SIZE gemiler bakımından dez avantaj yaratarak piyasada CAPE Tonajı fazlalığına neden olabilecektir.(Bunun rakamsal etkisini daha önce 2011 yılında hesaplamış ve yayınlamıştım)

Vale SA Asya ile yakından ilgilenmekte olup 2013 yılında gelirlerinin %54.2 si Asya’dan elde edilmiştir. Sadece Çin’in payı %38.6 olmuştur. VALE 2018 e kadar Demir Cevheri Üretimini %50 den fazla artırarak 450 Milyon tona çıkaracağını deklare etmiştir. Yukarıda açıklandığı üzere AUSTRALYA’ da demir cevheri üretimini artırmakta ve  demir cevheri fiyatlarının düşmesine neden olmaktadır. BU İSE DİĞER ŞARTLARA DA BAĞLI OLARAK TALEP ARTIŞI VE DENİZ YOLUNDA İLAVE YÜK DEMEKTİR. 

Vale max ile Çin’ e direk olarak taşındığı taktirde  ise cari maliyetler üzerinden 7 usd tasarruf sağlanacaktır. Avustralya’nın Brezilya karşısındaki taşıma maliyeti avantajı 10 usd olmaktadır.

Bütün dünya büyük tonaja doğru kayarken Çin buna müsaade etmemektedir. Bu nedenle bu gün için VALE bu büyük gemileri Filipinlerdeki Subıc Bay ‘a demirlemekte buradan küçük feeder gemiler ile Çine taşıma yapmaktadır. Aslında VALE’ in planı MALEZYA ve diğer Hub ların yanı sara Çin de iki Hub yapmak ve ÇİN’ e onun ülkesindeki VALE deposundan istediği miktarda mal satmaktı. Bunun çalışmaları ve ön anlaşmaları yapılmış ancak sonradan bu proje şimdilik akamete uğramıştır.

Yukarıda da belirtildiği veçhile dünyada gerek Avusturalya da gerekse Brezilya da demir cevheri üretimi artmakta vefiyatı düşmektedir.  Bu durum  deniz ticareti bakımından önemli ve olumlu bir sonuç hasıl etmektedir. 

Bu yılın başında Avustralya Port Hedland dan demir cevheri ihracatı rekor düzeyde olmuştur. Bu  ihracat artışı ve taşıma potansiyeli Guggenheım Shıppıng ETF(SEA) ,Dryshıp Inc (Drys),Dıana Shıppıng (Dsx),Naovıos Maritime Holdıngs (NM) ve Safe Bulkers Inc(SB)için olumlu bir trend oluşturmuştur.

Ancak önemli soru şudur Dökme Yük Piyasasında Navlunların yada Tımecharter ratelerin 2013 Eylül ve Aralık tepe noktalarının üstüne çıkması için özellikle CAPE INDEX bakımından DEMİR CEVHERİ üretiminin ve ihracatının ne kadar artması gerekmektedir. Diğer bir husus ise üretim artmasına rağmen ithalatçı ülkeler ve özellikle Çin bu artan miktarı alacakmıdır. Gerek Avustralya da gerekse Brezilya da bu üretim artışları sağlanırken Çin de gerek Property İNDEX gerekse REAL ESTATE CLIMATE İNDEX  cüzzi de olsa düşme göstermiştir. Oysaki 2013 de bu ındex değerleri iyi durumda idi. Bu hususa sonra daha detaylı değinilecek olmakla beraber bu indeksin kötüleşmesi  Çin’in demir cevheri ithalatının azalması anlamını taşımaktadır.

Diğer taraftan Panamax Piyasasındaki kötüleşme demir cevheri taşıyıcısı  CAPE leri de etkilemiştir. Tabi burada  Chrıstına Tropik siklonun  olumsuz sonuçları da etken olmuştur. Bu siklon Avusturalya limanlarından yapılan ihracatı özellikle Rıo Tınto nun işlettiği Batı Avusturalya daki terminallerin 2013 yılı başında 3 gün kapanmasına neden olmuştur. Ocak ve Şubat ayındaki su baskınları da keza diğer olumsuz unsurlar olmuştur. Rıo Tınto Dampıer ve CAPE LAMBERT Limanlarını işletmektedir. Bu terminaller PORT HEDLAND’a yakın terminallerdir. 

Rıo Tınto ya göre 2014 ilk çeyreğinde şirket kendine ait olmayan ancak menfaati olduğu madenlerdeki üretim ile birlikte 66.4 Milyon ton üretim yapmıştır bu 2013 ün ilk çeyreğinin 70.4 Milyon ton olan üretimine göre düşüktür. Bu durum aşağıdaki diagramdan görülmektedir.

 
DEMİR CEVHERİ ÜRETİMİ ARTIYOR

Avusturalya’nın önemli demir cevheri üreticilerinden biri olan Fortescue Metal Grup genişleme programını tamamlamıştır. Rio Tınto da yıllık üretimini 2014 sonunda 290 Milyon tona çıkarmayı belirlemiştir.(İlave genişleme projesi ile bu 2015 yılında 340 Milyon ton olacaktır.) Brezilya keza üretimini yukarıda açıklandığı üzere artırmayı planlamaktadır.
Avustralya 2014 yılında demir cevheri  ihracatını %19 artırarak 687 Milyon tona çıkarmayı planlamaktadır.(Rıo Tınto,BHP Billition LTD, Fortescue Metal Group LTD Üretimi )

PEKİ ÇİN BU GLOBAL ARTIŞI ABSORBE EDEBİLECEKMİDİR?

Mart 2014 de Çin yetkilileri soğuyan ekonomiyi canlandırmak için Keynezyen politikalar ile alt yapı yatırımlarına ağırlık verileceğini  ve bunun için daha fazla çeliğe ihtiyaç duyulacağını ilan etmiştir.

Çin Devlet Konseyi  (CHINA ‘S STATE COUNCIL) İmalat sanayi,  perakende satışlardaki ve yatırımlardaki durgunluk üzerine  inşa projelerini hızlandırmayı ve demir yolları inşasına ağırlık verileceğini bunun için 150 Milyon Yuan (24 Milyar USD)tahvil satışı yapılacağını ilan etmiştir.

Tüm bu hususlar olumlu gelişmeler olup deniz taşımacılığında olumlu etkileri beklenirken, Çin’de banka dolandırıcılığı olayı patlak vermiş olup, Real Estate Index bu yılın başından beri aşağı yönlü bir seyir izlemeye başlamıştır. Bunun etkileri de BDI de görülmüştür.

Ancak buna rağmen 2014 son çeyreğinde dry bulk piyasasının iyi olacağı ve bunun diğer hususlar meyanında demir cevheri taşımaları  bakımından olacağı ve en fazla CAPE ve PANAMAX ları olumlu etkileyeceği beklenmektedir.(Benim görüşüm de bu yöndedir. Fakat bu iyileşme sınırlı olacaktır)
 

Aşağıdaki tablo demir cevheri bakımından 2016 ya kadar deniz yolu ile yapılan taşımaların artacağını göstermektedir. Global üretim artışı fiyatları düşürecek buda talebi artıracaktır.

Non Ferro Metaller;

Yukarıda da açıklandığı üzere Nikel fiyatları 2014 de Endonezya’nın ihracat yasağı ya da sınırlaması ile önemli ölçüde artmış buda doğal olarak alımları ve taşımaları ters yönde etkilemiştir.

e)Tahıl Taşımaları ;

Bilindiği üzere toplam tahıl taşımaları Major Bulk yükler içinde yaklaşık 450 Milyon ton ile 3. cü sırayı işgal etmektedir.(Toplam Kuru Dökme yük içinde %9 pay)  Ancak tahıl yükleri Kömür ve Demir Cevherine göre miktar olarak düşük olsa da yükleme ve tahliye sürelerinin uzunluğu ve özellikle Brezilyada Soya Fasulyesi yüklemesi beklemeleri nedeni ile Panamax,  Supramax, Handy gemileri daha uzun süre piyasadan çekip(Yüke bağlı olmaları nedeni ile )tonaj arzını düşürerek deniz taşımacılığı piyasası için olumlu bir etki yaratmaktadır. Bu bekleme durumu önemli bir husus olup 2013 yılında Brezilya da Soya Fasulyesi  bakımından bu beklemeler rekor bir yıl olmuştur. Geçen sene Mayıs ayında Soya Fasulyesi gemileri Breziya’nın  Santos Limanında 39 gün, bu tip yükler için ikinci büyük liman Paranagua ‘da 55 gün beklemişlerdir. Paranagua da 3 tane Kamu Shed’ı bulunmakta olup, özel sektör kontrolündeki şirketlere göre beklemeler daha fazla olmaktadır. Ancak bu sene beklemeler oldukça azalmıştır. Çünkü, diğer hususlar meyanında  bu sene aşağıda detayı ile açıklanacağı üzere Çin iptalleri Nisan Ayında   çok fazla olmuş buda bu da Nisan ve Mayıs aylarında dökme yük piyasasını ters yönde etkilemiştir. Ancak yaptığımız incelemede bu alımların kısmen ABD ye kaydığı görülmektedir. Aslında kuraklığın bu yıl Brezilya’nın Soya ihracını ters yönde etkileyeceği beklenirken bu yılın ilk 3 ayında Brezilya’nın Soya ihracatı geçen senenin ilk 3 ayındaki 4996 bin tondan ,9050 bin tona çıkmıştır. NİSAN ayından itibaren ise önemli Çin iptalleri ile karşılaşılmıştır.

Bu durum kısa vadede kuru yük piyasasını ve özellikle Panamax piyasasını ters yönde etkilemiştir. Çünkü Çin soya alımları bakımından önemli bir ülke konumundadır. Mayıs ayından itibaren ise yeniden Latın Amarika’dan Soya taşımaları devreye girmiş buda ratelere yansımıştır.

2011 yılında küresel Soya Fasulyesi alımlarının 2/ 3ünü Çin gerçekleştirmiştir. Çin aslında diğer dökme yük türleri ile mukayese edildiğinde tahıl bakımından kendi kendine yeter bir ülke durumunda olmaya gayret etse ve yıllık alımları diğer yüklere göre düşük olsa da, deniz taşımacılığına konu olan tahıl  taşımaları için de oldukça önemli bir paya sahip olmaktadır. 2013-2014 yılı için  tahmini toplam Çin tahıl ithali 85 Milyon ton olup toplam Dünya Tahıl ihracının %17.5 una tekabül etmektedir.Bu ithalatın %77 si  ise Soya Fasulyesi olmaktadır.

2013-2014 yılı tahmini Çin tahıl İthalatı aşağıda gösterilmiştir.

Soya Fasulyesi 69 MT((+%16) ,Arpa 2.5 MT(+%14),Buğday (8.5 MT(+%221), Mısır 5.0MT(+85%)=85 MT  yıllık %26 artış tahmin edilmektedir.

Panamax’larında en önemli iki yükü özellikle uzak mesafeli taşımalar bakımından kömür ve tahıl olmaktadır. 
 
YUKARIDAKİ TABLO BU YIL BREZİLYA’NIN PARANAGUA LİMANINDAKİ BEKLEMELERDEKİ DÜŞMEYİ GÖSTERMEKTEDİR.

Bu beklemelerin bir nedeni de MISIR YÜKÜ gemilerine tanınan öncelik olmaktadır.

Yukarıda açıklandığı üzere bu sene bir taraftan kuraklığın etkisi diğer taraftan 10 Yıldır ilk defa Çin’in soya fasulyesi sipariş iptallerine rağmen* bu alanda beklentiler hem üretim, hem ticaret, hem de taşımalar bakımından olumlu gözükmektedir. Aşağıdaki tablodan görüleceği üzere gerek 2013-2014 gerekse 2014-2015 üretim, ticaret ve tüketim tahminleri olumlu olmaktadır. 2014-2015 stok seviyesinde %25 artış beklenmektedir.

*Çin Brezilya ve Arjantin’den yapacağı ve Mart ayından Mayıs sonuna kadar taşınacak  (yaklaşık 600.000 Metrik ton düzeyinde )10 adet Soya Fasulyesi siparişini iptal etmiştir. O tarihlerde 1.8 MMT a kadar 30 parsiyel yükü daha iptal edeceği beklenmekteydi. Bu iptallerin nedeni olarak Çin ekonomisindeki soğuma, durgunluk belirtileri ve talep daralması gösterilmiştir.
Çin  daha sonra ABD den Soya siparişlerini de iptal etmiş ancak bu beklenenden daha düşük seviyede olmuştur. İşte tüm bu hususlar karşımıza burada daha sonra detaylı olarak incelenecek olan Panamax tonajındaki krizin nedenleri olmuştur.

 
Bu yukarıdaki tahminler 18.6.2014 çalışmaları olup, Mart 2014 tarihinde yapılan beyanlarda USDA nın gerek Brezilya’nın gerekse ABD nin ihraç rakamları Mart 2014 den NİSAN 2014 e yukarı yönlü revize edilmiştir.

Yine yapılan tahminlerde  2012-2013 sezonu  Brezilya/Arjantin’in toplam Soya Fasulyesi  üretimi olan 131.3 Milyon tonun 2013/2014 yılında 141.5 Milyon tona çıkacağı  2014-2015 dönemi yeni mahsulün ise daha da fazla olacağı ortaya çıkmıştır.(145 Milyon ton )Böylece konu 3 yıl içinde bu iki önemli Soya Fasulyesi üretici ve ihracatçısı ülkenin üretiminin %10 artması beklenmektedir.

ABD Soya Fasulyesi üretimi ise  2012/2013 sezonunda 87.6 MMT olup, bunun 2012-2013 döneminde 89.5 MMT a çıkması tahmin edilmekte,2014-2015 yılı için yapılan projeksiyonlarda ise 98.9 MMT olması ortaya çıkmaktadır. Bu verilere göre 3 yıllık artış 19.8 %olmaktadır.

Çin’in Soya Fasulyesi ithal tahminleri ise 2012-2013 yılı için 59.9 Milyon ton olurken 2013-2014 dönemi için 69 milyon ton olarak tahmin edilmişti. 2014-2015 sezonu yeni hasat için 72 Milyon ton olarak projeksiyon yapılmıştır. %20.3 bir artış ön görülmektedir.

Nitekim bu yukarıdaki beklentiler Mayıs ayından itibaren Soya taşımalarına yansımıştır. Nisan ayındaki düşük tahıl taşımaları 2014 yılı için beklenen kuru yükteki yukarı yönlü seyri sadece ertelemiştir.  Brezilya 2014 Q2 döneminde en büyük ihracatçı olmuş (MAYIS ayı taşımaları ile) Arjantin den ise Q2 ve Q3 süresince dengeli şekilde yüklemeler devam etmiştir. Q2 DE 35.8 MMT Soya Fasulyesi Q3 döneminde ise 30.8 Milyon ihracat beklenmektedir.  

Genel olarak tahıldaki durum;

Buğday üretimi 2013-2014 yılının rekor üretimi olan 710 MMT’den  sonra 2014-2015 için 29.5 2014 tahmini biraz düşme ile 694 MMT, 26.6.2014 ise 699 olmuştur .Bu 5 MMT artış gerek Çin ,Gerekse AB  ve Hindistan’daki üretim artışlarından  kaynaklanmıştır. 

Dikkat edilirse üretim miktarında yıl bazında %2 lik bir düşüş görülmektedir. Ticaret 2013-2014 de 152 MMT,29.5 2014 de 145 MMT,26.6.2014 de ise 144 MMT  olarak tahmin edilmektedir. 

Yani hafif bir düşme beklenmektedir. Arz ve talep bakımından ise bir denge bulunmaktadır. Stok seviyesi çok az artmaktadır.

Mısır da ise Brezilya Mısır üretimini düşürmekte Ukrayna artırmakta ve dünyanın 3 cü büyük Mısır üreticisi olmaya aday olmaktadır.

2013-2014 global Mısır üretimi 972 MMT olmuştur 29.5 2014 tahmini 955 MMT ,26.6.2014 kestirmesi ise  663 MMT olmuştur. Ticaret; 2013-2014 118 MMT,29.5.2014 tahmini 114 MMT,26.6.2014 kestirmesi 115 MMT, Tüketim tahmini ise 2013-2014 938 MMT, 29.5.2014 tahmini 947 MMT ,26.06.2014 projeksiyonu ise 950 MMT olmuştur. Stoklar ise 167 MMT dan 26.06.2014 kestirmesine göre 180 MMT çıkmıştır. Bu verilere göre küresel olarak tahıl ile ilgili beklenti ve göstergeler aşağıdaki tablolarda açıklanmıştır. 

million tons

2014-2015 yılında gerek üretimde gerekse ticarette  önceki yıla göre küçük bir düşme görülmektedir. Ancak tüketim artmaktadır.Ayrıca açılış stoklarıda oldukça fazla olmaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere 2014-2015 yılı sonunda  tahıl envanteri yeniden yükselecek ancak ticarette hafif bir daralma olacaktır.

  
Bölgemizde ise yağan yağmurlar Rus ve Ukrayna Buğdayının kalitesini düşürmüş olup bu nedenle Ağustos başında bile hala fiyat belirleme müzakereleri yapılmakta buda taşımaları aksatmaktadır.Diğer taraftan Rus bayraklı gemiler Ukrayna Nehir limanlarına girmekgten çekinmekte buda nehir gemileri navlunlarını yükseltmektedir. Bulgaristan buğdayı ise şu sıralar Handy tonajı ile taşınmaktadır.(Temmzu ikinci yarısı/Ağustos başı)
Normal olarak tahılda bir azalma gözlensede geçen senenin rekor seviyesine göre çok önemli bir fark görülmemektedir.
Howe Robınson’un GTIS ve USDA verilerine göre yaptığı incelemede 2012-2014 Tahıl Ihracı tahminleri aşağıdaki gibi olmaktadır.Buradan da görüleceği üzere 2014 ilk yarısından azalma olsada  İkinci yarısında biraz artış olmaktadır.
                      

       DÜNYA   TAHIL İHRACI(Milyon MT)

                       2013 İlk yarı 2013 İkinci yarı   2014 İlk yarı*2014 İkinci yarı*  2013 Toplam 2014 Toplam*

TOPLAM             203             241                       222                    261                       444                483

FARK                    -10                37                       -19                      39                          22                  39

FARK %                -5%              18%                     -8%                   18%                        5%                 9%

*Tahmini     

Tahıl konusunda yapılan tahmin ve değerlendirmelerde aslında deniz yolu ile yapılan dünya tahıl ticaretinin %50 sınden fazlasını taşıyan Handy  ve Handy max gurubu içinde Handy tonajı artma şöyle dursun aşağı inerken bu sene 9 aylık düşüşten sonra biraz artmıştır. Tahıl taşımaları artmaktadır. Buda handy tonajının artış hızından çok daha fazla olmaktadır. Bu cümleden olmak üzere tahıl taşımaları bakımından handy tonaj lehine bir durum ortaya çıkmaktadır.(yıllık tonaj artışı mal artışından daha düşük olmaktadır)fakat bu değerlendirmelere rağmen ,geçtiğimiz aylar içinde bu tonaj içinde özellikle Karadeniz-Akdeniz piyasası kötü olmuştur.  

f-ÇİN’ Real Estate(Emlak Piyasası)Climate Indeksi .

Kuru dökme yük piyasasının durumunu tespit etmek için incelememiz gereken  diğer bir gösterge ise Çin Emlak Piyasası endeksidir. Bunun nedeni a)Çin alımlarının Kuru yük piyasasını yakından ilgilendirmesi b)Ekonominin durgunluğa girip girmediğinin önce normal tüketici index lerinin ,normal yeme içme giyinme taleplerinin,daha sonra beyaz eşya alımlarının  ,daha sonra araba alımlarının   en sonra ise ev /arsa mülk edinme indekslerinin takibinden anlaşılmasıdır.

Bilindiği üzere bir ekonominin yükselişe geçtiğinin izlerini önce beyaz eşya alımlarındaki artışlardan,sonra araba satışlarındaki artışlardan en sonra ise ev satışlarındaki artışlardan tespit etmekteyiz. Eğer ev satışları artıyorsa ekonomi canlanmış demektir. Ancak Çin de Emlak piyasasının başka bir önemi vardır. Nufus çok fazla olup ,büyük şehirlere göç etmekte buda şehirlerde devlet kredileri ile  desteklenmiş ev satın alma taleplerini ,bu ise inşaat miktarını artırmakta, bu da daha fazla çelik üretimi ve inşaat malzemesi üretimi ve ithali anlamına gelmektedir. Daha fazla çelik üretimi ise daha fazla demir cevheri ve kömür ithali demektir. İşte bu nedenle Dökme Kuru Yük piyasasının durumunu tespit etmek için Çin’in söz konusu indexlerinide takip etmemiz gerekmektedir.

Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere 2014 yılının ilk 2 ayın da 795.6 Milyon Yuanlık emlak sektöründe yatırım yapılmıştır. Bu geçen seneye göre %0.5 lik düşme demektir. Bu emlak yatırımları içinde 542.6 Milyar Yuan lık kısmı konut yatırımları oluşturmuştur. 

 Bu yatırımlarda %18.4 artış olmuş ancak  buna ragmen geçen seneki rakama göre %1 düşüş olmuştur. Konut yatırımları toplam emlak yatırımlarının %68.2 sini oluşturmaktadır.
 
Baltıc Dry Index ile Çin Real Estate Clımate ındex arasında yukarıda açıklandığı üzere yakın bir korelasyon bulunmaktadır. Biri düşünce diğeri de düşmekte, biri yükselince diğeri de yükselmektedir. Bunun bazen istisnası da olabilmektedir. Örneğin 2010 Yılında Baltıc Dry Index hızla ve sert bir şekilde  düşmüş ancak aynı durum Çin Emlak Indeksinde görülmemiştir. Bunun nedeni ise Dünya Ticaret hacminde ve mal hareketlerindeki ve emlak satışlarındaki  artışa rağmen, BDI nin düşüşü daha önce sipariş verilen büyük miktardaki tonajın tesliminden kaynaklanmıştır.

BDI ile Çin Real Estate Climate arasındaki ilişki aşağıdaki grafikte daha iyi görülmektedir.

Çin Real Estate Index 100 ün üstünde ise ekonomide canlanma olduğuna ve büyümeye işaret etmekte buda durumun ekonomik olarak iyi olduğunu göstermektedir. 100 ün altı ise daralma anlamındadır. 95-100 arası ise mutedil büyüme demektir. 

Çin ilginç bir şekilde hem büyük alımları ve talebi ile deniz taşımacılığını özellikle  dökme yük piyasasını ayakta tutmakta hem de Gemi İnşa sanayi ve verdiği krediler ile gemi tonajı arızını artırarak piyasanın krize girmesine neden olmaktadır. Kısaca denizcilik sektörüne hem deva hem de bela olmaktadır. 2013 de Çin deki bankalar yeni gemi inşa finansmanının %50 sini karşılamışlardır. Deva kısmı ise deniz yolu ile ithal ettiği  sadece 3 Major Dökme yük toplamı 1 Milyar tonu aşmaktadır.

Tekrar Çin Emlak Alımları Index’ine dönersek bunun 2013 Ağustos ayındaki 97.29 seviyesinden Eylül 2013 de 97.25 seviyesine gerilediğini görmekteyiz. Kasım 2013 de 96.38 olmuş Aralık 2013 de ise yeniden 97.21 e yükselmiştir. Bu durum aşağıdaki grafikte görülmektedir.

 Mart 2014 de ise  96.6 iken Nisan 2014 de 95.79 a düşmüştür. Bu 0.81 düşüş demektir. Mayıs da ise 0.77 puan düşerek  95.02 ye gerilemiştir . Dikkat edilirse bu 2012 aylık ortalaması olan 95.41 puanında altıdır. Ayrıca 2009 yılından beri  Index’in  ortalama 95.4 olan gerçekleşme değerinin de altına inmiştır. Bu nedenledir ki bu aylarda BDI hızla aşağı inmiştir. Fakat bu husus hem ülkemizde hem de dışarıda atlanılmış, farkedilmemiştir.

Geçen seneye göre  2014 ilk 4 ayında %6.9 düşüş görülmüştür. Mülk satış hacminde de Ocak-Nisan arası %7.8 düşmüştür. 

12 Aralık 2013 de hükümetin emlak piyasasında görülen büyük fiyat artışlarını önlemek için aldığı önlemlere rağmen Aralık 2013 de %10 artmıştır. Bu artışın etkisi hem BDI de hem de Real Estate Clımate Indexinde gözlenmiştir. 2013 de Şangay’ da ikinci  el emlak  fiyatları  bir önceki yıla göre %11.6 real olarak ise %8.1 artmıştır. Ekim 2012 de ise %0.2 azalma vardı. Bu nedenle de Dökme Yük piyasası 2012 de kötü 2013 de ise iyiydi.

    
2012 de bu ındex ile ilgili veriler kötü iken 2013 yılında olumlu olmuş ve aylık ortalama 2013 yılında 97.25 olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında ise 95.41 idi. 2014 yılı içinde beklentiler aynı 2013 yılı gibi olumlu olmuş fakat 100 un üstüne çıkmayacağı belirtilmiştir. Buda 2013 yılı ortalamasından daha iyi olmayacak ancak 2012 yılı gibide kötü olmayacak demektir. Fakat söz konusu INDEX yukarıda da açıklandığı üzere Mart ayından itibaren sürekli aşağı inmeye başlamıştır. Şimdilik bu alanda çok da fazla bir yükselme beklenmemektedir.
 Haziran ayında diğer bazı İndexler de 0.7 lik bir artış görülse de büyük bir artış beklentisi şimdilik yoktur.  Temmuz başında yapılan açıklamalara göre Çin de ev satışlarındaki soğuma Temmuz başında da devam etmiş ve bu tarih itibari ile ev satışlarındaki daralma yada düşüş %36 seviyelerine ulaşmıştır. 

Bu durumun Çin de  varlık balonunun patlamaya başladığına işaret ettiği belirtilse de  ,bunun böyle devam etmeyeceği de aşikardır. Nitekim Bejıng yukarıda da açıklandığı üzere alt yapı yatırımları ,yol yapımları, vergi iyileştirmeleri ile ekonomiyi canlandırmayı hedeflemektedir. Fakat Çin’in başında bunun yanı sıra aşırı parasal genişleme ve borçlanma  ve gölge bankacılık problemleri bulunmakta olup, ılımlı bir şekilde ekonomiyi   ekonomiyi yeniden dengeye oturtma sorunları da bulunmaktadır. Nitekim Ağustos 2014 başında Çin Merkez bankası piyasada aşırı bir para arzı ve kredi miktarının bulunduğunu bunu çekeceklerini belirtmiştir. Kısaca Çin yapısal reformlara gebedir.

Dikkat edilirse 2014 yılı tüm göstergeler bakımından 2012-2013 yılı arasında bir noktada durmaktadır. 

BU NEDENLE 2014 YILI ORTALAMA OLARAK NE 2013 YILI KADAR İYİ OLACAK NEDE 2012 YILI KADAR KÖTÜ OLACAKTIR.2014 YILINI BEN BİR GEÇİŞ YILI OLARAK GÖRMEKTEYİM ANCAK NEYE GEÇİŞ YILI DAHA İYİ BİR PİYASAYA MI YOKSA DAHA KÖTÜ BİR PİYASAYA MI? BUNU İSE 2013 YILINDA VE ÖNCESİNDE VERİLEN 2015 VE 206 TESLİMLİ GEMİ TONAJI MIKTARI , TAHMİN EDİLEMEYEN RANDOM’LAR  VE ÇİN’İN DURUMUBELİRLEYECEKTİR. YOKSA  YUKARIDA AÇIKLANDIĞI ÜZERE ÜRÜN ARZINDA BİR PROBLEM OLMAMAKTADIR.(*)

KISACA TALEP YÖNÜNDE GELECEK 3.CÜ VE 4 CÜ ÇEYREK İÇİN BİR PROBLEM GÖZÜKMEMEKTEDİR.BU DURUM BIMCO’NUN AŞAĞIDAKİ GRAFİĞİNDE DE GÖRÜLMEKTEDİR.

(*)Dünya Bankası ön görülerine göre ;

                                                             2014            2015              2016

Dünya Ticaret Hacmı volüme        %4.1            %5.2                %5.4  artacaktır

Dünya GSYIH(2010 PPP Weıght)    %2.8            %3.4                %3.5 büyüyecektir

Yüksek Gelir Grubu Ülkeleri            %1.9            %2.4                 %2.5

Gelişme Yolundaki Ülkeler               %4.8            %5.4                 %5.5

Çin                                                         %7.6(IMF tahmini 7.4)sonraki yıllar 7.1 e kadar düşüyor

Japonya                                                %1.3

Euro Zone                                             %1.1  

ABD                                                        %2.1   Daha önceki tahminler %2.8 di    

Gelişmiş ekonomiler 2013 ylında Dünya GSYIH nın %40ını oluştururken 2015 ve 2016 da %50 sını oluşturacaklardır.(Dünya Bankası )   

Coarse Graın:İri taneli tahıl 

Gelişmiş ekonomiler önümüzdeki 36 ay boyunca küresel talebe 6.3 Trirlyon usd nın girmesini sağlayacaklardır. Son 36 ayda bu miktar 3.9 Trilyon usd idi. Tüm bunlar 2009 öncesi  dünya ticaretindeki büyümeyi Yükselişte olan ülkeler sağlarken ,artık yavaş yavaş fengenin yeniden doygun gelişmiş ülkelere kaydığına işaret etmektedir.

g-Çin deki Mal İthal Kredisi Sahtekarlığı;

Geçen ay Çin de, limanlarda(Qıngdao Limanı Bakır ve Alüminyum stokları) yapılan inceleme ve teftişler sonucu önemli bir banka dolandırıcılığı ortaya çıkartılmıştır. İthalatçı firmalar aynı Bakır malını satın almak için farklı bankalardan tekrar tekrar kredi almışlar, ithal ettikleri malı iç piyasada satar satmaz, bankadan aldıkları parayı geri ödemek yerine bunu yüksek getirili banka ürünlerine yatırarak karlarını maksimize etmeyi amaçlamışlardır. Goldman Sacks ‘a göre bu sahtekarlığa konu olan ferro metal stoklarının bedeli 160 Milyar usd mertebesindedir. Çin de kısa dönemli döviz borçlarının %30 u bu mal ticareti ile ilgili olmaktadır.

Şimdi Çin’de  bu Bakır, Alüminyum ve diğer non ferro metallerin ticaretini finanse eden ve içlerinde  Exım bank’ın da dahil olduğu en az 17 finans kurumu Kuzey Asya da bir ticaret HUB ı olan  Qıngdao daki non ferro metallerinin ne kadarının kendilerine ait olduğunu incelemeye başlamışlar, ve 15 Milyarlık zarar tespit etmişlerdir. Çünkü tüccarlar bu mallar için birden fazla bankadan kredi almışlardır. Bankalar yeni kredi işlemlerini durdurmuşlardır.

h)Endüstriyel Shipping;

Sanayinin yada ticaret erbabının özellikle kendi mallarını taşımak üzere yaptığı deniz taşımacılığı faaliyetlerine Endüstriyel Shipping yada Sanayi Armatörlüğü (Tüccar Armatör)demekteyiz. Bunun bir örneği yukarıda VALE Brazil uygulaması olarak verilmiştir. Aynı şekilde diğer bazı tüccar yada sanayiciler deniz taşımacılığı işine girerek kendi mallarını kendi gemileri ile taşımaktadırlar. Bu söz konusu firmaların Tıme Charter yada Bareboat esası ile kiraladıkları gemiler ile de yapılmaktadır.

Bu tüccar gurubu bu tip faaliyetlerini daha ziyade piyasanın yükseldiği ve navlunların arttığı dönemlerde yapmakta krizli dönemlerde navlunların maliyetler düzeyine  indiği hatta maliyetlerin altına düştüğü dönemlerde spot piyasadan gemi bağlamayı tercih etmektedirler

Bu cümleden olmak üzere Dünya’nın 4 .cü büyük demir cevheri üreticisi olan ve  yukarıda da sözü edilen Avustralya şirketi Fortescue Metals Group maliyetlerini düşürmek için Çin tersanelerine 260.000 dwt kapasiteli 4 adet gemi siparişi vermiştir.2016 Kasım ve 2017 Mayıs aylarında teslim edilmek üzere her biri 68 Milyon 750 bin usd ye sipariş edilen bu gemiler ile Fortescue bölgede demir cevheri satışları ve ihracı bakımından diğer ihracatçı ve üreticiler  ile rekabet etmek isterken diğer taraftan gerçek armatörlerin sahip oldukları Cape Sıze gemiler için talep azalması yaratmaktadır. Bu sipariş piyasadan 7 Milyon tonluk bir taşıma talebinin azalmasına yol açacaktır. Yıllık 1 Milyar nakliye maliyeti olan FMG Şirketi Başkanı geçtiğimiz günlerde basına yaptığı açıklamada ,bizimde yukarıda işaret ettiğimiz üzere demir cevheri üretimlerinde genişleme politikaları gereği 2015 yılında üretimlerinin %57 artacağını belirtmiştir. 

 Yeni girecek gemiler ,bu şirketin nakliye ihtiyacının %6 sını karşılayacaktır. 2014 ilk çeyreğinde şirket yıllık 155 Milyon ton üretim hedefine ulaşmış ve deniz yolu ile nakliye edilen demir cevheri miktarı bu sürede (2014 ilk çeyreğinde)%13 artış ile 31.5 Milyon ton olmuştur.

Takdir edileceği üzere her ne kadar bu firma üretim artışı ve satışını artırırken bunun sadece az bir kısmını taşıyacak gemiye sahip olsa da Endüstriyel Shipping deniz nakliye sektörünün aleyhine olmaktadır.

Fakat buradan çıkarılacak iyi husus firmanın bu yatırımları yapmasının nedeni sanırım diğer hususlar meyanında 2016 ve 2017 yılları için dökme yük piyasasında bir iyileşmenin ve  yukarı yönlü bir hareketin olmasını beklemesinden kaynaklanmaktadır.

I)Bu yılın ilk 6 ayında görülen semai afetler ve arızı olaylar ;

Bu bölüm tüm denizcilik sektörü için önem arz etmeye başlamıştır. Evvelce dünya da bu kadar sık bu tip doğal felaketler ile karşılaşılmamaktaydı. Dolayısı ile ne kadar sağlıklı ekonomik kestirme ve tahlil yapılırsa yapılsın, bir anda zuhur eden bir deprem, bir sel baskını, kuraklık tüm tahminleri tersine çevirmektedir.

Aynı duruma siyasi istikrarsızlıklar bakımından da rastlanmaktadır.

Evvelce ramdom yani nadir olan bu semavi afetler, artık her yıl tekrarlanan konjonktürel olaylar olmaya başlamıştır. Sel olmazsa, kuraklık olmakta, bunlar olmazsa deprem olmakta oda olmaz ise bir yerde iç karışıklık savaş çıkmaktadır. Yada daha kötüsü 2 si 3 cü bir arada meydana gelmektedir.

 Ekonomide bir tahlil yapabilmek için diğer şartlar sabit kalmak şartıyla diye söze başlarız. AMA NE YAZIK Kİ ARTIK DİĞER ŞARTLAR SABİT KALMAMAKTA TAM TERSİ SABİT OLANLARDA DEĞİŞKENLİK GÖSTERMEKTEDİR. BUDA YAPTIĞIMIZ TAHLİLLERİN BİR TARAFININ EKSİK KALMASI ANLAMINI TAŞIMAKTADIR.

2014 yılı başında da aynı durumlar ile karşılaşılmıştır.  Bunlar aşağıda izah edilmiştir.

-Sel baskınları Paraguay, Güney Çin ve Brezilya’yı etkilemiş ve ciddi tahıl ürünü zararı  ve parasal kayıplara neden olmuştur. Güney Batı Kanada Alberta ve Brıtısh Clombıa da   ,Mayıs 2014 ikinci yarısında Balkanlarda; Sırbistan Bosna ve Batı Ukrayna  da benzer durumlar olmuş Global su baskınları ciddi sıkıntılar yaratmıştır. Nehirlerin taşması buradaki tahıl ürünlerine zarar vermiştir. Kayıp 4.5 Milyar usd olmuştur.

Çin de Yunan ve Guang X ve Hunan bölgeleri bu sel baskınlarından etkilenmiş tahıl ürünleri zarar görmüştür. 95.000 ev su altında kalmış ,265.000 hektar tarımsal alan hasar görmüştür. Ekonomik kayıp 1.2 Milyar usd olmuştur. Bu durum felaketin nimeti olacak buradaki ürün kaybı tahminime göre ithalat ile karşılanacak buda deniz taşımacılığına pozitif yönde katkı sağlayacaktır. 

Diğer taraftan aşırı sıcak ,aşırı kuraklık düşük nem oranı ve şiddetli rüzgar( GUSTY WINDS )Texas,Pandhandle ve Güney Kalıfornıa da yangınlara yol açmıştır. Söz konusu bu semavi afetler buradaki diğer bölümlerde de söz edildiği üzere üretimi ve limanlardaki yüklemeleri ters yönde etkilemiştir.

iii)Panamax Piyasasındaki farklı segmentler bakımından durum nedir Yada Panamax rateleri neden düştü?

R.S Platau ya göre;

 ‘’2014 yılında kuru dökme nakliye talebi %8 artacak ve bu gemi tonajı arzının üstünde olacaktı.’’

BIMCO’nun yaptığı çalışmada ise bu yeni girecek olan net yeni dökme yük tonajında %8 artış görülmektedir.   

 
(A Gerçek(Actual), F Kestirme(Forcast)  E Tahmin (Estimate) anlamında olup, yeni siparişler girdikçe doğal olarak bu tahminler değişecektir. 2014-2017 arası arz büyümesi tahmin ve kestirmeleri mevcut siparişler ve teslimlerin bazı önceden görülmeyen nedenler ile %10 düşmesi ve geri kalan siparişteki gemilerin de %30 unun teslim tarihinin gecikmesi yada ertelenmesi esası ile yapılmıştır.)

Ancak Panamax Tonajında durum geneldurumdan farklı olmuştur.  Aslında Panamax tonajında bir fazlalık olduğu ve bunun 2013 yılı içinde beklenen iyileşmeye rağmen problem yaratacağı söylense de , Çin’in 2013 yılında yüksek kömür ithali, 2012-2013 tahıl sezonun rekor kırması vb gibi nedenler ile bu tonaj fazlalığının etkisi özellikle 2013 ikinci yarısında pek fazla görülmemiştir. Ancak bu yıl piyasaya giren yeni Panamax tonajının olumsuz etkisine ilave olarak  Çin deki ekonomik soğuma tüketici güven indeksinde düşme her alanda iç talep daralması  Mart 2014 de ABD Körfezden Doğu’ya  Nisan ayında Güney Amerika dan yine Doğu ya yapılan soya  taşımalarında azalma bu bölgede bir çok Panamax tonajının boş kalmasına ve birbirleri ile rekabet etmelerine neden olmuştur. Yine bu aylarda bu sefer PASIFİK te Endonezya’dan Hindistan’a ve  Çin’ e kömür taşımalarında azalma navlunların aşağı doğru seyrine neden olmuştur. Atlantik segmentinde  ise  Mart ve Nisan aylarında Panamax ve Supramax tonajının fazlalığı ancak buna karşın yük miktarındaki yetersizlik rateler üzerinde olumsuz baskı yapmıştır.  Transatlantik round voyage rate’i Aralık 2013 de son 3 yılın en tepe noktası olan usd 25.000 gün iken bir anda 2013 Mart ve Nisan ayında tepetaklak olmuştur. Mayıs 2014 den itibaren Güney Amerika tahıl(Soya) taşımalarının yeniden devreye girmesi ile Panamax ‘ların rateleri yeniden yükselmeye başlamış fakat bilahare Haziran ayında yeniden düşmüş sonra  yeniden yükselmiştir. 

Bu durum Panamax ve Supramax lar bakımından rotalar itibari ile aşağıda gözükmektedir.

 Dolayısı ile bu yılın başından Mayıs ayına  kadar Panamax ratelerinde aşağı yönlü bir hareket izlenmiş ve her geçen ay Panamax Rateleri dibi  buldu derken müteakip ay daha da aşağıya inmiştir. Mayıs ayında  Kısa süreli bir yükselmeden sonra  En son Panamax ların T/CH rateleri usd 3953/gün  ler de iken 500 usd daha düşmüş ve 3500 usd /gün ün altına inmiştir. Bu Ağustos 2001 den beri en büyük düşüş olmuştur.

Bu gemilerin break even yani başa baş noktası 10.000 usd ,Runnıng cost yada operating cost(işletme maliyetleri)ise 7000 usd /gün  olduğuna göre bu zararı karşılayamayacak olan Panamax Armatörleri direnmeye ve navlunların daha aşağıya inmesine müsaade etmemeye başlamışlardır.  Bu cümleden olmak üzere önce bu konuda tehditler ortaya koyan armatörler daha sonra bunu realize ederek gemilerini yüke bağlamak yerine hot laıd up yapmaya başlamışlardır. Diğer taraftan Haziran ayında analistler yaptıkları segmentsel araştırmalarda 10-15 25 günlük müteakip zaman dilimleri içinde belli bölgelerde olan boş Panamax gemi sayısında cüzzi de olsa azalma olacağını bununda navlunları yukarı taşıyacağını belirtmişlerdir. Nitekim böyle olmuş ve Haziran sonu Temmuz Başından itibaren Panamax Ratelerinde nispi bir iyileşme ve yukarı doğru bir  trend görülmüş ve bu yazının ilk başlarındaki bölümlerde de belirtildiği üzere Panamax rateleri usd 5437 gün e çıkmış ancak sonra yeniden bu günlerde aşağı doğru bir eğilim başlamıştır. Fakat beklenti Temmuz  İkinci yarısı ve Ağustos ayında en kötü ihtimal ile 2014 4Q de Index’in yukarı yönlü bir hareket içine gireceği yönünde olmuştur.

Bu beklentilere rağmen Ağustos başı itibari ile Panamax Index düşmüş ve Panamax Rateleri 4843 usd /gün olmuştur. Bu armatörler için zarar demek olduğundan hot laıd up ile önümüzdeki günlerde yukarı doğru çıkması gerekecektir.

NEDEN PANAMAX SEGMENTİNDE DÜŞÜŞ YAŞANMAKTADIR?

Bu sorunun cevabı gayet açıktır ana neden bu segment de aşırı bir tonaj fazlası bulunmaktadır. Bu senede ilave olarak buna içinde Post Panamax larında dahıl olduğu 329 Panamax Bulker in gireceği beklenmekteydi. 2014 Mayıs ayı itibari ile Panamax Tonajı 191 Milyon dwt e ulaşmıştır. Bunun ikinci 6 ayda da devam edeceği ve bu yılın sonunda 200 Milyon dwt eşiğini aşacağı beklenmektedir.

Üstelik bu gemilerin çoğu genç gemilerdir, yani hemen hurdaya çıkacak gemiler değildir. Yıl bazında Panamax tonajında %8.7 lik artış gözlenmektedir.  Bu yüzde ile diğer gemi tipleri ile mukayese edildiğinde en fazla tonaj artışı görülen segment Panamax tonajı olmaktadır.

Panamax tonajının arz kapasitesi sürekli yukarı yönlü artarken ,yukarıda açıklandığı  ve detaylı bir şekilde ortaya konduğu üzere yıl başında konjonktürel daha sonra Atlantik ve Pasifik piyasasının yük azalmalarının ortaya çıkması ile Panamax tonajı ters yönde etkilenmiş ve tarihi dibi görmüştür.

BDI Indeksinin oluşturan ağırlıklı ortalamada Panamax Indeksi de olduğundan bundaki önemli düşme BDI yi ,Cape Indeksi ve Supramax Indeksi bu kadar kötü değilken aşağıya çekmiştir. Bu durum aşağıdaki Chartda daha iyi görülmektedir. Panamax Index ve Capesıze ındex ters yönlü hareket etmekte ancak Panamax Index çok fazla  düşse de BDI  Cape Indeksine paralel ancak ondan daha düşük olarak bir hareket izlemektedir.

Diğer taraftan Baltıc Dry Index 5 Ağustos 2014 itibari ile 755 olmuştur. Cape ve Panamax Indeks te ufak bir düşme görülse de Supramax Index 139 puan yükselmiştir. Fakat T/CH rateleri hala 1 yıl öncesinin 1200 usd altındadır. Bu yükselme tahıl hareketlerinden kaynaklanmaktadır. Karadeniz tahıl piyasasında durgunluğun nedeni Buğday fiyatlarıdaki belirsizlik,Rus Nehir gemilerinin Ukrayna nehir limanlarına girmek istememesi ve Ukrayna nehir limanlarının draft problemleri nedeni ile ACT OF TROWLING uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Dökme yük piyasasında görülen Genel tonaj fazlalığı Clarkson’un aşağıdaki incelemesinde görülmektedir

     
HOWE ROBINSON’un Lloyd’s Register Faırplay ,Zosen News ve Çeşitli diğer kaynaklara göre yaptığı çalışma aşağıdadır.
                     

                           DÖKME KURU YÜK FİLOSUNDAKİ BÜYÜME (Milyon DWT)

Yıl           Brüt Teslim       Hurdaya Çıkan       Net Tonaj Artışı       Yeni Gemi Siparişi

2008            33                         4                             29

2009            51                        13                            38

2010             86                         6                            80

2011            104                     26                            78

2012             101                     35                            66

2013               63                       23                           39

2014*            45                        16                           29                                  61

2015*                                                                                                              60

2016*                                                                                                              40

2017*                                                                                                                6

Panamax Piyasasındaki tonaj fazlalığı nedeni ile görülen kötü durum 2013 yılında yukarıda söylenen nedenler ile 2013 Eylül ve Aralık aylarında ratelerin 15.000 usd/günün üstüne çıkmasına karşın genelde 2013 yılında 7000-10.000 usd /gün bandında hareket etmiş (Bu sırada BDI 680-1000 POINT arası idi) Ağustos 2013 den itibaren ise 15.000 usd /gün bandının üstüne çıkmıştır. Bu tepe noktalarında ise  Index 2000 POINT’ın üstüne çıkmıştır. 

2014 yılında ise şu ana kadar   3453-9208 usd/gün   arası bir seyir izlemiştir. 10.7.2014 tarihi itibari ile rate 5613 usd /gün olup geçen sene aynı  tarih itibari ile 8477 usd /gün  olmuştur.

SONUÇ;

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Kuruyük piyasasında yük cephesinde bir problem görülmemektedir. Asıl problem arz cephesindedir. Burada da Panamax diğer tonaj gruplarından ayrışarak krizin ana unsuru olmaktadır. Çünkü bu tonaj seğmentinde çok fazla arz artışı olmaktadır. İşin kötüsü  bu gemiler 2001 yılından beri sürekli tonaj arttığından genç gemilerdir. Dökme kuru yük tonajının yaklaşık %28ini bu tonaj oluşturmaktadır. 

Analistler 2014 yılını 2011 yılına benzetmekte ancak BDI nın bu yıl 2011 e göre daha düşük seviyede gerçekleşeceğini  ileri sürerek  yukarıda da söylenildiği üzere 1073 puan düzeyinde olacağını belirtmektedirler.2013 yılı sonunda Piyasada herkes  krizin bittiğini ve BDI nın 2013 den daha iyi olacağını idda ederken , Bense daha önce bu  yıl başında  hazırladığım raporlarda BDI nin  1000 puanının altında olmayacağını söylememe ve ortalama  1500 seviyelerinde seyredeceğini belirtmeme rağmen ,bu gün bunu biraz aşağı çekerek 1000-1500 seviyelerinde gerçekleşeceğini düşünmekteyim. 

Ben yıl başında yukarıda şekilde bir ön görüde bulunurken, 2010-2011 ylında yaşadığımız durumu göz önüne alarak 2010 daki iyileşmeden hemen sonra sürüden ayrı kalmamak ve asansöre ilk binen olma düşüncesi ile aşırı gemi siparişlerinin verilmesinin negatif etkilerini takip eden yıllarda gördüğümüze işaret edip aynı durumun yaşanabileceği endişesini taşıdığımı belirtmiş ve bu nedenle çok büyük beklentiler içine girmemiştim.

 Ancak piyasanın momentum kazandığını da dikkate alarak 2012 gibi kötü bir yıl olmayacağına işaret etmiştim. Çünkü tersaneler 2013 ylında 158.2 M,ilyon dwt sipariş almıştır . Bu 2012 ylında verilen siparişerin 3 katı olmuştur.  Ancak geçtiğimz 3 yıl içinde tanker ve bulker olarak yılda sadece 37 Milyon dwt hurdaya çıkmıştır(How Robınson’un yukarıdaki tabloda verilen hurdaya çıkan gemi tonajı ile pek uyumlu değil). 2013 ylında verilen siparişlerde 2015 2016 ve 2017 yılı teslimdir. Buda armatörlerin kendi krizlerini kendilerinin yarattığını ortaya koymakla beraber,2014-2017 yılları için  tonaj arzı artış oranı gerek H.R obınson’un gerekse  Bımco’nun yukarda verilen bu konu ile ilgili grafik ve tablolarından  görüldüğü üzere  düşme eğilimi göstermektedir. Eğer ilave siparişler gelmez ise bu olumlu bir gelişmedir.  Fakat kimse bunun garantisini verememektedir. Bu nedenle de bu piyasa riskli ve volotile bir piyasa olma özelliğini devam ettirecektir. 2008 yılı öncesi karlarını beklemek kısa ve orta vadede şimdilik  hayal gibi gözükmektedir. Bu yıl ve önümüzdeki yıl çok önemli bir değişiklik olmaz ise hareket alanımız 1000-2000 Puan bandı arası belki  2016 de 1000-3000 Puan bandı arası olacaktır. Dikkat edilirse 2008 yılı gibi 11.000 Puanlardan şimdilik söz edemiyoruz.

Bu değerlendirmeler işığı altında BIMCO dan Peter Sand ‘ bu yıl başı temkinli iken bu yılın ikinci yılı tahminlerinde olumlu görüş bildirmiş ancak tahmin aralığını çok geniş tutarak adeta hiçbir tahminde bulunmamıştır. Zaten aşağıda belirtilen  sınırların dışında gerçekleşme oranı %10-15 olmaktadır.

HAZİRAN /TEMMUZ TAHMİNİ

Capesıze                                                               usd    12.000-22.000 gün

Panamax (Arz baskısı görecek)                         usd       4000-9000 gün 

Supramax                                                             usd      7000-12.000 gün

Handy Sıze                                                            usd     6000-8500  gün 

Tonaj arzı bakımından en iyi durumda olan Handy Sıze tonajıdır. 9 ay üst üste sürekli azalmadan sonra Nisan 2014 de ilk defa artış göstermiştir. Bu segment te rekor artış 1985 yılında olmuş ve tonaj miktarı 89.17 Milyon dwt e çıkmıştır. Mayıs 2014 de ise Handy Sıze tonaj miktarı 87.8 Milyon dwt olup önümüzdeki günlerde çok yavaş artış gösterecektir. Çünkü kimse ölçek ekonomisi nedeni ile küçük gemilere yatırım yapmak istememektedir.

Tankerlerde PANAMAX tonajı LR1 genç gemiler bakımından oldukça popüler olup talep edilmekte ve Temiz ürün taşımasında kullanılmaktadır. 10 yaş üstünde ise kriz bulunmaktadır. 10 yaş altı LR1 20 Milyon usd , yeni gemi 2012 de usd 40.5 Milyon usd iken 2013 de 47 Milyon usd ye çıkmıştır. Yeni inşada Kamsarmax fiyatları da  geçtiğimiz 14 ay içinde %15 artmıştır.

PANAMAX Konteynerler için genel bir kriz olup 2015 de Panama kanalı açıldıktan sonra Panamax Konteyner gemilerinin daha da büyük kriz içine gireceği ve hurdaya çıkacağı söylenmekle beraber, şu günlerde Panamax Konteyner gemileri için dökme kuru yükteki kadar ciddi bir sıkıntı bulunmamaktadır.  

EK 1

Son olarak, bir fikir verebilmek için 2012 , 2013 yılı dökme yük taşımalarının mal gruplarına göre dağılım miktarları ve % deleri ile  2014 yılı tahminleri   aşağıda verilmiştir.

      DÖKME KURU YÜK TİCARETİ (2012-2013 YILLARI VE 2014 TAHMİNİ RAKAMLARI)

        (Denizyolu ile taşımacılığına konu olan dökme yük cinsleri ve taşıma miktarları)

               YÜK CİNSİ MT       2012                2013                   2014 *

              3  MAJOR BULK

               Demir Cevheri     1102                 1220               1360  (+11%)

               Kömür                    1121                1205                 1253(+4%)

               Çin Kıyı Kömür Taş  611                    661                  725(+10%)

               Tahıl                           422                   443                  483(+9%)

              TOPLAM                  2645                    2868               3096(Çin kıyı taş olmadan)

             MINOR BULK         1327                      1403                  1492  (%6)

             TOPLAM                4.583                    4932                  5.313 (Çin kıyı taş dahil)

             DEĞİŞİM                                                 350                    381

                                                                             %7.6                   %7.7**

   Kaynak:Howe Robinson Research

*Tahmini  ** Palatou’nun tahminine yakın bir tahmindir.

Normalde Mınor bulk %30 Major Bulk %70 olarak dağılır. Ancak burad 5 MAJOR yük yerine 3 Major yük (Kömür, Tahıl, Demir Cevheri )ele alınmış ,eskiden 5 Major içinde olan Fosfat, Boksit/alumına Minor lar içinde değerlendirilmiştir. Böyle olunca Major Yükler %67 Mınor Dökme yükler %33 olmuştur. 2013 yılı için bu dağılım aşağıda belirtilmiştir.

DÖKME YÜK TAŞIMALARI DAĞILIMI 2013 (Çin kıyı kömür taşımaları çıkartılarak yapılan hesaplama)

MİNOR BULK     %33(   Fosfat, Alumuna/Boksit,Tuz, Çimento, Demir Çelik,Gübre,Orman Ürünleri ,Madenler ve Tahıl Ürünleri.)
MAJOR BULK    %67
        Cokıng Coal (Metelurgıcal Coal)) %6 (Demir Çelik Sanayinde kullanılan kömür)
        Thermal Caol %22 (Thermik Santrallarda kullanılan kömür)
        Demir Cevheri  %30
        Buğday ve İri Taneli Tahıl %9(Tahıl    %5+ Soya /Soyabean meal %4)
SON 14.Temmuz 2014. /Bazı 5 Ağustos 2014 revizeleri ile