Eski ABD Türkiye Büyükelçisi Eric Edelman; Washington Institute for Near Eastern Policy adlı kuruluşta Turgut Özal adına düzenlenmiş bir konferansta yaptığı konuşmada; izleyicilerden birisinin "Irak'ta ülkede istikrarı sağlayacak Atatürk gibi bir lidere i
Eski ABD Türkiye Büyükelçisi Eric Edelman; Washington Institute for Near Eastern Policy adlı kuruluşta Turgut Özal adına düzenlenmiş bir konferansta yaptığı konuşmada; izleyicilerden birisinin "Irak'ta ülkede istikrarı sağlayacak Atatürk gibi bir lidere ihtiyaç var" yorumuna şu karşılığı vermiş:
“Atatürk; Türkiye’yi 1920’lerin “anti-liberal” yöntemleriyle modernleştirmiştir; ancak bugünün modern dünyasında Irak için bu tür arkaik yöntemleri kabul etmek mümkün değildir”
********
Eğer Atatürk; Türkiye'yi "anti-liberal" yöntemlerle modernleştirdi ise; o zaman daha Cumhuriyet dahi ilan edilmemişken; 17 Şubat 1923 tarihinde 1. İktisat Kongresi'ni İzmir'de toplayan kimdi?
O iktisat kongresi ki; ikincisini ancak Edelman'ın "üçüncü adam" ilan ettiği merhum Turgut Özal'ın başkanlığında 1981 yılında yapabilmişiz.
Bakın "Anti-liberal" düşünce; 1923 yılında hangi kararları almış:
- Hammaddesi yurtiçinde olan endüstri kollarının kurulması,
- Özel girişimcilerin desteklenmesi,
- Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
- Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi,
- Önemli kuruluşların millileştirilmesi,
- Sanayii teşvik edici yasaların çıkarılması, özellikle gümrük tarifelerinin milli sanayiin kalkınma ihtiyaçlarına göre değiştirilmesi,
- Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,
- Sınai banka kurulması.
Bunlar 1923'lü yıllarda; savaştan yeni çıkan bir ülkede yapılan kongrede alınan kararlar.
Kaldı ki "Liberalizm" sadece bir yöntemdir; ne en iyi yöntem olduğu tescillenmiştir, ne de liberalizm varolduğu ülkelerde herkesi mutlu etmektedir. Liberalizmi "tartışılmaz yöntem" kabul etmemekteki hakkımızı saklı tutuyoruz.
******
Her ne kadar toplantının genelinde bizlerin ruhunu okşayacak şeyler söylemiş ise de; bam teline dokununca övdüğü lideri bir anda "arkaik" ilan edebilen Eski Büyükelçi Edelman’ın bakış tarzında ciddi rahatsızlıklar vardır.
Bir kere; Atatürk Türkiye’yi “Anti-Liberal” yöntemlerle değil; o günkü çağdaş dünyanın en ileri düzeyindeki hak ve özgürlükleri vatandaşlarına sağladığı “Devrim” lerle modernleştirmiştir!
Örneğin; Türkiye’de kadınlara, Avrupa’daki birçok ülkeden daha önce seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
1930 yılında Türk kadını mahalli yönetime katılma hakkını elde etmiştir.
1934 yılında 22 yaşını dolduran her kadına seçme, 30 yaşını dolduran her kadına seçilme hakkı verilerek erkeklerle eşit siyasal haklar verilmiş ve 1935 seçimlerinde TBMM’ne 19 kadın milletvekili seçilmiştir!
İşte Edelman’ın “Arkaik” dediği devrimler, böyle devrimlerdir.
********
Atatürk; kendi çağının ilerisindeki hak ve özgürlükleri 1920’lerin dünyasında tanımış.
Bugün olsa; elbette ki 2000’lerin hak ve özgürlükleri için mücadelesini verecekti.
Peki izleyicinin Edelman'a yaptığı yorumu bir an için gerçekleşmiş olarak düşünelim.
Atatürk 2006 yılının Irak'ında olsaydı ne yapacaktı?
İşe nereden başlayacaktı?
Bunu tahmin etmek hiç de güç değil.
“Hürriyet ve İstiklal benim karakterimdir” diyen bir lider; Irak’ta yabancı güç ister mi?
Irak’ta dışarıya bağımlı bir yönetim ister mi?
Elbette istemez.
O zaman ne yapmalı?
Tabii ki ona “Arkaik” demeli ki; bugünkü Irak’taki “Çağdaş” (!) yöntemler haklılık kazanabilsin.
********
Atatürk devrimlerin "Arkaik" yani "eski çağlara ait, ilkel" olarak yorumlayan Eric Edelman'a ne demeli?
Herhalde "Irak ve Atatürk" sözcüklerinin yan yana gelmesi bile Edelman'ı çileden çıkarmıştır.
Öyle ya;
Atatürk; zamanın süper güçlerine ve onların desteğindeki Yunan ordusuna karşı bağımsızlık savaşı vermiştir!
Atatürk;
-Ya ingiltere Himayesi,
- Ya Amerikan Mandası;
- Ya da herkesin kendi başının çaresine bakması
seçeneklerinin düşünüldüğü ortamda "Hayır; hedef tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti" düşüncesine sarılmış ve bu düşüncesiyle bir toplumu ateşlemiş, ayağa kaldırmış; zamanının süper güçlerini Türkiye'den kovmuş ve bağımsız Türkiye Cumhuriyetini ortaya çıkarmıştır.
********
Edelman diyor ki;
"Atatürk devrimleri arkaik"
Edelman yanılıyor.
Kendisi Irak'ta Atatürk gibi bir liderin ortaya çıkmasını istemiyor olabilir.
Bunu ifade etmenin yolu; mücadelesi pek çok mazlum ulusun kurtuluş mücadelesine ilham kaynağı olmuş Atatürk gibi çağının ilerisinde bir lideri "Arkaik" ilan etmek değil; bu konuda "susma hakkını kullanmak" olmalıydı.
